Helgarpósturinn - 12.05.1988, Blaðsíða 9

SIÓRKOSTLEG HÆKK-
IIN HÚSALEIGU
Breytingar á húsaleigugrunni hjá
borginni, sem tóku gildi 1. mars,
hafa í sumum tilfellum ualdid helm-
ingshœkkun á leigu fyrir íbúðarhás-
nœdi í eigu borgarinnar. Medaltals-
hœkkunin nemur 43%. Eftir þessa
hœkkun á leigan ad standa undir
rekstrarkostnadi við húsnœðið. Þeir
sem helst búa í húsnœði borgarinn-
ar eru öryrkjar, ellilífeyrisþegar og
einstœðir foreldrar, aðilar sem ekki
hafa úr miklu að spila, og hlýtur
þessi hœkkun að koma illa við þá.
Samfara hœkkuninni var því fram-
fœrslukvarði hjá borginni hækkað-
ur og á að koma til mótvœgis.
Fyrir 1. mars var húsaleigugrunn-
inum hagað þannig að íbúðum
borgarinnar var skipt í fjóra verð-
flokka eftir aldri þeirra og mismun-
andi leiga greidd eftir því hve íbúð-
irnar voru gamlar, burtséð frá því
hve góðar þær voru. 4. flokkur var
íbúðir sem byggðar voru 1947 og
fyrir þann tíma, 3. flokkur íbúðir
byggðar á árunum 1947—62, 2.
flokkur íbúðir byggðar 1963—77 og
1. flokkur íbúðir sem byggðar hafa
verið eftir 1978.
Breytingarnar felast í því að þessi
flokkun var aflögð og allar íbúðirn-
ar settar í einn flokk. Það þótti
ósanngjarnt að þeir sem búa í ný-
legum íbúðum væru að borga tölu-
vert miklu meiri leigu en þeir sem
búa í gömlum íbúðum. Þetta kann
að virðast undarlegt sjónarmið þar
sem reikna má með því að nýrri
íbúðirnar séu í mun betra ástandi.
Birgir Ottósson, húsnæðismálafull-
trúi hjá Félagsmálastofnun, sagði
hins vegar að leiguíbúðirnar væru
sambærilegar að gæðum, óháð
aldri. Að vísu tilheyrðu nokkrar
íbúðir borgarinnar (54 leiguíbúðir af
882) svonefndu annars flokks hús-
næði, t.d. húsnæði sem uppfyllti
ekki kröfur heilbrigðiseftirlitsins,
vantaði bað eða þvíumlíkt, og væru
þær íbúðir leigðar á hálfvirði.
En hvernig er þá leiguverðið
reiknað út í dag? Jú, frá og með 1.
mars greiðir leigjandinn borginni
120 kr. á hvern fermetra íbúðarinn-
ar, sama hvar hún er í bænum og
óháð því hvort húsnæðið er nýtt eða
gamalt. Þessi tala hækkaði um 6%
þann 1. maí því leiguverðið fylgir
verðbótaþætti húsnæðiskostnaðar
sem Hagstofa íslands reiknar út.
Þessi nýi húsaleigugrunnur hefur
það í för með sér að ieiga á gömlum
íbúðum, sem tilheyrðu 4. flokki,
hækkar um helming í mörgum til-
vikum. Sem dæmi má nefna að í
ákveðnu tilviki hækkaði leiga úr
5.500 kr. í rúmlega 10.000 kr. á mán-
uði. Hins vegar stendur leiga á nýj-
um íbúðum nokkurn veginn í stað
og þær sem voru í 2. og 3. flokki
lenda þarna á milli. Hækkunin er
auðvitað mjög breytileg frá einu
húsnæði til annars vegna þess að nú
er miðað við stærð íbúðar. Meðal-
talshækkunin er 43% og er það stór-
kostleg hækkun, að minnsta kosti í
prósentum talið.
