Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1968, Blaðsíða 85

myndir af skálholtsbiskupum
89
sér. Bakgrunnur inni í sporbaugnum er með ljósum blágrænum lit,
hempan er svört, í kraganum allmikið blátt, einnig í augum, gult á
hornum bókar, en daufur rauður litur á hendi og í andliti, sterkastur
á vörum. Neðan við sporbauginn er skrifað með prentstöfum: M.
Jonas THorchilli W, og skrifarahnútur lipurlega dreginn þaðan og
niður í horn myndblaðsins.
Mynd þessi er að sumu leyti viðvaningslega gerð, t. d. er höndin
of lítil, en samt er allt verkið á myndinni fínlegt og ber vott um
nokkra leikni. Myndin virðist gerð af manni, sem eitthvað töluvert
hefur fengizt við teikningu og málverk. Hún er óskemmd og furðu-
líti'ð velkt, en þó gamalleg. Vafalítið frá 18. öld.
Eftir þessari mynd hefur Jón Sigurðsson fengið Helga Sigurðsson
til að teikna mynd af Jóni Vídalín undir steinprentun.12 Tvær til-
raunir Helga eru í Listasafni nr. 142—143, hálfunnar, og snýr önnur
til vinstri, en önnur til hægri. Fullbúin blýantsteikning Helga er svo
í mannamyndamöppunni í Landsbókasafni, þar sem frummyndin var
einnig áður. Eftir þeirri teikningu hefur steinprentaða myndin verið
gerð. Við samanburð sést, að Helgi hefur breytt mikið frá fyrir-
myndinni. Hann hefur snúið henni við, þannig að á steinprentuðu
myndinni horfir biskupinn til hægri og heldur auk þess bókinni op-
inni fyrir sér með alveg nýjum handastellingum. Þá er biskupinn
breiðleitari en á fyrirmyndinni, og fljótt á litið virðist þetta naumast
vera sami maður. Við nánari athugun sést þó, að svo er. Hvað sem
öllum frávikum líður, er steinprentaða myndin gerð eftir vatnslita-
myndinni, sem Steingrímur Jónsson sendi.
Hver er nú uppruni þessarar vatnslitamyndar ? Steingrímur Jóns-
son hélt helzt, að hún væri eftir séra Hjalta. Er það þá ekki þessi
mynd, sem hann hefur gert að beiðni Jóns rektors Þorkelssonar ? Hún
kann að þykja of viðvaningsleg til að vera eftir séra Hjalta, en ófull-
komleikinn gæti stafað af því, að hann er orðinn fjörgamall máður,
þegar hann er að þessu. Ef til vill er þetta þó fremur eftirmynd, sem
einhver hefur gert eftir mynd séra Hjalta, eða eftirmynd eftir mynd-
inni, sem var í Skálholtskirkju, hvort sem séra Hjalti hefur gert
hana fyrr eða seinna á ævi sinni.
Hér er þá að vísu ýmsu ósvarað. En sennilegt er, hvað sem öllu
líður, að vatnslitamyndin eigi rætur að rekja til séra Hjalta, annað-
hvort beinlínis eftir hann sjálfan eða eftirmynd eftir mynd hans. Hún
er hið eina, sem nú er við að styðjast um útlit meistara Jóns, en satt
12 Sbr. Benedikt Gröndal, Dœgradvöl, Reykjavílc 1965, bls. 147. Gröndal segir, að
myndin sé stirð.