Helgarpósturinn - 27.08.1987, Síða 21

Sigfús Daðason kemur nú fram eftir 10 ára hlé.
ur. Sigfús sagði í örstuttu spjalli við
HP, að þessi nýjustu ljóð væru ort á
seinni árum, en þvertók fyrir að
yrkja að staðaldri. Hann sagðist
stundum hafa lesið upp á árum áður
en það gæti verið að það væru 10 ár
síðan það hefði síðast gerst. Varð-
andi bókina sagði hann að vafalítið
væru alltaf einhverjar breytingar á-
ljóðagerðinni en aðrir yrðu hins-
vegar að dæma um þær.
Aðrir sem lesa upp á miðviku-
dagskvöldið eru Þorsteinn frá
Hamri, Steinunn Sigurðardóttir,
Árni Ibsen sem lesa mun úr þýðing-
um sínum á verkum Samuels
Beckett, Jóhann Árelíuz, Jón Egill
Bergþórsson, Gunnar Hersveinn,
Kristín Ómarsdóttir, Viiborg Dag-
bjartsdóttir og Þorgeir Þorgeirsson,
sem lesa mun úr þýðingum sínum á
verkum Færeyingsins Matras. Allir
eiga þessir höfundar það sameigin-
legt að vera í þá mund eða hafa ný-
lega sent frá sér ljóðabók, enda er
megináhersla þessa kvölds lögð á
að kynna þá höfunda sem svo hafa
gert. Kynnir verður Viðar Eggerts-
son leikari og eins og áður segir
hefst upplesturinn á Hótel Borg á
miðvikudagskvöldið kl. 21.00.
KK
Besti vinur ljóðsins
vaknar af árslöngum dvala
Besti vinur Ijóðsins heitir félags-
skapur sem, eins og nafnið gefur til
kynna, einbeitir sér að því að kynna
Ijóðlist og hefur af því tilefni staðið
fyrir allmörgum samkomum á und-
anförnu ári þar sem Ijóðskáld hafa
komið saman og lesið úr verkum
sínum fyrir Ijóðþyrsta heyrendur. Á
miðvikudaginn 2. september fer fé-
lagið af stað aftur, það verður eins-
konar vakningarsamkoma því þá
vaknar félagið af árslöngum dvala
er það stendur fyrir upplestri á
Hótel Borg kl. 21.00.
Það er langur listi skálda sem les
úr verkum sínum á þessu kvöldi.
Bæði er þar um að ræða skáld sem
eru að kveðja sér hljóðs fyrsta sinni
og eins eldri og reyndari menn sem
eiga að baki margar bækur og hafa
um margra ára og áratuga skeið ver-
ið í hópi bestu Ijóðskálda þjóðarinn-
ar. Vafalítið er mestur fengur að Sig-
fúsi Daðasyni, sem þarna kemur
fram í fyrsta sinn í u.þ.b. 10 ár, en
hann mun nú vera að gefa út sína
fyrstu Ijóðabók síðan Fá ein ljóð
kom út árið 1977. Sigfús var í hópi
svokallaðra atómskálda sem
kvöddu sér hljóðs á árunum upp úr
1950, og þóttu í þá daga óalandi og
óferjandi, enda hafði önnur eins
uppstokkun á ljóðmáli og framsetn-
ingu ekki átt sér stað í íslenskri
ljóðagerð fyrr. Eins og menn muna
risu harðvítugar deilur um það
hvort það sem þeir m.a. sendu frá
sér gæti yfir höfuð talist skáldskap-
TÓNLIST
Músík, sem er of falleg
eftir Atla Heimi Sveinsson
Nú í sumarblíðunni hef ég verið
að lesa ritgerðir og viðtöl banda-
ríska tónskáldsins Mortons Feld-
man mér til dundurs. Hann er einn
hinna fáu tónskálda í vesturheimi
sem hafa skilið eftir djúp spor í
músíksögu heimsins. Það eru Ives,
Gerhswin, Crumb, John Cage og
Feldman, taldir upp í tímaröð, og
kannski hef ég gleymt einhverj-
um.
