Helgarpósturinn - 27.08.1987, Side 17

an. Núna finn ég að þungu fargi er af mér létt."
Við hverfum aftur til blaðamennskunnar. Eg
spyr Atla hvort honum hafi alltaf fundist hún
vera merkileg vinna. Og hann heldur það. „Hún
er miklu merkilegri heldur en margir blaða-
menn gera sér grein fyrir. Það eru því miður
alltof tíð mannaskipti í þessari atvinnugrein,
kannski af því að hún er andlega mjög erfið og
miskunnarlaus, og þess vegna ná alltof fáir
blaðamenn þeim þroska sem þetta fag á skilið af
sínu fólki. Blaðamennska er líka mjög ómennsk
í sjálfu sér. Menn eru alltaf að keppa hver við
annan, níða skóinn hver af öðrum, og til eru þeir
blaðamenn sem víia það ekki fyrir sér að fara
illa með þá sem þeir kalla jafnvel félaga sína,
eða að minnsta kosti kollega sína. Þetta hefur
komið niður á blaðamönnum og fagi þeirra á
margan hátt, meðal annars á kjörum þeirra.
Blaðamenn hafa aldrei getað staðið saman sem
skyldi. Þess eru dæmi að menn séu að vinna á
blöðunum fyrir þrjátíu þúsund á mánuði."
Eftir veruna á Mogga var Atli það sem heitir
að vera á lausum kili. Það vissu menn sem þá
voru að undirbúa stofnun dagblaðs sem síðar
var kallað Dagblaðið. Atli var mættur í þrengslin
uppi í Síðumúla viku af sögu blaðsins, vestan við
þykka þilið sem skildi DB frá Vísi, en þar var svo
borað í gegn sex árum síðar. Þá hætti Atli líka
fastri vinnu við fjölmiðlun um skeið. Ég spyr
hann um Dagblaðsárin.
„Upphafsárin á DB voru eins og upphafsárin
mín á Mogganum, munurinn var bara þessi ald-
arfjórðungur á milli. Á báðum stöðum var verið
að vinna mjög merkilegt brautryðjandastarf í ís-
lenskri fjölmiðlun þar sem blaðamennirnir voru
í mjög nánu sambandi hver við annan. Samvinn-
an var einkar náin á DB. Við vorum samhent um
að koma þessu blaði á legg og ryðja um leið
braut fyrir nýja tegund blaðamennsku sem var
óháð, opin og að sumu leyti óheflaðri en áður
þekktist. Staðreyndirnar voru látnar tala um-
búðalaust. Þetta var erfitt og þetta tók á mann,
til dæmis fjárhagslega. Það kom fljótt upp sú
hugmynd að yfirvinnulaun okkar rynnu til
hlutafjárkaupa í blaðinu og þó ég eigi ennþá eitt-
hvað um tveggja ára yfirvinnu útistandandi í
óseljanlegum hlutabréfum get ég ekki sagt ann-
að en minningar mínar frá DB séu ljúfar."
ÉG STIMPLA EKKI FÓLK
— Finnst þér fjölmiðlun á íslandi hafa þróast
í rétta átt?
„Mér finnst það. Fjölmiðlarnir eru sífellt að
öðlast meira sjálfstæði og það er fyrir mestu.
Hitt er annað mál að það er orðin fullmikil fyrir-
ferð í íslenskri fjölmiðlun. Og magnið er of oft á
kostnað gæðanna. Að heyra sömu fréttina
óbreytta á klukkutíma fresti frá morgni til kvölds
er til dæmis svolítið þreytandi."
— Þú hefur alltaf verið sjálfstæðismaður Atli,
en nefnir hér að framan frjálsa fjölmiðlun. Hefur
pólitík einhvern tíma litað skrif þín?
„Ég fullyrði að svo hafi aldrei verið. Ég blanda
aldrei saman pólitík og blaðamennsku. Pólitísk
skoðun manna skiptir mig í sjálfu sér engu máli;
ég hef átt því láni að fagna að kynnast fólki með
ólíkar skoðanir og hefur alltaf fundist fráleitt að
hafna fólki á því einu að það er hallt undir eina
skoðun fremur en aðra. Ég stimpla ekki fólk."
Við ræðum í framhaldi af þessum orðum um
pólitíska fagmennsku og hvernig Atla finnist
stjórnmál vera rekin á Islandi, en því hefur hann
kynnst náið sem blaðamaður og síðar frétta-
maður á Útvarpi. „íslensk pólitík er mjög illa
rekin. Það er ekkert samræmi í henni. Flokkarn-
ir segja eitt fyrir kosningar og gera annað eftir
þær og komast upp með það því miður. Ef það
er rétt að þeir vita ekki meira um stöðu þjóð-
mála en fram kemur í hvert sinn sem sest er nið-
ur og reynt að mynda ríkisstjórn þá leyna þeir
því vel í kosningabaráttunni þegar vitið ætlar út
úr höfðinu á þeim. Ég veit ekkert land nema ís-
land þar sem tekur lengri tíma en viku að
mynda stjórn. Erlendis tekur stjórnarmyndun
nokkra daga eða kosið er aftur og þar er fyrir-
vari kosninga kannski bara tvær, þrjár vikur. Þar
vita menn að hverju þeir ganga."