Um það hvort komið hefðu fram
kvartanir vegna þessara hækkana
sagði Bjarni Ottósson að sumir
hefðu kvartað, og þá helst þeir sem
væru í elstu og bestu íbúðunum. Hann
taldi hins vegar að þetta hefði skap-
að meiri ánægju en hitt, því þeir hjá
Félagsmálastofnun hefðu átt erfitt
með að svara fyrir hvers vegna ný-
legar íbúðir í Breiðholtinu voru
helmingi dýrari í leigu en íbúðir í
rótgrónum hverfum í vesturbæn-
um, sem ekki væru verri íbúðir.
Hins vegar er augljóslega ekki
bara um „jöfnun" á leigu að ræða
þegar meðaltalshækkunin er 43%
og sumar íbúðir hækka ekkert. Ef
einungis hefði verið ætlunin að
jafna kostnað væri eðlilegast að
þær ódýrustu hefðu hækkað minna
og þær dýrustu lækkað í verði á
móti. Við breytinguna eins og hún
er framkvæmd er verið að auka
tekjur borgarinnar af leiguhúsnæði
verulega.
Tillaga um pessa breytingu á
húsaleigugrunninum kom frá Fé-
lagsmálastofnun, hlaut umfjöllun í
félagsmálaráði og var vísað áfram
til borgarráðs. Á öllum þessum víg-
stöðvum var samstaða um málið,
enginn borgarráðsmaður greiddi at-
kvæði gegn þessari breytingu.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, full-
trúi Kvennalistans í borgarráði,
sagði menn almennt sammála um
þessa hækkun vegna þess að húsa-
leigan eins og hún var hetði ekki
einu sinni staðið undir hreinum
rekstrarkostnaði leiguíbúðanna, þ.e.
kostnaði við ræstingu, húsvörslu og
viðhald. Eftir þessa hækkun ætti
leigan hins vegar að gera það. Full-
trúar minnihlutans í félagsmálaráði,
hún og Guðrún Ágústsdóttir, hefðu
látið bóka þar að þær teldu eðlilegt
að íbúðirnar stæðu undir rekstrar-
kostnaði vegna þess að með því
móti væri meiri möguleiki á að
borgin fjölgaði leiguíbúðum. Hún
viðurkenndi að hækkunin væri
mikil í prósentum en stærstu íbúð-
irnar væru leigðar á um 10.000
krónur á mánuði. Ástæðan fyrir því
að hún hefði samþykkt þetta væri sú
að samhliða hefði „framfærslu-
kvarði“ Félagsmálastofnunar verið
hækkaður, þ.e. útreikningar á því
hvað fólk þarf til framfærslu, og
væri sú hækkun hugsuð beint til
mótvægis við hækkun húsaleig-
unnar. JGÞ
ERLEND YFIRSYN
Keppinautur Mitterrands gerdur
væntanlegur arftaki hans
Fyrsta verk Francois Mitterrand á öðru kjörtímabili
á forsetastóli Frakklands var að hefja sig yfir áralangar
erjur og tilnefna helsta keppinaut sinn í sósíalista-
flokknum forsætisráðherra. Með því er Michel Rocard
ótvírætt skipað fremstum til að taka við merki sósíal-
ista að sjö árum liðnum, þegar Mitterrand lýkur kjör-
tímabilinu 78 ára gamall að öllu eðlilegu.
EFTIR MAGNÚS TORFA ÓLAFSSON
Michel Rocard (t.v.) og Jacques Chirac, þegar sá fyrrnefndi tók við
embættistáknum forsætisráðherra Frakklands af hinum síðarnefnda. Eins
og vera ber í Frakklandi eru þeir skólabræður úr einum af skólum ríkisins
fyrir afburðanemendur.
Með vali forsætisráðherra sýnir
Mitterrand að fyrir honum vakir
öðru fremur að búa frönskum
stjórnmálum nýtt mót. Sósíalistar
hafa undir forustu hans náð yfir-
burðastöðu til vinstri og gert
kommúnistaflokkinn áhrifalaus-
an. Nú er svo tækifærið komið til
að skapa tengsl milli sósíalista og
miðjumanna, sem fram til þess
hafa hneigst til að leita samstarfs
til hægri. Rocard er tilvalinn að
koma slíku í kring.