Feldman er einn þeirra mörgu
tónskálda sem urðu fyrir áhrifum
frá John Cage á fimmta og sjötta
áratugnum. Af öðrum mætti
nefna Christian Wolff og Earl
Brown. En eins og alltaf þegar af-
burðamenn eru spyrtir saman
kemur í ljós hversu gjörólíkir þeir
eru.
Feldman samdi tónlist sem var
mjög hæg og veik: einstaka sam-
hengislausir hljómar á stangli og
langar þagnir á milli. Forskriftir
Feldmans voru nær alltaf þær
sömu: eins hægt og unnt er, eins
veikt og unnt er. Feldman hafði
(og hefur enn) einkum áhuga á
þeim fleti hljóðsins sem að okkur
snýr þegar það deyr út, hnígur,
dofnar. John Cage sagði um þessa
tónlist að hún hefði aðeins einn
galla: hún væri of falleg.
Það er líka eitthvað óútskýran-
legt við þessa fallegu og sorglegu
músík. Feldman segist semja af
hryggð yfir því að Schubert er dá-
inn. Og Feldman dregur ekki
mikla heimspekiballest á eftir sér.
Tónsmíðaaðferð hans er sú að
hafa enga aðferð, kerfi hans að
hafa ekkert kerfi. Aðferðarleysið
er aðferð, heimspekileysið heim-
speki. Hann segir fallega sögu frá
því er hann hitti John Cage fyrst.
Feldman sýndi honum verk eftir
sig og Cage spurði hann hvernig
það væri saman sett, hvernig það
hefði orðið til. Feldman, sem þá
var aðeins 24 ára, hrökk við og
sagðist ekki vita það. John hopp-
aði fram og til baka og æpti: „Er
þetta ekki makalaust, er þetta
ekki stórkostlegt! Þetta er svo
fallegt og hann veit ekki hvernig
það hefur orðið til.“
Einhvern tíma voru Cage og
Feldman saman í bílferð. Þeir
stoppuðu til að skoða fugla og þé
sagði Feldman: „Þeir eru ekki
frjálsir, þeir berjast um brauð-
mola.“
Og einhvern tíma var Stock-
hausen í New York að útlista kenn-
ingar sínar, en hann var mikil
skynsemisvera og vísindasinnað-
ur. Hann lýsti í löngu máli og fjálg-
legu hvernig mætti iengja hljóð og
stytta, veikja og styrkja, lita þau á
ótal vegu, skera þau upp og skeyta
saman, snúa við upp og niður, út
og inn, og svo framvegis, — uns
Feldman, sem sat á fyrsta bekk,
sagði hátt og snjallt: „Láttu hljóðin
í friði, Karlheinz Stockhausen!"
Þótt músík Feldmans sé yndis-
leg, einkum þegar Paul Zukofsky
leikur verk eins og Spring of
Chosroes, þá eru skoðanir Feld-
mans og rabb hans í ræðu og riti
jafnvel áhugaverðari. Sama er
raunar að segja um John Cage.
Jafnvel launkímnar smásögur
Erics Satie endast betur en verk
hans. Er ég of bókmenntasinnað-
ur og ekki músíkalskur?
DJASS
Vinsældadjass
Þá er komin út ný skífa með Pat
Metheny: Still Life (talking) (Gef-
fen/Skífan). Þetta er ljúf skífa á
sömu nótum og First Circle og ætti
að lyfta popprásunum á dálítið
hærra stig, hafi menn rænu á að
leika Metheny. Síðasta skífa hans
Song X, gerð í samvinnu við
Ornette Coleman, var kjörin djass-
skífa ársins af gagnrýnendum -
down beat en það var önnur og
flóknari tónlist en á þessari nýju
skífu. Kvartettinn nú er sá sami og
á First Circie. Metheny á gítara,
Lyle Mays á hljómborð, Steve
Rodby>.-á bassa og Paul Vertico
tromHJör. Pedro Aznar hinn radd-
fagrfjíer horfinn og þrír komnir í
lians stað: Armando Marcal,
David Blamires og Mark Ledford.
