Helgarpósturinn - 24.03.1988, Síða 10

VETTVANGUR
HELGARPÓSTURINN
Ritstjórar: Helgi Már Arthursson og Ólafur Hannibalsson
Blaðamenn:
Prófarkir:
Ljósmyndir:
Útlrt
Framkvæmdastjóri:
Anna Kristine Magnúsdóttir, Freyr Þormóðsson, Friðrik Þór
Guðmundsson, Jón Geir Þormar, Jónína Leósdóttir, Kristján
Kristjánsson, Páll Hannesson.
Sigríður H. Gunnarsdóttir
Jim Smart
Jón Óskar
Hákon Hákonarson
Dreifingarstjóri:
Sölu- og markaðsstjóri:
Auglýsingar:
Áskrift:
Afgreiðsla:
Aðsetur blaðsins:
Útgefandi:
Setning og umbrot:
Prentun:
Birgir Lárusson
Hinrik Gunnar Hilmarsson
Slgurrós Kristinsdóttir, Sigurður Baldursson.
Guðrún Geirsdóttir
Bryndís Hilmarsdóttir
er í Ármúla 36, Reykjavík, simi 91-681511.
Goðgá hf.
Leturval sf.
Blaöaprent hf.
Enn sterkari konur
Hér á þessum vettvangi hefur stundum verið bent á
það, að ríkisstjórnin sem nú situr sé ekki rökrétt framhald
kosningaúrslitanna fyrir ellefu mánuðum. Þau úrslit voru
almennt mistúlkuð, eða rangtúlkuð út og suður, og reynt
að gera lítið úr sigurvegurum kosninganna, eða gleyma
þeim. Þrátt fyrir þetta verða tilhneigingar þær, sem fram
komu í kosningunum, sífellt sterkari í skoðanakönnun-
um sem gerðar eru. í HP-könnun lyrir skemmstu og nú
aftur í DV-könnun sýnir það sig, að Samtök um kvenna-
lista — Kvennalistinn — hafa enn styrkt stöðu sína. í HP-
könnuninni mældist Kvennalisti næststærsti stjórnmála-
flokkurinn, og í DV-könnuninni mældist hann sá stærsti.
Þetta er ítrekun á úrslitum kosninganna 1987, — ítrekun
á því að aðspurðir hafa snúið baki við fjórflokkakerfinu
gamla. Þetta er merki þess að nýr raunveruleiki er að
fæðast í íslenskum stjórnmálum.
Talsmenn gamla flokkakerfisins munu vitaskuld halda
því fram, að ekkert mark sé á slíkum könnunum takandi,
eða jafnvel Ieggja til þegar lengra líður fram á árið, að
skoðanakannanir verði gerðar skv. „ákveðnum reglum“
eða á annan hátt draga úr trúverðugleika þeirra. Þeir
munu áfram skýra og skilgreina fylgisaukningu Kvenna-
listans á hefðbundinn hátt. Telja sér trú um að fylgi
kvenna muni dala, að í rauninni sé það gott að konur
komi vel út úr könnun á fyrrihluta kjörtímabils því þá
muni þeim ganga verr þegar nær dregur kosningum, að
draga muni úr vinsældum kvenna þegar nálgast kosn-
ingar og stund alvörunnar nálgast. Allar þessar skýring-
ar hafa menn heyrt síðan konur buðu fram fyrst 1982, þá
í bæjarstjórnarkosningum. En þessar skýringar halda
ekki. Kvennalistinn bætir stöðugt við sig og eftir því sem
vinsældir kvennanna aukast verða þær rólegri. Og eftir
því sem fréttamenn pirrast meira á þeim verður það deg-
inum Ijósara, að þær hafa undirtökin. Styrkur þeirra
breytist í öfugu hlutfalli við taugaveiklunina í gamla fjór-
flokkakerfinu. Þegar fjórflokkakerfið „víbrar" af tauga-
veiklun styrkja konur stöðu sína. Og af hverju þarf þetta
að fara svona, spyrja menn sem sjá heimsmyndir hrynja
saman. Stóra leiðtoga gömlu flokkanna koðna niður.
Menn sem sjá hverja sögulegu stundina á fætur annarri
ganga sér úr greipum.
