Skógræktarritið - 15.10.2014, Qupperneq 66

SKÓGRÆKTARRITIÐ 201464
fagleg kunnátta hennar í garðyrkju gaf garðinum
það yfirbragð fagmennsku sem spurðist út og víða
er vitnað til í rituðum heimildum á þeim árum. Það
kom því ekki á óvart þegar Hjaltlína var heiðruð af
Garðyrkjufélagi Íslands fyrir störf sín í Skrúði og í
þágu garðyrkju á Íslandi árið 1948 en Sigtryggur
hafði uppskorið samskonar heiður árið 1932.
Um leið og saga Skrúðs er fjölskyldusaga endur-
speglar hún einnig tíðaranda aldamótakynslóðarinnar
og er jafnframt minnisvarði um alla þá sem ruddu
brautina í framfaramálum þjóðarinnar á 20. öld.

Árin 1959-1976
Þorsteinn Gunnarsson kennari tók við umhirðu garðs-
ins árið 1959 og síðar Ingunn Guðbrandsdóttir kona
hans, sem kom að Núpi árið 1960. Sigtryggur hafði
náð því fram að Héraðsskólinn á Núpi tók við rekstri
og umhirðu garðsins og var um það gerður sérstakur
tíu ára samningur. Þorsteinn og Ingunn tóku umhirðu
garðsins föstum tökum. Á þessu tímabili urðu tölu-
verðar breytingar á garðinum og stóð metnaður
Þorsteins til þess að gera hann að formlegum grasa-
garði. Þessi stefnubreyting var í raun í samræmi við
skoðanir og hugmyndir Sigtryggs en það kemur
skýrt fram í viðtali við hann í Morgunblaðinu árið
1957 hvernig hann sá þróun garðsins í framtíðinni.9
„Mér þætti vænt um, að Skrúður yrði ræktaður frá
skólanum og þá helzt undir eftirliti grasafræðings, og
þá gæti hann gegnt því hlutverki, er ég hugði honum
í fyrstu.“ iv
Í þessum anda hófst Þorsteinn handa við mikil
bréfasamskipti við grasagarða á Norðurlöndum og
í Sovétríkjunum. Fræsendingar bárust frá þessum
löndum og var það ærinn starfi að rækta gróður upp
af fræi, skrá og merkja og kanna hvernig hann dafn-
aði. Til eru skrár og yfirlit um þessar umfangsmiklu
tilraunir.7 Munu á fjórða hundrað tegundir hafa vaxið
í garðinum í tíð Þorsteins og samkvæmt frælista frá
1968 voru til í garðinum á þeim tíma 215 fræberandi
plöntur.19 Komið var upp sérstökum jurtabeðum í
garðinum þar sem ræktaðar voru plöntum úr fræ-
sendingum og þeim síðan komið fyrir og kirfilega
merktar. Á þessum fyrstu árum sjöunda áratugarins
er Skrúður líklega sá garður á landinu með hvað flestar
jurtategundir. Þorsteinn tók einnig upp þá reglu að
láta nemendur í Héraðsskólanum aðstoða við vor-
verkin í Skrúði og var það einnig í anda þess sem
Sigtryggur gerði í upphafi, að nemendur gróðursettu
trjáplöntur.
Árið 1962 minntust fyrrum nemendur Sigtryggs
100 ára fæðingarártíðar hans og afhentu veglegan
minnisvarða og bronsmynd af þeim hjónum eftir
myndhöggvarann Ríkarð Jónsson.22 Þá var einnig
gefin út bók helguð minningu Sigtryggs rituð af
Halldóri Kristjánssyni frá Kirkjubóli.6 Einnig gekkst
Þorsteinn fyrir því að stækka garðinn verulega. Mun
hugsunin annars vegar hafa verið að rækta skjólbelti
sem tæki við og drægi úr hinni miklu snjósöfnun
sem oft fór illa með trjágróður en hins vegar að hafa
svigrúm til að koma fyrir nýjum tegundum jurta og
trjáa. Á aðalfundi Skógræktarfélags Íslands, sem
haldinn var á Núpi 1974, gróðursettu fulltrúar á
fundinum fyrstu trjáplönturnar í jaðri nýrrar girðingar
og síðan hefur trjágróðri verið bætt við það svæði.1
Þessi framkvæmd hefur smám saman sannað tilgang
sinn og gagnsemi. Samningur sem gerður hafði verið
við Sigtrygg og gilti til tíu ára var ekki endurnýjaður
og olli það Þorsteini miklum vonbrigðum. Segja má
að á árunum 1970-76 hafi vinna í garðinum fyrst og
fremst verið á herðum Ingunnar en hún vann störfin í
Skrúði af mikilli fórnfýsi.7
Árin 1978-1991
Að beiðni Bjarna Pálssonar, þáverandi skólastjóra
Bunustokkur. Blómaskrúð.