Skógræktarritið - 15.10.2014, Síða 77

SKÓGRÆKTARRITIÐ 2014 75
Heimildir
Auður I. Ottesen (ritstj). 2006. Barrtré á Íslandi. Sumarhúsið og garðurinn, Reykjavík. 140 bls.
Barbara D. Kalen. 1964. New Trees For Iceland. Óbirt grein.
Barbara D. Kalen. á.á. Pine Cones For Iceland. Óbirt grein.
Einar Gunnarsson. 2013. Skógræktarárið 2012. Skógræktarritið 2013, 2 tbl., 84-89.
Einar G. E. Sæmundsen. 1952. Fræsöfnun í Alaska 1950. Ársrit Skógræktarfélags Íslands 1951-1952, 68-91.
Sigurður Blöndal og Skúli Björn Sigurðsson. 2000. Íslandsskógar. Mál og mynd, Reykjavík. 267 bls.
Það sem Íslendingarnir sáu við stafafuruna frá Skag-
way var harðgerð tegund sem átti auðvelt með að
laga sig að erfiðum aðstæðum og fjölga sér í landi
sem hafði tapað stórum hluta af skóglendi sínu.
Pöntunin sem Manning Seed Company fékk
frá íslenskum skógræktarmönnum haustið 1963
hljóðaði upp á 25 poka af stafafurufræjum. Þegar
upp var staðið tókst aðeins að safna fræi í fimm poka.
„En Hákon Bjarnason, skógræktarstjóri, sem var mjög
vingjarnlegur og liðlegur þegar ég aflaði upplýsinga í
grein þessa, fullvissaði mig um að hver únsa af fræi af
furunum okkar yrði mikils metin,“ skrifaði Barbara D.
Kalen í sömu grein. „Þeir eru að gróðursetja fyrir fram-
tíðina - í þeirri von að eftir 1000 ár muni afkomendur
þeirra hafa góða skóga sem munu verja vatnsból
þeirra og halda uppi sjálfbærri og hófsamri viðar-
vinnslu. Fyrir þjóð sem býr yfir meira en 1000 ára
sögu, líkt og Íslendingar, skýtur alls ekki skökku við
að gera áætlanir svo langt fram í tímann.“
Barbara Kalen skrifaði greinina „New Trees for
Iceland“ árið 1964 en þá átti hún eftir að stunda
fræsöfnun fyrir íslenska skógræktarmenn lengi enn
eða fram á níunda áratuginn. Um tíma var orðið erfitt
að fá fræ í nágrenni Skagway og greip hún þá til þess
ráðs að laumast yfir landamærin til Bresku-Kólumbíu
í Kanada og safna fræjum þar. Stór hluti stafafurureita
hér á landi er sprottin upp af fræi sem þessi duglega
kona safnaði með aðstoð íkorna. Saga hennar hefur
þó hingað til ekki verið á vitorði nema þeirra sem til
þekktu og áttu í samskiptum við hana. Í ljósi þess
hve útbreidd og mikilvæg stafafuran, og þá sér í lagi
Skagway-kvæmið, er í íslenskri skógrækt væri ef til
vill ekki úr vegi að íslenskir skógræktarmenn héldu
minningu þessarar heiðurskonu á lofti með því að
gróðursetja stafafurulund henni til heiðurs.
Eftirmáli
Tildrög þessarar greinar eru þau að fyrr á árinu kom
Ólafur V. Sigurðsson, fyrrverandi skipverji hjá Land-
helgisgæslunni, í heimsókn á skrifstofur Skógræktar-
félags Íslands og hafði meðferðis ýmis gögn sem
tengdust Barböru D. Kalen. Þar á meðal voru tvær
greinar sem hún skrifaði um fræsöfnun fyrir Íslend-
inga, bréf frá dóttur hennar og ljósmyndir. Í kjölfarið
ákvað ritstjórn Skógræktarritsins að fjalla um þennan
merkilega en lítt þekkta þátt hennar í skógræktar-
sögu Íslands. Auk Ólafs veitti Þórarinn Benedikz,
skógfræðingur og fyrrverandi forstöðumaður Rann-
sóknastofnunar skógræktar á Mógilsá, ýmsar upp-
lýsingar um samskipti Barböru við íslenska skóg-
ræktarmenn. Þá lagði Ágúst Árnason, fyrrverandi
skógarvörður í Skorradal, einnig til gagnlegar og
áhugaverðar upplýsingar um hana. Allir eiga þeir
þakkir skildar fyrir þeirra framlag til þessarar greinar.
Höfundur: EINAR ÖRN JÓNSSON
Vinstri síða.
Árið 1958 kom Ágúst Árnason, sem þá var við nám í Kaliforníu, til
Skagway í Alaska og kynntist þá Barböru D. Kalen sem átti eftir að
leggja mikið af mörkum til íslenskrar skógræktar með fræsöfnun sinni.
Mynd: Úr safni Ólafs V. Sigurðssonar
T. h. Undanfarna áratugi hefur stafafuran skipað stóran sess í
skógrækt hér á landi og sem dæmi má nefna að árið 2012 námu
gróðursetningar á stafafuru um 17% af heildargróðursetningum á
landinu. Mynd: RF