Morgunblaðið - 25.07.1990, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. JÚLÍ 1990
Líbería:
Skæruliðar í fallbyssubát
ráðast á bústað forsetans
Monroviu, Abidjan í Nígeríu. Reuter.
Uppreisnarmenn í Líberíu réð-
ust í gær í fallbyssubáti á bústað
Samuels Does forseta úti við
strönd í höfuðborginni Monroviu.
í dagblaðinu sagði að herlögregl-
an hefði brennt og eyðilagt nærri
40.000 skjöl um starfsemi sína frá
árinu 1945, þ.á m. um baráttuna
gegn Samstöðu á níunda áratugn-
um. Að sögn dagblaðsins er enn
verið að eyðileggja skjöl. Talsmenn
herlögreglunnar hafa ekki fengist
til að tjá sig um málið.
Gazeta Wyborcza hafði eftir
heimildarmanni innan herlögregl-
unnar að skjölin hefðu geymt upp-
lýsingar um alla leynilega sam-
verkamenn, þ.á m. liðsforingjaefni
allt niður í 12 ára gömul, og bréfa-
skipti milli pólskra stjórnvalda og
hinnar sovésku öryggislögreglu
NKVD, fyrirrennara KGB. I þeim
voru einnig leynilegar upplýsingar
um hvernig pólitískum andstæðing-
um stjórnvalda var haldið niðri á
Forsetinn varðist í bústaðnum,
sem likist virki og var byggður
með aðstoð ísraelskra sérfræð-
inga. Aðeins nokkur hundruð
eftirstríðsárunum og um svokallaða
Vistula-baráttu, en í henni voru
þúsundir Úkraínumanna hraktir frá
Suðaustur-Póllandi eftir stríðið.
Skrár yfir alla gyðinga, Pólveija
með gyðingleg nöfn eða af gyðing-
legum uppruna, hafa verið haldnar
undir dulnefninu „Austurlanda-
hraðlestin" síðan seint á sjöunda
áratugnum þegar Kommúnista-
flokkurinn skipulagði herferð gegn
gyðingum.
Ríkisstjórn Póllands, undir for-
ystu Samstöðu, hyggst breyta hlut-
verki herlögreglunnar og skipta um
nafn á henni. Fyrr á þessu ári leysti
stjómin upp borgaralega öryggis-
lögreglu og setti á stofn nýja leyni-
þjónustu og lið sem vinnur gegn
hryðjuverkum í hennar stað.
hermanna munu vera þar til
varnar. I her uppreisnarmanna
Charles Taylors eru 15.000
manns og ræður hann mestum
hluta landsins.
Óljóst er hve miklar skemmdir
hafa orðið á forsetabústaðnum; her-
menn neita að hleypa erlendum
fréttamönnum inn í hann. Sagt er
að hermennirnir, sem eru flestir af
ættbálki Krahn-manna, eins og
Doe, haldi forsetanum í gíslingu og
komi í veg fyrir uppgjöf hans þar
sem þeir óttist að verða drepnir af
mönnum Taylors. Lík níu manna
fundust í gær á ströndinni í grennd
við hverfi erlendra' sendiráða. Sjón-
ai-vottar sögðu hermenn hafa komið
með fólkið að næturlagi og skotið
það umsvifalaust. Stríðsaðilar hafa
báðir orðið uppvísir að morðum á
Samkvæmt upplýsingum stjórn-
valda var kjörsókn 92% en það er
meira en við var búist í þessu
stijálbýla landi þar sem samgöng-
ur eru litlar og fornaldarlegar.
í seinni umferð kosninganna
verður kosið um 483 sæti á mong-
ólska þinginu, Hural. Eru 430
þeirra í stórdeild þess en aðeins 53
í innri deild. Kosið verður til þeirra
milli 799 frambjóðenda. Eru 101
þeirra úr röðum stjómarandstöð-
unnar, þar af 68 frá Lýðræðis-
flokki Mongólíu, 15 frá Nýja fram-
faraflokknum og 18 frá Jafnaðar-
mannaflokknum. Stefnir því í ör-
uggan meirihluta kommúnista í
stórdeildinni, en vegna hlutfalls-
reglna á stjórnarandstaðan að sögn
vestrænna stjórnarerindreka góða
möguleika á meirihluta í innri
deildinni. Kann sú deild í raun að
verða valdameiri en stórdeildin.
