Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1968, Blaðsíða 81

myndir af skálholtsbiskupum
85
JÓN VÍDALÍN
Af Jóni Þorkelssyni Vídalín, Skálholtsbiskupi 1698—1720, er al-
þekkt mynd prentuð í fjölda rita. Þessi mynd birtist fyrst steinprent-
uð framan við 7. árg. Nýrra félagsrita 1847, og var myndblaðið einnig
gefið út sérprentað (2. mynd). Þessi steinprentaða mynd er beint eða
óbeint grundvöllur allra mynda, sem birzt hafa af meistara Jóni. Skal
nú athugað, hvernig hún er til komin. •
Mynd af Jóni biskupi var með vissu til í Skálholtsdómkirkju. Rif jað
skal upp aftur, að í ævisögu séra Hjalta Þorsteinssonar í Vatnsfirði
segir Jón Þorkelsson skólameistari svo: „Effigem Theodori Thorlacii
eiusque uxoris, quæ Skalholltiæ una cum effigie Johannis Vidalini
cernitur".7 Jón er þarna að telja upp verk séra Hjalta, og telur þá
myndina af Þórði Þorlákssyni og konu hans, eins og getið er hér að
framan, en örugglega virðist hann telja meðal verka hans einnig mynd
af Jóni Vídalín. Þetta hefur alltaf verið skilið svo, enda eðlilegast.
Og Jón skólameistari hlýtur áð hafa vitað þetta rétt, enda eru heim-
ildirnar að ævisögunni beint frá séra Hjalta sjálfum. Annað mál er
það, að ekki er vitað, hvernig þessi mynd var eða hvenær hún var
látin í dómkirkjuna. Trúlegast er, að hún hafi verið olíumálverk á
striga og látin í kirkjuna í lifanda lífi biskups eða fljótlega eftir
lát hans, en um hvorugt er hægt að vera alveg viss. Myndarinnar er
ekki getið í vísitazíum og afhendingarbókum fyrr en í prófastsvísi-
tazíu 12. sept. 1799: „Portrait biskupsins sál. Þórðar Þorlákssonar,
frúr Guðríðar Gísladóttur. Ditto biskupsins mag. Vídalíns, hvort
tveggja í römmum laslegt". í prófastsvísitazíu 11. júní 1800 er allt
við sama, en eftir það eru þessar myndir ekki nefndar. Myndin af
Þórði biskupi og konu hans er enn til, eins og að framan greinir, en
um myndina af Jón Vídalín er ekkert vitáð.
Hér verður að skýra frá því, að Jón rektor virðist hafa beðið séra
Hjalta að gera mynd af meistara Jóni löngu eftir lát hans. í bréfi
til séra Hjalta, dags. í Kaupmannahöfn 8. maí 1748, segir Jón rektor
honum, að þeim Harboe hafi orðið tilrætt um að reisa bæri „monument
með inscriptione“, minnismerki um Jón Vídalín, þar sem hann dó við
Sæluhús. Fjölyrðir hann nokkuð um þetta og biður séra Hjalta um
ráð varðandi þetta minnismerki.8 í öðru bréfi, dags. 22. maí 1749,
ræðir Jón enn um þetta „monumentum Vidalinæum", og strax á eftir
7 Ævisaga Jóns Þorkelssonar skólameistara, I, bls. 378.
» Ævisaga Jóns Þork. II, bls. 144. — Latínuvers Jóns skólameistara á minnisvarð-
ann er í Ævisögu I, bls. 338—339.