ALBERT OG
ÍR-REIKNINGARNIR
Atli hefur verið Albertsmaður og segir mér
söguna af hverju svo er. Hann hafði kynnst
Albert Guömundssyni þegar Atli leysti Sigurd
Sigurdsson íþróttafréttamann Útvarps af einn
vetur, en þá kynnti Atli knattspyrnukappann
fyrir þjóðinni í fyrsta útvarpsviðtali sem tekið
var við hann eftir að hann kom heim úr atvinnu-
mennskunni í Evrópu. Þeir urðu miklir mátar
eftir þennan þátt og tefldu til dæmis mjög reglu-
lega saman upp frá þessu. „Um þetta leyti átti að
dubba mig upp sem formann IR en ég var því
mótfallinn á þeim rökum að starfandi íþrótta-
fréttamaður, sem ég var þá, ætti ekki erindi í
starfið. Ég skoraði á Albert að taka að sér for-
mennskuna í staðinn, sem hann og ákvað að
gera, en það kostaði mig líka heila nótt yfir tafli
með honum. Þetta var upphafið að hans ferli
innan íþróttahreyfingarinnar sem leiddi hann
síðan út í stjórnmálin." Störf Atla fyrir íþrótta-
hreyfinguna eru líka frásagnarverð, en hann sat
í stjórn IR í 15 ár, varastjórn ÍSÍ í 17 ár og átti stór-
an þátt í stofnun Félags íþróttafréttamanna árið
1956. Atli sat auk þess um 19 ára skeið í stjórn
stéttarfélags síns, Blaðamannafélags íslands.
En Atli heldur áfram Albertsþætti: „Hann reif
IR upp á nokkrum árum, en það hafði verið í
miklum fjárhagsvandræðum árin á undan. Og
hann notaði sína aðferð. Ég skrifaði vitaskuld
frétt þess efnis að Albert væri orðinn formaður
ÍR sem birtist í Mogganum daginn eftir kosn-
ingu. Þann dag gekk Albert til mín brúnaþungur
og rétti mér heilan stafla af reikningum og sagði:
„Sérðu hvað þú ert búinn að gera mér! Eftir að
þessi frétt þín birtist um formannskjörið hefur
heill rukkaraher staðið kringum húsið hjá mér
og heimtað að ég greiddi skuldir ÍR á stundinni!"
Mér varð náttúrlega svolítið hverft við, fletti eitt-
hvað í reikningunum og sagði að við yrðum ein-
hvern veginn að reyna að borga þetta smám
saman. En Albert hélt ekki, hristi hausinn, sagði
„smámsaman.. . égnenniekkertaðhafarukk-
ara yfir mér alla daga. Ég er búinn að borga
þetta"! Þessir reikningar lögðu sig upp á 52 þús-
und krónur (Atli hafði þá 8 þúsund í mánaðar-
laun) og ég spyr Albert því vitaskuld hvort hann
sé að ganga af göflunum, en bæti því við heldur
vandræðalega að auðvitað verðum við ÍR-ingar
að reyna að borga honum þetta til baka. „Til
baka,“ segir Albert, „nú, það er ekkert hægt að
starfa ef búið er að binda fjárhagshlið félagsins
um ófyrirsjáanlegan tíma. Ég fæ þetta aldrei
borgað," sagði hann og reif svo alla reikningana
í tætlur fyrir framan mig.
Svona er Albert," segir Atli.
GÓÐHJARTAÐAR
HÖFÐINGJASLEIKJUR
Þessar ljúfu minningar sínar rifjar Atli upp
heima á Merkjateigi í Mosfellsbæ þar sem hann
og Anna kona hans og kollegi keyptu stórt ein-
býlishús fyrir margt löngu. Börnin fjögur eru far-
in að heiman — og núna er verið að hamra í hús-
ið, saga og mála og Atli er sífellt að spyrja mig
á meðan á samtali okkar stendur hvort lætin í
iðnaðarmönnunum séu ekki að æra mig. Ég
held ekki.
Þau hjónin eru að selja ofan af sér og ætla að
dvelja um skeið í Bandaríkjunum. Þar eru tvö
barna þeirra búsett, það yngsta við nám í
Flórída en það elsta við störf í ferðaþjónustu í
Denver í Colorado, en þangað liggur leiðin
pabba og mömmu. Atli segir að á engan hátt
megi skilja þessa ferð hans sem flótta frá íslandi,
þó hann neiti því ekki að hann sé orðinn lang-
þreyttur á því volæði sem flestir Islendingar séu
haldnir þvert á lífsafkomu sína. Ég spyr hann
hvernig hann hafi kunnað við samlanda sína
þessi 58 ár sín hérna megin landhelgi. Hann
nefnir strax hjálpsemi, að við séum yfirleitt góð-
hjörtuð en töluverðar höfðingjasleikjur. „Við
þóknumst hverjum sem er ef það kemur okkur
áfram. Og því miður eru þessir eiginleikar tals-
vert tíðir í blaðamennsku. Ég hef oft séð menn,
sem ég taldi hafa samvisku, selja hana ansi
ódýrt."
— Hvernig mynd dregurðu upp af lífi þínu?
„Mér finnst lífið miskunnarlaust. Menn verða
að passa sig vel á því. Ég hef ekki passað mig
nógu vel. Það er að baki ansi ljótur kafli í mínu
Iífi, en fyrst framan af fannst mér þetta bara vera
einn samfelldur rauður dregill. Ég átti mikilli
velgengni að fagna, það áraði vel hjá mér og ég
hefði getað haft það mjög gott ef ég hefði stjórn-
að lífi mínu vel og sérstaklega — eins og ég sagði
áðan — á tímabilinu undir fertugt. Það er hættu-
legasta æviskeiðið. Ef menn halda jafnvægi
þann tíma og fram að fimmtugu eru þeir hólpnir.
Eftir það eru menn ekki að keppa að einhverju
sem er svo kannski ekki neitt til að sækjast eftir."