Helgarpósturinn - 12.05.1988, Blaðsíða 25

af ber að hafa nokkurn fyrirvara á
slíku.
Ég get ekki séð að „þrár og vonir
samtímans" endurspeglist í Búðar-
dalstextanum, Draumaprinsinum
eða Gamla Grána, sorrí. Og mér er
ómögulegt að sjá „lifandi gerjun" í
lagi og texta um The Yellow Sub-
marine. Og svona má lengi telja.
Klausa Kristjáns er ekkert annað en
órökstutt snakk eins og margt fleira
í skrifum hans. Þetta er því miður
alltof algengt í blaðamennsku nú á
tímum.
Kristján talar um að nútímatónlist
sé lítt aðgengileg. Það er ekki rétt.
Hún er aðgengileg þeim sem vilja
kynnast henni. Og þá þurfa menn
að leggja eithvað á sig sjálfir, líkt
eins og þegar þeir taka sér bók í
hönd. Það er hins vegar rétt að hún
er alltaf lítið flutt, t.d. í Ríkisútvarp-
inu. En þar á bæ hefur löngum verið
mikil andúð í garð alvarlegrar fag-
urtónlistar nútímans, ekki síst hjá
óhæfum tónlistarstjórum með skoð-
analausan útvarpsstjóra sér við hlið.
Hins vegar hefur hún vakið mikla
athygli erlendis og raunar höfum
við hinir alvarlegu aldrei verið þar í
sextánda sæti, svo talað sé í tákn-
um. En það rýrir ekki gildi fagurtón-
listar þótt hún drynji ekki í eyrum
manna sí og æ. Við megum ekki
halda það, að boðskapur okkar
verði sannari þótt við öskrum, að
hann verði STÓRI SANNLEIKUR
þótt hann sé magnaður upp í hátöl-
urum. Við megum ekki halda að
skoðanir okkar og tilfinningar komi
öllum við og „endurspegli" þrár og
vonir annarra, þó þeim sé komið á
framfæri með slíku brambolti að
enginn komist hjá því að heyra þær.
Þessi fjóstrú er harmleikur popps-
ins.
Poppið er iðnaður sem hefur
skjótan gróða að markmiði. Fagur-
tónlist nútímans er huglæg sköpun.
Hér mun ég ekki gera upp á milli,
hvað er betra og hvað er verra. En
við skulum bara ekki blanda þessu
saman.
Lofum því fagurtónlistinni að hafa
Tónlistarverðlaun Norðurlanda fyr-
ir sig, og poppinu að hafa sitt júró-
visjón. Kannski mætti bæta við
norðurvisjón. Ég held ekki að að því
yrði menningarauki, því hér er ekki
um menningu að ræða heldur sak-
lausan samkvæmisleik með gróða-
bralli í bland. En af hverju ekki það?
Ruglum þessu bara ekki saman við
list.
Krukka og vasi eru tvenns konar
búsáhöld, hvor tveggja nauðsynleg
til síns brúks. Við geymum sultutau
í krukkunni og blóm í vasanum, og
þannig gegna þessir hlutir hlutverki
sínu, hvort sem það er merkilegt
eða ómerkilegt.
Reynum að ræða um þessa hluti
að hætti siðaðra manna, en ekki á
plani illgirni, útúrsnúninga og lág-
kúru, eins og Kristján Kristjánsson
gerði í síðasta Helgarpósti.
„Áhorfendur mega í raun lesa
þad sem þeir vilja út úr myndinni.
Útgangspunkturinn er skynjun
fólks, skynjun sem skapar dularfull-
ar myndir og mikilsverdar minning-
ar. Hugmyndin er augnablikid þeg-
ar fólk sér eitthvad í umhverfinu
sem verdur ógleymanlegt af ástœö-
um sem adrir skilja ekki vegna þess
aö þeir sjá ekki sömu sýn. Vinur
minn var einu sinni staddur á strönd
og sá þrjá fugla á flugi fyrir ofan sig.
Allt í einu skárust línur þeirra í ein-
um punkti, örsnöggt augnablik og
þrír fuglar urðu ad einum."
Axel Björnsson, leikstjóri og höf-
undur myndarinnar, er 25 ára gam-
all, og hefur dvalið erlendis í 18 ár af
ævi sinni. HAPPAÞRENNA er 25
mínútna löng vídeómynd sem fjall-
ar um frekar óvenjulegan ástarþrí-
hyrning: unga konu, sambýlismann
hennar sem hneigist til beggja
kynja (bisexual) og homma, vin
hans, sem kemur í heimsókn. Mynd-
in segir frá lífi þeirra og atvikum
daginn sem homminn birtist.
„Það er erfitt að lýsa augnabliks-
skynjun einstaklings í kvikmynd,
svo ég ákvað að snúa hlutunum við
og reyna að gera mynd þar sem
möguleiki á slíkri skynjun er fyrir
hendi. Þannig er myndmálið mjög
mikilvægt í Happaþrennu."
