Helgarpósturinn - 12.05.1988, Blaðsíða 23

listahátíð 1988
Black Ballet Jazz
Saga dansins í Bandaríkjunum í 200 ár
Dagskrá listahálídar ueröur fjöl-
breytt nú sem ádur. Frá Bandaríkj-
unum kemur sautján manna dans-
hópur sem kallar sig Black Jazz
Ballet ásamt söngkonunni Trinu
Parks. Jazzhópurinn mun sýna
sögu dansins í Bandaríkjunum í 200
ár, allt frá afríkönskum trumbu-
slœtti og ritúölum til breikdans og
annarra nútímadansa. Markmid
hópsins er ad vardveita sögu dans-
ins og í sýningu hans kemur skýrt í
Ijós hversu mikil áhrif menning
svartra hefur haft á dansinn í
Bandaríkjunum. I sýningunni renna
saman afrískir dansar, evrópskir
þjóðdansar og bandarískir sveita-
dansar.
Black Ballet Jazz hefur starfað í
þrjú ár og ferðast með þessa sýn-
ingu um Bandaríkin, Evrópu og
Mið-Austurlönd. Hópurinn hefur
einnig komið fram á listahátíðum í
Edinborg, Aþenu, Sofiu og Varna í
Búlgaríu og Belgrad og Ljubljana í
Júgóslavíu. Fjórða til nítjánda júní
næstkomandi verða þau surtisé
gestir Listahátíðar í Reykjavík.
Black Ballet Jazz-hópurinn hefur
verið styrktur af America’s National
Endowment of the Arts og útnefnd-
ur sem menningarlegur sendiherra
Los Angeles-borgar, en þar er hóp-
urinn upprunninn.
Stjórnandi hópsins og hönnuður
sýningarinnar (kóreógrafer) er
steppdansarinn Chester Whitmore,
en meðal kennara hans var stepp-
dansarinn frægi Fayard Nicholas.
Chester Whitmore lærði einnig
ballett, kóreógrafíu og nútímadans
og hefur fengið verðlaunin Los
Angeles Dance Alliance Award fyrir
kóreógrafíu. Hann hefur tekið þátt í
uppfærslum söngleikja og komið
fram í kvikmyndum. Hann hefur
einnig haldið fyrirlestra um dans-
hefðir svertingja við ýmsa háskóla í
Bandaríkjunum. Með Black Ballet
Jazz tekst honum að miðla þekk-
ingu sinni á dansi svertingja um
víða veröld.
Aðalsöngkona Black Ballet Jazz
er Trina Parks. Hún hóf feril sinn
kornung að árum og hefur komið
fram sem söngkona, dansari, kóreó-
grafer og leikkona, á tónleikum, í
kvikmyndum og sjónvarpi. Einhver
man kannski eftir henni í karateein-
vígi neðansjávar við James Bond
núll núll sjö í myndinni Diamonds
are Forever. Kannski ekki.
,,Sama hvað þú ert að gera, drull-
aðu þér af stað og grátbiddu um
miða, fáðu hann lánaðan eða steldu
honum. Ef þú missir af þessari sýn-
ingu muntu sjá eftir því alla ævi."
Þetta eru ein af lofsamlegri ummæl-
um sem Black Ballet Jazz-hópurinn
hefur fengið víða um heim. Sýning-
unni er skipt niður í hluta sem hver
hefur á sér yfirbragð ákveðins tíma
og áherslan er á dansa þess tímabils.
Hlutarnir tengjast síðan og mynda
heild eftir því sem sagan er rakin.
Meðal nafna á köflum eru Congo
Square, New Orleans, Cake Walk
(kökulabb), Down South Camp
Meeting (Tjaldbúðasamkoma í suðr-
inu), Spiritual danses (Dansar and-
ans), Spiritual Songs (Söngvar and-
ans), Cotton Club era, sem er frægt
tímabil millistríðsáranna, kreppa og
áfengisbannár þegar jazzbúllurnar í
New Orleans urðu að menningar-
miðstöðvum sem dreifðu áhrifum
um öll Bandaríkin og með stríðinu
út um allan heim. I Cotton Club
kemur tónlist Counts Basie og
Dukes Ellington mikið við sögu.
Þarna eru líka öll afbrigði götu-
dansa sem sést hafa á þessari öld.
,,Það sem hefur verið dansað í
Ameríku, það er í sýningu Black
Jazz Ballet," segja önnur ummæli
um sýninguna.
Dansinn Congo Square, New
Orleans segir frá áhyggjum yfir-
valda 1817 af vaxandi tilhneiging-
um til töfratrúar með tilheyrandi
mannsöfnuðum þræla, — söngvar
þeirra og dansar. Gefin voru út lög
sem bönnuðu dans nema á sunnu-
dögum og var refsingin 10 til 25
vandarhögg eftir atvikum.
Dansinn „Take This Hammer"
(taktu þennan hamar) segir frá röð-
um fanga sem hlekkjaðir voru sam-
an á fótunum, umkringdir vopnuð-
um vörðum og svartir í meirihluta.
Þetta var algeng sjón á hliðarþjóð-
vegum í suðurríkjum Bandaríkj-
anna langt fram eftir þessari öld.
Fangar á leið í grjóthöggsvinnu,
vegagerð og annað þrælapuð. I
steikjandi hita sólarinnar varð til
göngutaktur meðal fanganna og
þeir tóku að syngja drauma sína um
frelsi og flótta. ,,Taktu þennan ham-
ar og berðu hann til varðstjórans...
segðu honum að ég sé farinn..."