Raddir þeirra eru notaðar á:Mnn
besta hátt brasilískrar sömbuhefð-
ar og brasílísk tónhrif sterk eins og
jafnan hjá Metheny. Yfir öllu gnæf-
ir svo mildur gítarleikur hans og
lyftir bræðingnum upp í listrænar
hæðir sem fágætar eru í þeirri tón-
listargrein — stundum tekst hon-
um meiraðsegja að vefja sömbu,
sveiflu og barrokk saman í heil-
steypt verk eins og Minuano — en
þar á Lyle Mays einnig hlut að
máli. Það er kannski ekki sann-
gjarnt að fjalla um skylda sveit í
kjölfar Pats Metheny — en þó þeir
standist ekki samanburð við Pat
eru þeir engir vælukjóar piltarnir
í YeUiltu Jackets, þó altóblástur
Marcs fíusso sé af Sanborn-skólan-
um þaC'Sent vællinn og krafturinn
ganga í eina sæng. Nýjasta skífan
þeirra heitir: Four Corners
(MCA/Steinar) og er fyrsti ópusinn
af sveifluættinni; Out of Town
nefnist hann og synþisæserinn í
stórveitarhlutverki eins og
harmonikkan hjá Bjössa R. í
gamla daga. Eins og flestar bræð-
ingssveitir leika Yellow Jackets
betur þegar rýþminn nálgast rokk
eða sömbtijú sumum ópusum má
meiraðsegjg.; heyra ECM-íska út-
færslu einsibg Open Road. Það er
leitað á ýmis mið í tónsköpuninni
en heiðarleikinn alltaf í fyrirrúmi.
The Lounge Lizards nefnist hljóm-
sveit er nýverið hefur gefið út
skífu í Bretlandi: No Pain for Cake
(Island/Skífan). Þetta er einskonar
bræðingssveit, sanbornskur altó-
blástur Johns Lurie, samba og raf-
magn — en þó er sveitin ólík öðr-
um slíkum því framúrstefnudjass-
inn á ítök í piltunum og stundum
mætti halda að meistarakvinnan
Carla Bley hefði vélað um: básúna
a la Valentin, weilískur tónn og
píanóstomp. Stundum eru piltarn-
ir bráðfyndnir á músíkalskan hátt
og alltaf skemmtilegir; ferskir en
þó gamaldags.
Það væri ráð að poppþáttagerð-
armenn leituðu fanga í þessum
þremur skífum, sér og hlustendum
til andlegrar upplyftingar.