Fulltrúar Kvennalista eru samstæður hópur. Einstakl-
ingar sem hafa svipaðan bakgrunn. FuIItrúar nýrrar
miðstéttar sem samanstendur að yfirgnæfandi meiri-
hluta af konum, skólagengnum og yfirleitt í þjónustu-
störfum hjá hinu opinbera. Á lágum launum í saman-
burði við yfirmenn, sem í flestum tilvikum eru karl-
menn. Vinnubrögð kvenna í pólitík eru öðruvísi en
karla, áherslur aðrar og framganga öll önnur. Ekkert
bendir til annars en konur muni enn auka vinsældir sín-
ar, m.a. vegna þess að flokkakerfið gamla kann ekki svör
við framsókn þeirra. Þær eru ógn við valdkerfin í þjóðfé-
laginu — valdkerfi sem byggjast á viðhorfum karla.
Valdbeiting á sundstöðum
Á því eina kjörtímabili, sem Sjálfstæðisflokkurinn hef-
ur verið í minnihluta í borgarstjórn Reykjavíkur, beittu
ýmsir valinkunnir einstaklingar innan hans sér fyrir
undirskriftasöfnunum gegn tilteknum ákvörðunum
vinstri meirihlutans. Forystu fyrir slíkri undirskriftasöfn-
un hafði meðal annarra borgarlögmaður og fékk hann
að leggja fram undirskriftalista á sundstöðum borgarinn-
ar. Nú hefur íþrótta- og tómstundaráð úrskurðað að sams
konar undirskriftasöfnun samtakanna „Tjörnin lifi“
stofni pólitískri geðheilsu samborgara okkar í voða og
skuli bönnuð. Það eru vinnubrögð af þessu tagi, vald-
hroki og valdníðsla, sem endurspeglast í fylgi Sjálfstæðis-
flokksins og formanns hans, Þorsteins Pálssonar, í skoð-
anakönnunum um þessar mundir.
10 HELGARPÓSTURINN
FORSETI EÐA AÐALRITARI
SÞ 1992?
Það er kannski of mikið sagt, að
Steingrímur Hermannsson hafi látið
hendur standa fram úr ermum, síð-
an hann tók við embætti utanríkis-
ráðherra, en bullan í gómastrokkn-
um hefur gengið án afláts og hver
smjörskakan annarri vænni borist
þaðan inn á hillur fjölmiðia.
Steingrímur heillaði erlent fjöl-
miðlafólk á blaðamannafundi og í
einkasamræðum meðan á Höfða-
fundinum stóð.
Steingrímur hóf kosningabarátt-
una á síðastliðnu ári með blaða-
mannafundi í Moskvu.
Steingrímur hefur „viðrað þá
skoðun, að á íslandi yrði staðsett
miðstöð, starfrækt í þeim tilgangi að
bæta sambandið milli austurs og
vesturs" og vill „viðra þessa hug-
mynd betur við bæði stórveldin, en
þegar hann ræddi hana við Gorbat-
sjov varð hann hrifinn og sagði
Rússa tilbúna að leggja peninga í
þetta“.
Steingrímur telur að ratsjárstöðv-
arnar hér á landi megi í framtíðinni
samnýta af NATO og Varsjárbanda-
laginu.
Steingrímur vildi að forseti ís-
lands færi til Moskvu á boðuðum
heimsóknardegi þótt samstarfs-
flokkunum fyndist boðið með
ókurteislega skömmum fyrirvara.
Steingrímur fordæmir harðneskju
ísraelsmanna gagnvart arabíska
minnihlutanum í ræðu á Alþingi og
rýfur með því áratuga hefð fyrir
nær skilmálalausum stuðningi við
gyðinga.
Steingrímur iýsir yfir samstöðu
með PLO í útvarpi „Rót” og býður
Jasser Arafat reiðubúinn til við-
ræðna við sig hvar sem er og hve-
nær sem er og forsætisráðherrann
hristir loks af sér slyðruorðið og
þvertekur fyrir að slíkt muni gerast
á vegum þessarar ríkisstjórnar.
Hvað er að gerast? Er Steingrímur
bau-a að storka meðráðherrum sín-
um í ríkisstjórninni, sem vilja halda
fast við niðurnjörvaða hálfrar aldar
hefð í meðferð utanríkismála? Sæk-
ir hann í sviðsljósið með yfirveguð-
um glannaskap, sem vekur mikla at-
hygli, en er ekki alvarlega meintur?