Axel hefur stundað nám í arkí-
tektúr, en fann sig betur í kvik-
myndagerð og fór að vinna við
hana í London, auk þess að sinna
myndlist. Hann segist nú vera kom-
inn heim til að vera, eins langt og
merking þess nær, og leggur stund á
myndlist í víðum skilningi. Happa-
þrenna verður hugsanlega sýnd í
ríkissjónvarpinu bráðlega.
„Mig langar að fara til Frakklands,
ég tel Frakka gera bestu kvikmynd-
irnar í dag, og þar er líka áherslan á
myndmálið, að skapa frásögn með
myndum. Það er heilmikið mál í
þessari mynd hvernig fólk hreyfir
sig og hvernig svipbrigði það sýnir.
Og umhverfið er jafnmikilvægt."
Persónur myndarinnar eru þrjár;
María, Símon og Ali. Samband
þeirra þriggja er aldrei ljóst, það er
ekki víst að Símon eiski annað eða
bæði. Veit María um straumana á
milli hinna? Það er ekkert ljóst á yf-
irborðinu, allt gerist óbeint og
áhorfandinn verður að skálda í eyð-
urnar.
„Kvikmynd er gerð úr þremur
þáttum; handriti, það sem sagt er,
myndaröð, það sem þú sérð, og
hljóði, það sem heyrist annað en tal.
Þetta geta verið sjálfstæðar einingar
en tengjast síðan á ákveðnum stöð-
um og það eru þessir staðir sem
skapa kraft og mikilvægi myndar-
innar. Það er mat listamannsins
hvernig hann tengir þetta þrennt
saman, en viðj>að skapast sinfónia
myndarinnar. Ég nota tvö lög Sykur-
molanna í myndina, Cold Sweat og
Birthday. Ég reyndi að nota Deus, en
það gekk alls ekki, lagið var of
sterkt og sjálfstætt. Ég nota tónlist-
ina bæði sem bakgrunn og áhrifa-
vald í myndinni. Læt kannski söng-
inn ríma við eitthvað sem gerist í
myndinni..."
Myndin er tekin á Betacam-upp-
tökuvél, en tækin leigði Axel frá
Sýn og Myndbandagerð Reykjavík-
ur. Síðan er rauðbrúnn litur settur
yfir svo myndin virkar dálítið eins
og gamlar ljósmyndir. Þetta hjálpar
til við að skapa dulúð í myndinni.
•Axel ber sjálfur allan kostnað við
gerð hennar. Með hlutverkin í
myndinni fara Ragnhildur Helga-
dóttir, nemandi í Kvennaskólanum í
Reykjavík, Jaret, bassaleikari í
hljómsveitinni Nýdönsk, og Sveinn
Jónasson, sem leikur Höllu (Linker?)
í leikritinu Hið átakanlega og dular-
fulla hvarf..., sem Hugleikur sýnir á
Galdra-loftinu.
„Ég held áfram við listsköpun,
hvort sem það verður í þessu formi
eða öðru. Ég hef nóg af hugmynd-
um.“
FÞ
LEIKLIST
Ef ég vœri
ríkur...
Leikfélag Akureyrar
Fiölarinn á þakinu
Höf: Stein, Harnick og Bock
Leikstj: Stefán Baldursson
Leikmynd: Sigurjón Jóhannsson
Lýsing: Ingvar Björnsson
Það er spurning, eins og það hlýt-
ur alltaf að vera, hvers vegna verið
er að setja upp ákveðnar leiksýning-
ar. Einhvern veginn hefur maður á
tilfinningunni að Fiðlarinn á þakinu
sé næstum eingöngu settur á svið til
að fá mikla aðsókn. Ekki af neinum
listrænum metnaði. Efnið er vel
þekkt. Söngvarnir eru vel þekktir
(Róbert Arnfinnsson og óskalög
sjúklinga í tuttugu ár kvikna í
hausnum á manni), leikritið er kím-
ið, góðlátlegt og hlýlegt. Ekkert sem
styggir eða hræðir, þar sem sorgin
er til staðar er henni yfirleitt drepið
á dreif. Átökin eru gamalkunn,
hefðin tekst á við nýja tíma og lýtur
í lægra haldi, Guð getur ekkert gert
fyrir smælingjann og í bland smá-
ungmennauppreisn. Mikil tónlist,
mikið dansað og mikið fjör. Semsagt
HELGARPÓSTURINN 25
SJÓNVARP
Danskar kosningar heima í stofu
UTVARP
Allir í stuöi
Komiði sæl þetta er Pétur Steinn
á laufléttum mánudegi, allir í stuði
og vorið farið að gæla við okkur
hérna á Snorrabrautinni, Guðrún
hringdi og sagðist eiga á fjóra
kettlinga sem hún vill gefa, síminn
hjá henni er 36602 36602, ef ein-
hver hefur áhuga á köttum bara
hringja eitt símtal og kisi bíður, við
skulum heyra bráðskemmtilegan
smell með Prefab Sprout, þeir
gera það gott piltarnir þessa dag-
ana í góðu lagi á fimmtudegi, voru
í þrítugasta og níunda sæti í síð-
ustu viku en hækka sig nú um ell-
efu sannkallaðir hástökkvarar
Bjarni Dagur hér enginn á línunni
en í millitíðinni heyrum frábært
lag með Michael Jackson, en
fyrst... auglýsingar, allir í stuði
heyrum... bylgjustef, gefmérbé
gefméry gefmérell gefmérgé þetta
er Bylgjan, effemmníuáttaníu...
