Helgarpósturinn - 24.03.1988, Blaðsíða 26

1811

„Læt segja mér það þrem sinmim“
— segir Dagný Kristjánsdóttir, lektor í Osló og annar frummœlenda á fundi Félags áhuga-
manna um bókmenntir, sem haldinn veröur á laugardaginn.
Á laugardag, 26. mars, kl. 2 heldur Félag áhugamanna
um bókmenntir fund í Tjarnarbíói, þar sem Svava Jak-
obsdóttir rithöfundur og Dagný Kristjánsdóttir bók-
menntafræðingur flytja erindi og ræða nýjasta skáldverk
Svövu, Guönlaðar sögu. Svava ætlar að tala um tilurð og
heimildaöfhin sögunnar og nefnir erindi sitt: „Goðsagan
um Gunnloðu".
s*
$£
EFTIR SOFFÍU AUÐI BIRGISDÓTTUR
------------'14-------------------------------------------------
Dagný Kristjánsdóttir hefur verið
starfandi bókíienntafræðingur um
árabil og hefuroft vakið athygli fyrir
nýstáriega túlkun sína á bókmennt-
um, t.d. mætti nefna túikun hennar
á tveimur smásögum Ástu Sigurðar-
dóttur: Dýrasögu (Tímarits Máls og
menningar 2 / 1986) og Drauminum
(sem birtist í bók sem gefin var út í
tengslum við ráðstefnu um kvenna-
rannsóknir sem haldin var í Háskóla
íslands 1985). Einnig vakti athygli
nýstárleg greining hennar og túlkun
á Gerplu Halldórs Laxness, en
Dagný flutti fyrirlestur um Gerplu á
Laxness-þingi sem Félag áhuga-
manna um bókmenntir hélt síðast-
liðið sumar.
Dagný starfar sem lektor í ís-
lensku máli og bókmenntum við
Oslóarháskóla og kemur hingað
heim gagngert til að flytja fyrirlest-
urinn um Gunnlaöar sögu.
Helgarpóstinum lék forvitni á að
vita um efni og efnistök fyrirlestrar
Dagnýjar, ekki síst vegna þess að
Svava Jakobsdóttir hefur nýverið, í
viðtali við tímaritið Heimsmynd,
frábeðið sér (of)túlkun bókmennta-
fræðinga á verki sínu, og hefur hún
sérstaklega beðist undan því að
saga hennar sé skoðuð í Ijósi
kvennapólitískra kenninga. Við
slógum því á þráðinn til Dagnýjar í
Osló og spurðum hana fyrst um
hennar skoðun á orðum Svövu í
fyrrnefndu viðtali.
„Ég hef ekki séð þetta viðtal, en
eftir því sem þú segir virðist mér
sem Svava sé þarna á sömu nótum
og í viðtali sem ég tók sjálf við hana
fyrir útvarpið árið 1981. Ef ég man
þetta rétt, þá var hún þar að tala um
hversu erfitt það hefði verið fyrir
hana að skrifa við hliðina á nýju
kvennahreyfingunni, því að fulltrú-
ar hennar hefðu ætíð lesið sína hug-
myndafræði inn í verk hennar. Og
ég viðurkenni fúslega að það gerð-
um við, hún var „okkar skáld“ ef
einhver var það. Ég get vel skilið að
þetta geti verið þvingandi fyrir rit-
höfund, spennitreyja, því auðvitað
er aldrei hrein og klár „ídeólógía" í
listaverki. Hins vegar eru bækur
Svövu vissulega innlegg í jafnréttis-
umræðuna, t.d. Leigjandinn og
margar smásagnanna... já flest
hennar verk.“
Huaö finnst þér þá um þau orö
Svöuu ad hún uiti ekki til þess aö
hún hafi nokkru sinni skrifaö urn
baráttu kynjanna, og að hún sé ekki
„feministi"?
Já, ég sgi nú bara eins og Njáll á
Bergþórshvoli: „Ég læt segja mér
þetta þrem sinnum!"
Huernig nálgast þú Gunniaöar
sögu?
Eg les Gunnlaöar sögu að sjálf-
sögðu sem bók um valdabaráttu og
þá m.a. um baráttu kynjanna. En ég
vil vekja athygli á því að sú barátta
leiöir ekki neitt. Það er valdabarátta
sem enginn getur unnið og því leiðir
höfundur okkur burt frá henni, til
annars, til skáldskaparins, það er
meginatriðið í sögunni að mínu
mati. Auk þess ætla ég að tala um
ástina. Þetta er bók full af ást, en
mér dettur samt ekki í hug að halda