Eða eins og Alþýðublaðið segir í
gær: „Verið gæti, að hann hafi að-
eins sagt of mikið, eins og honum
hefur oft hætt til og oft fylgt miklar
umræður í kjölfarið." Eru menn ekki
enn einu sinni að vanmeta Stein-
grím og hæfileika hans til að sjá
lengra nefi sínu og nokkuð fram í
tímann?
I mjög athyglisverðu viðtali, sem
Herdís Þorgeirsdóttir átti við Stein-
grím í nóvember sl. fyrir tímaritið
„Heimsmynd", og vitnað var til hér
að framan, segir í inngangi: „Nú eru
uppi vangaveltur um að Steingrím-
ur sækist eftir að verða forseti ís-
lands í framtíðinni... eða að hann
langi hugsanlega í enn stærra
embætti á alþjóðavettvangi...“ Og
skömmu síðar í greininni: „Sumir
starfsmenn á fimmtu hæðinni (utan-
ríkisráðuneytinu) hvísla því, að tal-
að sé um Steingrím Hermannsson
sem hugsanlegan forsetaframbjóð-
anda. Einn segir það með brosi
diplómatsins.
Hvað þýdir hinn nýi tónn hans í
utanríkismálum? Aö hann hefur
hug á ad hasla sér völl á alþjóda-
vettvangi? Langar hann í toppstödu
hjá Sameinuöu þjódunum, þegar
Peres de Cuellar lœtur af embœtti
framkvœmdastjóra þar? Þaö vilja
fleiri vera málsvarar friðar á al-
þjóöavettvangi en Ólafur Ragnar
Grímsson."
Hugleiðum þetta aðeins nánar.
Peres de Cuellar er nú á öðru ári síð-
ara kjörtímabils síns og lýkur því í
árslok 1992. Hálfu ári fyrr er kosið
til forseta íslands. Gera má ráð fyrir
að búið verði að útkljá ráðningu að-
alritara fyrir þann tíma. Reynist að-
alritarastarfið ekki á iausu er hægt
að keppa að forsetatign og ekki
ónýtt að vera með það veganesti í
baráttuna að hafa komið sterklega
til greina í æðsta embætti, sem
býðst á alþjóðavettvangi. Semsagt
engu að tapa þótt keppt sé að hvoru
tveggja.
Hvað þarf til að ná kosningu aðal-
ritara? Slíkur maður þyrfti að hafa
annaðhvort Vestur- eða Austur-
biökkina bak við sig og síðan stuðn-
ing ýmissa milliblakka þriðja heims-
ins. Gerum ráð fyrir að vinfengið
við Gorbatsjov tryggi Austurblökk-
ina þegar þar að kemur. Ummælin
um Palestínu og Arafat gætu opnað
möguleika í arabablökkinni. Heppi-
leg ummæli að gefnu tilefni í fyll-
ingu tímans með fordæmingu á of-
beldisverkum og kúgun hvíta
minnihlutans í S-Afríku gætu unnið
stuðning svörtu Afríkuríkjanna.
Þegar við bætist, að Norðurlöndin
hlytu að telja sér skylt að styðja
frambjóðanda þaðan og gefa þann-
ig góða viðspyrnu í Vesturblökk-
inni, verður að telja horfur Stein-
gríms á að láta slíkan kapal ganga
upp býsna álitlegar. En þetta krefst
miklu virkari utanríkispólitíkur en
við íslendingar höfum átt að venjast
og óvenjulegra útspila í kreppu-
ástandi í fjörrum heimshornum. í
áhættuspili með svo hárri vinnings-
von þýddi lítið að vera að gera sér
rellu út af því, hvort forstjóri Long
John Silvers heiti Rosenthal og reki
ættir sínar tii spámanna Gamla
testamentisins. Eigi þessar hugleið-
ingar sér stoð í veruleikanum má
því búast við miklu meira lífi og fjöri
í utanríkisþjónustunni en verið hef-
ur, en hingað til hefur það þótt bera
vott um óvenjulegt lifsmark á þeim
bæ, hafi mönnum orðið það á að
geispa. Og ætli ekki sé hætt við að
Þorsteini Pálssyni mundi þykja það
kappnóg léttúð í virðuiegum lafa-
frakkaheimi diplómatís og við-
kvæmra viðskiptahagsmuna.
Ólafur Hannibalsson