Hann var þegar 1971 kunnur og
vinsæll foringi eins af smáflokkun-
um sem það ár gengu til samein-
ingar í núverandi sósíalistaflokki
undir forustu Mitterrands. Brátt
varð hann fyrir þeim armi nýja
flokksins sem mest á sameiginlegt
með þýskum og norrænum sósíal-
demókrötum. Hefur því margsinn-
is kastast í kekki út af stefnumál-
um með honum og foringjanum
Mitterrand, sem hefur jafnan leit-
ast við að veita flokknum forustu
frá miðju.
í tvennum síðustu forsetakosn-
ingum hefur Rocard þar að auki
gert sig líklegan til að sækjast eftir
framboði fyrir sósíalista, þegar
Mitterrand dró á langinn að láta
uppi fyrirætlanir sínar. Eftir kosn-
ingasigurinn 1981 varð Rocard
ráðherra, en hann dró ekki dul á
að hann taldi mjög misráðið að
grípa til þjóðnýtingar og fjár-
magnshafta. Þegar sú stefna beið
skipbrot og skipta varð um stjórn-
arforustu hefði verið rökrétt að
Rocard yrði kallaður til að bæta
skaðann, sem hann hafði sagt
skýrast fyrir að mundi ske. En þá
valdi Mitterrand tæknikratann
Fabius til að þjálfa sósíalista að
stjórna meö markaðsöflunum en
ekki á móti þeim. Þegar svo kosn-
ingafyrirkomulaginu var breytt úr
meirihlutakosningum í tveim um-
ferðum í einmenningskjördæm-
um í hlutfallskosningar gerði
Rocard ágreining við flokksforust-
una og sagði af sér ráðherraemb-
ætti.
Þegar þetta er ritað hefur Roc-
ard ekki birt ráðherralista sinn, en
Ijóst er að meðal ráðherra verður
að finna fólk utan raða sósíalista,
jafnvel einhverja úr miðflokkunum.
Reyndar gæti hann myndað
hreina flokksstjórn, því Valéry
Giscard d'Estaing, fyrrum forseti,
lét verða sitt fyrsta verk eftir að
úrslit forsetakosninganna lágu fyr-
ir að kunngera að miðflokka-
bandalagið UDF myndi ekki
greiða atkvæði með vantrausti á
minnihlutastjórn sósíalista.
Miðflokkamenn gráta þurrum
tárum ófarir Jacques Chirac í
forsetakosningunum. Þar hafði
hann með bolabrögðum troðið sér
fram fyrir forsetaefni þeirra,
Raymond Barre, þótt allar skoð-
anakannanir sýndu að sá væri
mun betur settur til að fást við-
Mitterrand í úrslitaumferðinni en
foringi RPR, flokks nýgaullista.
Staða Chiracs er nú afar slæm.
Tilraun hans til að bæta hlut sinn
í forsetakosningunum með því að
kaupa lausa franska gísla í Líban-
on með milligöngu Iransstjórnar
varð honum lítt til framdráttar við
kjörborðið, og eftirmálin eftir það
tiltæki geta reynst óþægileg. Ljóst
er að utanríkisráðuneytið var þar
hvergi látið koma nærri, heldur
voru allir þræðir í höndum
Charles Pasqua innanríkisráð-
herra og leyniþjónustumanna á
hans vegum.
Þar að auki á margur áhrifamað-
ur í röðum frönsku borgaraflokk-
anna Chirac grátt að gjalda. Hann
brást gömlu gaullistunum 1974,
þegar hann sveik merkisbera
þeirra, Jacques Chaban-Delmas, í
aðdraganda forsetakosninganna
og tryggði þar með miðflokka-
manninum Giscard d’Estaing
forsetatignina. Að launum þáði
Chirac embætti forsætisráðherra,
en þegar hann varð að víkja úr því
fyrir Barre sneri hann við blaðinu
og studdi Giscard aðeins að nafn-
inu til í viðureigninni við Mitter-
rand í forsetakosningunum 1981.