Sófía:
Grafhýsi frá
Stalínstím-
aiiuin tæmt
Sófíu. Reuter.
GRAFHÝSI í miðborg Sófíu,
minnismerki sem reist var til
dýrðar stalínismanum, var tæmt
í gær þegar lík búlgarska komm-
únistaleiðtogans Yasils Kolarovs
var Ijarlægt úr því. Kolarov var
forsætisráðherra Búlgaríu frá
1949 þar til hann dó ári síðar og
var lík hans hið eina í grafhýsinu
fyrir utan lík Georgíjs Dimitrovs.
Hópur fólks safnaðist saman til
að fylgjast með því þegar líkið var
tekið úr grafhýsinu og fært til
greftrunar í kirkjugarði í Sófíu.
Forsætisráðherrann, Andrej Lúkj-
anov, lét undan þrýstingi og lét fjar-
lægja smurt lík Dimitrovs, föður
búlgarsks kommúnisma, úr graf-
hýsinu fyrir skömmu, þar sem það
hafði verið til sýnis síðan 1949. Lík
hans var brennt í síðustu viku.
óbreyttum borgurum; uppreisnar-
menn eru einkum af ættbálkum
Gio- og Mano-manna. Neyðar-
ástand ríkir meðai óbreyttra borg-
ara í Monroviu enda rafmagns- og
vatnsleiðslur skemmdar og flestar
nauðsynjar af skornum skammti.
Liðsmenn Does hafa skotið eld-
flaugum úr háhýsum á stöðvar upp-
reisnarmanna í viðskiptahverfi
Monroviu. Sagt er að stjórnarher-
menn hafi einnig notað eldflauga-
byssur, svonéfnd Stalín-orgel, til
að jafna við jörðu iðnaðarhverfin
þar sem skæruliðaherirnir ráða lög-
um og lofum.
Bandaríkjamenn hafa nokkurn
flota við strönd Líberíu til að geta
bjargað Bandaríkjamönnum, bú-
settum í landinu. Líbería var sett á
stofn á síðustu öld og var ætlunin
að þar yrði lýðveldi leysingja frá
Hlutverk síðarnefndu deildarinnar
verðui' fyrst og fremst að taka
afstöðu til frumvarpa og mála sem
til verða í innri deildinni.
Af frambjóðendunum 799 eru
720 menntamenn og er það mikil
breyting frá því^gem verið hefur í
Áður en EB-nefndin kom til
ísraels kvartaði Yitzhak Modai
fjármálaráðherra ísraels, yfir því
að EB, sem er stærsti viðskiptaað-
ili landsins, notaði efnahagslegan
mátt sinn til að reyna að fá ísrael
til að breyta stefnu sinni í málefn-
um Mið-Áusturlanda. Fyrr á árinu
dró bandalagið til baka tiiboð um
samvinnu í vísindaefnum til að
sýna óánægju með afstöðu ísraels-
stjórnar til Palestínumanna. Upp-
reisn Palestínumanna á hernumdu
svæðunum, intifada, hefur staðið
í 31 mánuð og kostað hundruð
mannslífa, aðallega Palestínu-
manna.
„PLO eru hryðjuverkasam-
tök. . . Það ætti ekki að leyfa þeim
að hafa minnstu áhrif á gang frið-
arviðræðna," sagði Yitzhak Sham-
ir forsætisráðherra við gestina sem
Gianni de Michelis, utanríkisráð-
herra Ítalíu, hafði orð fyrir. De
Michelis sagði að PLO væri eini
raunhæfi samningaaðilinn sem
stjórnin í Jerúsalem gæti rætt við;
samtökin hefðu stuðning Pa-
lestínumanna. Hann sagði að aukin
viðskiptatengsl ísraels og banda-
lagsins gæti farið eftir því hver
þróun friðarviðræðna yrði. ísraelar
Reuter
Stjórnarhermaður, grár fyrir
járnum, á reiðhjóli í Monroviu,
höfuðstað Líberíu. Flutningar á
eldsneyti til borgarinnar hafa
stöðvast vegna bardaga upp-
reisnarmanna og stjórnarliðsins
sem á mjög í vök að verjast.