hæ, þetta er ég aftur, Eva fyrir þá
sem voru ekki að hlusta, yndislegt
kvöld, viltu dansa við mig í
kvöld... skemmtilegt hvað bassinn
er orðinn áberandi í lögum nú til
dags, klukkan er fimmtán mínútur
gengin í tíu hér á frábærum þriðju-
degi, vor í lofti, ég verð með ykkur
til klukkan tólf til miðnættis en þá
tekur Bjarni við og verður með
ykkur á rólegu nótunum til fyrra-
máls duglegur drengur Bjarni,
elskurnar fariði varlega í umferð-
inni, allir í stuði og vor í lofti nú
þegar klukkan er sextán minútur
gengin í tiu hér á frábærum þriðju-
degi tími fyrir hresst lag en fyrst...
stjörnufréttir, þetta var Cock Rob-
in, ég skil ekki af hverju hann vill
ekki vera Kennedy, en fólk hefur
sínar ástæður, enginn hlustandi á
línunni heyrum eitt lauflétt vor-
lag, en fyrst... Babababylgjan, er á
níuáttaníu effemm, í dag er tólfti
maí og sumarið alveg að koma,
ástin fylgir oft sumrinu heyrum
eitt lauflétt ástarlag, yndislegt
vorkvöld rómantíkin blómstrar,
fólk helst í hendur hérna á Snorra-
brautinni, fáum góða gesti i stúdí-
óið eftir næsta lag, allir i stuði og
vor í lofti, en fyrst auglýsingar,
Gunnlaugur Helgason hér og verð
með ykkur...
Freyr Þormóðsson
Það skal fúslega viðurkennt að
undirritaður er veikur fyrir „det
danske", eins og sagt er í Dan-
mörku. Og gleðst sérstaklega í
hvert skipti sem Ögmundur Jónas-
son, fréttamaður sjónvarpsins,
miðlar fréttum úr Frændgarði,
eins og hann kýs að kalla þætti
sína. En það er ekki bara veikleiki
minn fyrir því sem danskt er sem
hér skiptir máli. í fyrsta lagi hefur
Ögmundur lag á að segja
skemmtilegar fréttir á hefðbund-
inn hátt og i öðru lagi er mikill
fengur að því að fá ítarlegar fréttir
og fréttaskýringar frá nálægum
löndum — öðrum en angló-saxn-
eskum. Þeir atburðir standa okkur
oft nær — koma okkur frekar við
en það sem gerist í frábrugðnari
samfélögum.
Fyrir stuttu sýndi Ögmundur
Jónasson okkur inn í Kristjáníu í
Kristjánshöfn nærri miðborg
Kaupmannahafnar. Þetta var
áreynslulaus sýning. Vel gerð og
fordómalaus, án þess að Ögmund-
ur léti undir höfuð leggjast að upp-
lýsa okkur áhorfendur um þá
gagnrýni sem andstæðingar
Kristjáníu hafa haldið á lofti. Og
það sem e.t.v. skipti mestu. Hann
lét fólkið sjálft tala, en hélt sig í
bakgrunni sýningarinnar sjálfur.
Það sama má í rauninni segja
um fréttir og fréttaþætti þá sem
Ögmundur hefur verið að senda
heim síðustu daga af kosningum
sem haldnar voru í fyrradag í Dan-
mörku. Hann sendir okkur
dönsku kosningarnar heim í stofu.
Þar er hvorki of mikið sagt né of
lítið. Aðalatriðin eru tínd til og
aukaatriðum sleppt. Myndir og
menn látin tala sinu máli, án
þess að fréttamaðurinn sjálfur sé í
sífellu að trana sér fram á skjáinn.
Sjónvarpsfréttamenn geta mikið
lært af frammistöðu Ögmundar
Jónassonar í Kaupmannahöfn,
einkum og sér í lagi virðinguna
fyrir áhorfendum sem kemur fram
í því, að hann kastar ekki höndun-
um til þess sem hann er að gera.
Hann kemur kosningunum heim í
stofu til okkar án þess sjálfur að
vera yfirþyrmandi með óþarfa
kjaftæði og gjamm. Helgi Már