Með því vildi hann ryðja sjálfum
sér til rúms sem forsetaefni hægri
manna í kosningunum sem nú eru
nýafstaðnar, en reyndist þá á ferli
sínum hafa vakið vantraust sem
stuðlaöi að ósigrinum þegar mest
á reyndi.
Eitt af verkum ríkisstjórnar
Chiracs var að breyta lögum um
kosningar til Frakklandsþings í
fyrra horf. Hlutfallskosningar
voru afnumdar en teknar upp á ný
meirihlutakosningar í tveim um-
ferðum í einmenningskjördæm-
um. Það fyrirkomulag hefur löng-
um þjónað kosningahagsmunum
gaullista, sem verið hafa sterkastir
margra hægri flokka og því staðið
best að vígi að koma sínum mönn-
um í úrslit í síðari umferð.
Nú er altalað meðal franskra
stjórnmálamanna, að stjórnin sem
Rocard myndar muni sitja út sum-
arið, en verði svo breikkuð með
haustinu með formlegri þátttöku
miðflokkanna, þannig að hún hafi
formlegan þingmeirihluta. Þá
verði hafist handa að breyta kosn-
ingalögunum á ný úr því horfi sem
Chirac sneið gaullistum í hag. Ekki
er þó búist við að teknar verði upp
hreinar hlutfallskosningar, nema
ef til vill í stærri borgum. En Ijóst
má vera að sósíalistum er ósárt
um að gaullistar eigi um það að
velja að einangrast eða ganga í
bandalag við Þjóðfylkingu hægri-
öfgamannsins Jean-Maries Le
Pen.
Rocard forsætisráðherra sagði
eftir fyrri umferð forsetakosning-
anna, að fylgi Le Pens bæri vott um
ríkjandi þjóðfélagsvanda, þar sem
mörgum Frökkum þættu þeir hafa
orðið útundan og afskiptir í örri
tækniþróun og þjóðfélagsbreyt-
ingum og ungt fólk ætti erfitt með
að finna sér fótfestu. Kveðst hann
nú ætla að gera það að fremsta
markmiði stjórnar sinnar að búa í
haginn fyrir ungu kynslóðina og
ráða bót á atvinnuleysi.
Rocard tekur við stjórnartaum-
um einmitt þegar í ljós er að koma
árangurinn af endurnýjun
franskra atvinnuvega, sem stjórn
Fabius hófst handa um. Horfur eru
á að hagvöxtur tvöfaldist milli ára,
fjárfesting er ör í nýtæknifyrir-
tækjum, greiðslustaða gagnvart
umheiminum er góð og verðbólga
er að komast niður í tvo hundraðs-
hluta á ári. Ekki fer á milli mála, að
forustuhópar Frakka hyggjast
gera Frakkland að ótvíræðu for-
usturíki, þegar Evrópubandalags-
löndin verða eitt markaðssvæði
1992.
Gömlu keppinautarnir Mitter-
rand og Rocard taka nú höndum
saman að ávaxta þann pólitíska
arf sem sá fyrrnefndi lætur eftir
sig, þegar löngum og sviptinga-
sömum stjórnmálaferli hans lýkur,
hvort það sem það verður eftir sjö
ár eða forsetinn gerir alvöru úr
hugmynd sinni að stytta kjörtíma:
bil Frakklandsforseta í fimm ár. í
stað varanlegs hægri meirihluta
utan um gaullistahreyfinguna er
kominn vísir að varanlegum
vinstri meirihluta með þunga-
miðju í öflugum og víðfeðmum
sósíaiistaflokki. Kommúnista-
flokkurinn skiptir ekki lengur
máli. Hægriöflin eru sundruð og
forustulaus eftir ósigur Chiracs.
HELGARPÓSTURINN 9