því fram að ástin sé eitthvert suar
við valdabaráttunni, né hatrið sé út
í það farið.“
Geturðu sagt okkur eitthuaö um
þá aöferöafrœöi sem þú beitir á sög-
una? Nú hefuröu mikiö beitt sál-
greiningu...
„Já og geri enn. Ég ætla að hafa
kenningar Juliu Kristevu til hlið-
sjónar greiningu minni og túlkun.
Hún er búlgarskur fræðimaður;
málvísinda- og bókmenntamann-
eskja og sálgreinandi.”
Nafn hennar hefur reyndar veriö
áberandi t íslenskri bókmenntaum-
rœðu upp á síökastið.
„Já, mér hefur skilist að það opni
varla bókmenntafræðingur munn-
inn heima án þess að minnast á
Kristevu. Og kannski fer hver að
verða síðastur með það því mér
skilst að margir álíti að bók hennar
Astarsögur (Histoires d’amour) sem
kom út 1983 sé síðasta áhrifamikla,
dýnamíska verkið sem vænta megi
frá henni. Þessi skoðun mun vera
byggð á því að síðasta bók Kristevu,
Svört sól (fjallar sérstaklega um
þunglyndi; „depressjón" og „melan-
kólíu"), þyki slök með afbrigðum.
Hún hefur a.m.k. valdið gífurlegum
vonbrigðum, er jafnvel talað um að
þar sé hún farin að fjarlægjast í
grundvallaratriðum sínar eldri rót-
tæku kenningar um kvenleikann.
Ég segi reyndar frá þessu með þeim
fyrirvara að ég hef ekki lesið bókina
sjálf, það er ekki búið að þýða hana
úr frönsku ennþá, en ég hef lesið
umsagnir og greinar um hana. m.a.
eftir norska fræðimanninn Toril Moi
(sem hefur verið ein af helstu fylgj-
endum kenninga Kristevu (SAB))
og er gagnrýni á bókina víðast hvar
á sömu þungu nótunum."
En þú styöst uiö kenningar henn-
ar uiö lesturinn á Gunnlaöar sögu?
„Já, mér finnst reyndar Kristeva
og Svava hugsa dálítið líkt, skal ég
segja þér, en það kem ég betur inn
á í fyrirlestrinum."
Huernig staðsetur þú Gunnlaðar
sögu í höfundaruerki Suöuu?
„Að mínu viti er hægt að tala um
tvö afgerandi hvörf í höfundarverki
Svövu. Það fyrra við útkomu smá-
sagnasafnsins Veislu undir grjót-
vegg (1967). í þeim sögum er Svava
búin að finna sinn sérstæða
persónulega stíl, sem oft er kenndur
við fáránleika. Síðari hvörfin verða
svo með leikritinu Lokaœfingu. Það
verk finnst mér stórbrotið listaverk,
margrætt og magnað verk sem ger-
ist á mörgum plönum. Þar vekur
Svava m.a. upp spurningar sem
leiða okkur út í heimspekina og ég
tel Gunnlaöar sögu vera að mörgu
leyti í framhaldi af Lokaœfingu.
Samt eru þetta mjög ólik verk og í
Gunnlaöar sögu er kominn nýr tónn
í hörpu Svövu, svo ég tali í klisju-
kenndum stíl, og það er lýríkin, ljóð-
rænan. Þetta er svo fallegur texti,
heimspekilegur og mjög djúpur.“
Þú ert sem sagt mjög hrifin afbók-
inni?
„Já, svo sannarlega, mér finnst
hún vera mikill viðburður, framlag
til heimsbókmenntanna og það
kæmi mér ekki á óvart þótt Islend-
ingar hirtu bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs aftur að ári.“
Að lokum Dagný huað er á dag-
skrá hjá þér á nœstunni?
„í sumar mun ég flytja fyrirlestur
um Jónas Hallgrimsson á ráðstefnu
um rómantík sem haldin verður í
Sviss. En annars er framtíðin lítt
ráðin, ég verð að öllum líkindum
hér í Osló næstu tvö árin. Að þeim
loknum verður mér sparkað héðan
út og þá kem ég heim í atvinnuleit,
svo ef þú veist um laust starf handa
bókmenntafræðingi þá...“
RUNNI
6rr)/ on
/W/tt cr ýbúswc/
.</' rt s> U /77 q /
tt

er
fr
//
Sm/u/sn
/7
/

ra.
ífa
/
se/n

/6 aéf e.r i/j sf /> es /
cl/
S/ o /ö \r<3. tjossf, 6r unorr?
q/ i/fr/yá S/ n
rr? <L/ / /r////
26 HELGARPÓSTURINN