Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1961, Blaðsíða 17

BÆR 1 GJÁSKÓGUM 1 ÞJÓRSÁRDAL
21
skálatóft, og hafði þar runnið vatn í leysingum og grafið sig niður
í tóftina og skemmt hana, en síðan hafði aftur fokið í og gilið gróið
upp að nokkru. Skemmd þessi hefur einkanlega bitnað á suðurvegg
austanverðum, því að þar hafði leysingavatnið grafið töluvert niður
og fært steina úr veggnum töluvert fram. En það er þrátt fyrir allt
ljóst, að skálinn hefur verið ögn breiðari um miðju en til endanna,
þótt ofrausn væri að kalla hann sporöskjulagaðan.
Skálagólfið er tiltölulega slétt og jafnt, nokkurn veginn lárétt frá
dyrum austur að eldstæði, en dálítið hækkandi þar fyrir austan. Það
er greinilegt svart öskugólf, en ekki þykkt, 2—3 sm yfirleitt, skýrast
eftir endilöngu gólfinu miðju, en ógreinilegra til hliðanna. Á 1 m
breiðu belti við suðurvegg er jafnvel alls engin gólfskán sjáanleg.
í og á gólfi eru nokkrir valdir steinar, sem þar eru til þess að gegna
einhverju sérstöku hlutverki í sambandi við þak eða annað, en annað
en gaman er að kveða á um verkefni hvers og eins. Sama máli gegnir
um holur nokkrar, sem í voru viðarleifar og einhvers konar stoðir eða
styttur höfðu, auðsjáanlega verið í. Til hægri við dyr þegar inn er
gengið er til dæmis aflangur myndarlegur steinn í gólfi og virðist
greinilega vera til þess að marka milli dyra og þess sem fyrir innan
er með nokkrum hætti, en vinstra megin við dyrnar er aftur á móti
væn aflöng hola í gólfið, og voru viðarleifar í (11. mynd). Þess má
annars geta hér, að yfirleitt var á skálagólfi mikið af grautfúnum
trjáviðarleifum og reyndar í tóftum þessum öllum. Mun þar áreið-
anlega einkum vera um að ræða leifar úr þaki, enda moldarlagið á
gólfinu (undir hvíta laginu) sýnilega allmjög blandið leifum úr
þekjunni. Austarlega á gólfi, rétt austan við búrdyr og 4,25 m
austur af eldstæði, stendur stuðlabergsdrangur í gólfinu upp á end-
ann, nær 40 sm á hæð (framarlega til hægri á 16. mynd). Naumast
getur leikið vafi á að stoð hafi staðið á þessum steini. Sama er að
segja um stein, sem stendur vestast í skála, alveg við vesturgaflinn,
norðan við dyr til stofu. Fleiri steinar eru vitanlega á gólfinu, en
því miður ekki það skipulegir, að verulega fróðlegir séu.
Rétt vestan við miðjan skála er eldstæði á gólfi miðju (12. mynd).
Það er þannig, að dálítil þró er gerð úr hellum á rönd, 30—40 sm á
hlið að utanmáli. Vestan við þróna eru svo vænar hellur lagðar flatar
í gólfið, og eru bæði þró og hellur hluti af eldstæðinu, enda var þarna
allt ösku, kafið. Einkanlega var askan mikil norðan við eldstæðið og
náði langt niður í gólfið. Þegar aska sú var öll burtu grafin, varð
eftir alldjúp kvos norðan við eldstæðið og lengra austur eftir. 1