Bandaríkjunum en aðeins hluti íbú-
anna er þó ættaður úr Vestur-
heimi. Alls búa 2,3 milljónir manna
í landinu, þar af um hálf milljón í
höfuðborginni.
Mongólu því mikill meirihluti þing-
manna þar hefur verið úr röðum
hjarðmanna og verksmiðjufólks.
Að sögn Samstöðumannsins
Maciej Jankowskis sem var einn
útlendra eftirlitsmanna er fylgdust
með framgangi kosninganna sagði
í gær að þær hefðu að mestu leyti
farið eðlilega fram. Vart hefði orð-
ið við vafasama framkvæmd á
stöku kjörstað en þau atvik yrðu
fremur rakin til mannlegra mis-
taka og misskilnings en vísvitandi
svindls.
vilja nánari samskipti við EB en
embættismenn leggja áherslu á að
ekki komi til greina að láta undan
þrýstingi.
Satúrnus:
Nýtt fylgi-
tungl finnst
Mounlain View, Kaliforníu. Reuter.
VÍSINDAMENN hafa upp-
götvað nýtt tungl á braut
um Satúrnus og eru þekktir
fylgihnettir reikistjörnunn-
ar því 18. Hið nýja tungl
er aðeins 20 km í þvermál.
Tunglið fannst við rann-
sóknir á myndum sem banda-
ríska geimfarið Voyager-2
sendi til jarðar er það fór
framhjá Satúrnusi 1980-81.
Er það minnst fylgihnatta
plánetunnar og að finna í ysta
rykbeltinu sem myndar hring
um stjörnuna.
Reuter
Leysir hátæknin ráðgátuna um
akurhringina?
Japanskir, bandarískir, vestur-þýskir og breskir vísindamenn hófu í
gær rannsókn á orsökum þessara dularfullu hringja sem mynduðust
nýlega á akri norður af Salisbury á Suður-Englandi. Hundruð hringja
af þessu tagi myndast árlega á breskum ökrum og hefur tilurð þeirra
verið nokkur kollgáta. Nú hyggjast vísindamenn hins vegar reyna að
fá úr því skorið í eitt skipti fyrir öll hvað veldur þeim. Beita þeir full-
komnum og flóknum tækjum við rannsóknina.
Herlögreg'la Póllands
eyðileggur leyniskjöl
Varsjá. Reuter.
HERLÖGREGLA Póllands, sem um 45 ára skeið barði niður andóf
gegn kommúnistum af mikilli hörku, hefúr, síðan Samstaða komst
til valda á síðasta ári, eyðilagt þúsundir leyniskjala til að breiða
yfír starfsemi sína. Dagblað Samstöðu Gazeta Wyborcza skýrði frá
þessu í gær.
Stefhir í kosningasignr
kommúnista í Mongólíu
Ulan Bator. Reuter.
MONGOLAR virðast hafa tryggt kommúnistum öruggan sigur í
fyrstu frjálsu þingkosningunum, sem fram fara þar í landi, ef marka
má niðurstöðu fyrri umferðar kosninganna sl. sunnudag. Sharavyn
Gunjaadorj forsætisráðherra sagði blaðamönnum í gær, að í seinni
umferðinni nk. sunnudag yrðu innan við 20% frambjóðenda úr
röðum stjórnarandstæðinga.
*
Israelar hafiia fiíð-
arhugmyudum EB
Jerúsalem. Reuter.
SENDINEFND Evrópubandalagsins (EB) lauk í gær viðræðum
sínum við ráðamenn í Israel er vísuðu á bug tillögum EB-nefndar-
innar um viðræður Israela og fúlltrúa Frelsissamtaka Palestínu,
PLO. Israelar segja PLO hryðjuverkasamtök og neita að hefja frið-
arviðræður sitji PLO-menn í samninganefnd Palestínumanna.