down beat
Þá liggja úrslitin fyrir í hinum al-
þjóðlegu gagnrýnendakosningum
down beat og birtast þau hér. Inn-
an sviga þeir er taldir eiga meiri
viðurkenningu skiida. Eins og áð-
ur sagði var Song X kjörin skífa
ársins en endurútgáfur tvær: The
Blanton/Webster Years með Duke
Ellington og The Complete River-
side Recordings með Theolonius
Monk. Johnny Dodds, Thad Jones
og Teddy Wilson bættust í heiðurs-
fylkingu djassins og Black
Saint/Soul Note var hljómplötu-
fyrirtæki ársins en Giovanni
Bonadrini hljóðstjóri. David
Baker bættist í heiðurshóp djass-
fræðara allskonar. Þá eru það hin
hefðbundnu úrslit: Stórsveit: Gil
Evans (Willem Breuker Kol-
lektief), Djasssveit: Art Blakey
(Blanchard/Harrisson), Rafsveit:
Ornette Coleman (Bass Desires),
Tónskáld: Carla Bley (Henry
Threadgill), Útsetjari: Gil Evans
(Mathias Rúegg), Trompet: Lester
Bowie (Tom Harell), Básúna: Ray
Anderson & Jimmy Knepper
(Steve Turre), Sópran: Steve Lacy
(Jane Ira Bloom), Altó: Ornette
Cóleman (Steve Coleman), Tenór:
Sonpy Rollins (Bennie Wallace),
Barítón: Gerry Mulligan (John
Surman), Klarinett: John Carter
(Eddie Daniels), Flauta: James
Newton (Henry Threadgill),.F/'ð/a:
Stephane Grappelli (Didier Lock-
wood), Víbrafónn: Milt Jackson
(Jay Hoggard), Píanó: Cecii'Táylor
(Geri Allen), Rafpíanó: CÍiick
Corea (Lyie Mays), Synþisœser:
Sun Ra (John Surman), Orgel:
Jimiftý 'Smith (Amina Claudine
Myer.s), Gítar: Jitn Hall (Bill Frisell
& Stanley Jordan), Bassi: Charlie
Haden (Charnett Moffett), Rdf-
bassi: Steve Swallow (Marcus
Miller), Trommur: Max Roach
(Marvin Smitty Smith), Slagverk:
Nana Vasconcelos (Han Bennik),
Önnur hljóðfœri: Tbots Thile-
mans, munnhötjpu (Ðavid Murray,
bassaklarinett), Söngvari: Bobby
McFerrin (Dave Frishberg), Söng-
kona: Sarah Vaughan (Sheila
Jordan), Sönghópur: Manhattan
Transfer (Sweet Honey in the
Rock), Rokk/popp-sveit: Paul
Simon (Brave Combo), Sól/
rýþmablús-sveit: Ray Charles
(Neville Bros).
FORLAGIÐ verður, eins og við
skýrðum frá fyrir skömmu, með
mikinn og fríðan flokk kvenna á sín-
um vegum á komandi bókavertíð.
Þegar er ljóst að það mun gefa út
skáldsögu eftir Svövu Jakobsdóttur
og Nínu Björk Árnadóttur og enn
einn kvenrithöfundurinn sem á bók
hjá þeim á Forlaginu er Auður
Haralds. Bókin ber undirtitilinn eld-
húsróman, en ekki hefur verið upp-
gefið hver aðaltitillinn verður. Eins
og mönnum er kunnugt hefur Auð-
ur setið undanfarin ár á Ítalíu við
skriftir og er fróðlegt að vita hvað
frá henni kemur að þessu sinni. Áð-
ur hefur hún m.a. sent frá sér sögur
eins og Hvunndagshetjur og Lœkna-
mafíuna, sem vöktu töluverða at-
hygli á sínum tíma.
Af þýddum bókum sem Forlagið
sendir frá sér má nefna bókina llm,
eftir þýskan höfund, Patrick Sous-
kind. Þessi bók kom út fyrir tveimur
árum og hefur setið á toppi sölulista
svo til óslitið síðan enda er hún
gjarna nefnd í sömu andrá og Nafn
rósarinnar, þ.e.a.s. bókmenntaverk
sem rofið hefur hina hefðbundnu
sölumúra fagurbókmennta, enda
þykir bókin vera sérstaklega spenn-
andi. Hún segir frá manni sem fæð-
ist í París á 19du öld, við afar sér-
kennilegar aðstæður því hann er
sjálfur alveg lyktarlaus en hefur
samt sérstaklega þroskað lyktar-
skyn. Hann ákveður að búa til
heimsins b.esta ilmvatn en verður að
fórna ungum stúlkum svo það megi
takast. Þýðandi bókarinnar er
Kristján Árnason, vel þekktur þýð-
andi og ljóðskáld, þýddi meðal ann-
ars Lýsiströtu úr grtsku á sínum tíma
og einnig Felix Krull ef tir þýska stór-
skáldið Thomas Mann.
HELGARPÓSTURINN 21
I
■
I