Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1968, Blaðsíða 106
110
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
við þau. Þaðan er kominn talshátturinn: „Ekki koma öll kurl til
grafar“.
Þegar búið var að kurla, byrjaði eiginlega kolagerðin, sem hét að
svíða. Ef ekki var gömul kolagröf fyrir hendi, var ný gröf tekin.
Grafirnar voru talsvert misstórar, eftir því hve mikið kurl var til að
svíða, og vídd þeirra og dýpt fór eftir ástæðum jarðvegsins. Hann
var sums staðar ofgrunnur til þess að djúp gröf yrði tekin. Dýpt
grafanna fór víst einnig eftir sverleika kurlsins. En allar voru graf-
irnar kringlóttar og íhvolfar í botninn, eins og gömlu járnpottarnir,
ekki með löggum við botninn. Nú var eldur látinn á botn grafarinnar
og ofan á hann sverasta kurlið, en þegar það var orðið vel eldleikið
og sviðið að utan, var grennra kurlinu bætt ofan á smátt og smátt,
og það allra grennsta síðast, ef hirða hafði verið höfð á að aðgreina
það eftir sverleika.
Þegar kolgjörðarmaðurinn áleit, að fullsviðið væri, kastaði hann
blautum hnausum eða torfi á eldinn og moka'ði í flýti yfir allri mold-
inni, sem komið hafði upp úr gröfinni, unz enginn reykur komst upp.
Svo var gröfin látin vera óhreyfð alllangan tíma. Þegar kolin voru
síðan tekin upp, voru þau sigtuð í kolasíu(‘l). Það var grunnur kassi
með strengdum sauðskinnsbotni, og var hann allur gataður. Götin
voru öll kringlótt, ég held brennd á skinnið með sívölu járni, að sver-
leika á við grannan litlafingur.