Þegar nær dregur samtíma okkar
verður jazzinn meira áberandi og
síðar swing, boogie, tapp, rokk,
popp og breik.
Sýningin er fjörug og kraftmikil og
hæfileikar dansaranna, fimi og út-
hald hafa hvarvetna vakið athygli.
Chester Whitmore: ,,Fæst fólk
hefur hugmynd um áhrif svartra á
bandarískan dans og enginn kennir
þessa dansa í skólum. Það eina sem
hægt er að læra eru afrískir þjóð-
dansar. Þessi sýning á að sýna styrk-
leika og áhrif svartrar danslistar og
hvernig hún sameinast hvítri dans-
hefð, á svipaðan hátt og tónlist
svartra hefur sameinast tónlist
hvítra og skapað sameiginlega
menningu kynþáttanna. Sagan end-
urspeglast í dansinum, hann er eins
og tónlistin, alþjóðlegt tungumál
sem allir skilja."
FÞ
lÍMANNA
TÁKN
Ostakúpa, eða pálmabæli.
Fíkjutré með
pálmann
í höndunum
Það hlýnar. Trén bruma.
Sumarið er á leiðinni og náttúran
fer að líkjast útvarpspistli. En
gróður sem grænkar á vorin og
breytir um lit á haustin er ekki
lengur í tísku. Bráðum munu íbú-
ar höfuðborgarinnar una sér
milli trjáa sem fylgja ekki árstíð-
um. Deyi birki og víðir! Lifi fíkju-
tré og pálmar!
Fyrir ári var Leifsstöð opnuð.
Fíkjutré, pálmar, hitabeltisgróð-
ur.
í ágúst var Kringlan opnuð.
Fíkjutré, pálmar, hitabeltisgróð-
ur.
Stefnt er að því að byggja
glerþak yfir Austurstræti og
Laugaveg þannig að fólki geti
fundist það vera í Kaliforníu í
miðborg Reykjavíkur.
Farfuglarnir sem eftir verða
munu tapa áttum þegar þeir
koma á Tjörnina og við þeim
blasir gróðurinn sem þeir voru
að yfirgefa bak við rúður ráð-
hússins.
Það er byrjað að byggja
skopparakringluna í Öskjuhlíð-
inni. Undir veitingahúsinu verð-
ur „Vetrargarður". Fíkjutré,
pálmar, hitabeltisgróður.
Mér hefur alltaf líkað veörátt-
an á íslandi. Einfaldlega vegna
þess að það hentar líkama mín-
um, eins og termóstat mitt hafi
verið stillt á íslenskt loftslag.
Alltaf þegar ég sný aftur til ís-
lands eftir sumarfrí bíða mín
bæði áfall og gleði. Áfallið er að
lesa Morgunblaðið í flugvélinni
CTiminn og Þjóðviljinn eru alltaf
búin þegar flugfreyjan kemur til
min með blöðin). Gleðin er að
anda að mérfersku íslensku lofti
við komuna. Þetta hreina loft er
áreiðanlega það besta sem is-
land hefur upp á að bjóða, auð-
vitað ásamt vatninu, en ég hef
alltaf verið meira fyrir vín en
vatn.
í fyrra var mér boðið ásamt
öðrum fréttariturum að skoða
Leifsstöð áður en hún var opnuð.
Við fengum pilsner á eftir. Já, ég
get játað það núna að ég tók
einnig þátt í sullinu. Okkur var
sagt að stærsti kostur nýju
stöðvarinnar væri að farþegar í
millilendingu þyrftu ekki að anda
að sér íslensku útilofti. Ég náði
vart andanum þegar ég heyrði
þetta.
Mér finnst dapurlegt að það
eru bara skrítnir fuglar og ÉG á
Laugavegi og Austurstræti á
laugardögum á meðan þúsundir
eyða 200 kr. í bensín til þess að
spara 50 kr. í Hagkaup í Kringl-
unni.
Maður verður að takast á við
veðráttuna. Því minna sem mað-
ur fæst við hana þeim mun erfið-
ari finnst okkur hún. Öll þessi
pálmabæli hjálpa okkur ekki að
þola veðráttuna heldur gera
hana illþolandi.
íslensk tré eru mjög falleg en
almenningsgarðar í Reykjavík
eru mjög Ijótir. Klambratúnið er
steingelt og Laugardalurinn er
eins og illa meðhöndlaður
holdsveikisjúklingur.
Auk þess eru fíkjutré og pálm-
ar eymdarleg. Þau minna mig
alltaf á ísbjörn í frönskum dýra-
görðum. Þeim leiðist ofboðs-
lega. í Leifsstöð hafa tvö þeirra
víst dáið úr sorg. Ekki krónu var
eytt í svo mikið sem eina birki-
hríslu fyrir utan flugstöðina
(kannski ég laumist með eina
einhvern tíma) en milljónum
króna hefur verið eytt til þess að
pína hitabeltisgróður.
Ef ekkert líf er án pálmatrjáa
þá væri kannski lausn að flytja
íslensku þjóðina þangað sem
fíkjutré og pálmar vaxa og skilja
þessa 5.000 sjómenn eftir til að
afla teknanna áfram.
Gerard Lemarquis
HELGARPÓSTURINN 23