Dagblaðið Vísir - DV - 07.09.1988, Blaðsíða 8

8
Viðskipti
MIÐVIKUDAGUR 7. SEPTEMBER 1988.
Þeir Pétur og Áimann misstu
traustið og þá er mikiðfarið
Sparnaður þarfnast trausts. Þeir
Pétur Bjömsson og Ármann Reynis-
son, eigendur Ávöxtunar sf„ misstu
allt traust fólks í verðbréfaviöskipt-
um. Þar með voru þeir búnir að vera.
Mál Ávöxtunar sýnir betur en margt
annað hið ágæta hagfræðilögmál að
spamaður þarfnast trausts. Ekkert
Canon
Ljósritunarvélar
FC-3,KR. 43.500,- STGR.
FC-5,KR. 45.900,- STGR.
Skrifvélin, sími 685277
Peningamarkaður
INNLÁNSVEXTIR (%) hæst
Innlán óverðtryggð
Sparisjóðsbækurób. 10-12 Allir nema lb,SP
Sparireikningar
3jamán. uppsögn 12-14 Sb.Ab
6 mán. uppsógn 13-16 ~ Ab
12mán. uppsögn 14-18 Ab
18mán. uppsögn 22 Ib
Tékkareikningar, alm. 3-7 Ab
Sértékkareikninaar 5-14 Ab
Innlán verötryggö Sparireikningar
3ja mán. uppsögn 2 Allir
6mán. uppsögn 4 Allir
Innlán meðsérkjörum 11-20 Lb
Innlángengistryggð
Bandaríkjadalir 7,25-8 Vb.Ab
Sterlingspund 9,75-10,50 Vb.Ab
Vestur-þýsk mörk 4-4,50 Vb.Sp,- Ab
Danskar krónur 7,50-8,50 Vb.Ab .
ÚTLÁNSVEXTIR (%) lægst
Útlán óverðtryggð
Almennirvíxlar(forv.) 23,5 Allir
Viðskiptavíxlar(forv.)(1) kaupgengi
Almennskuldabréf 25-36 Bb.lb,- Vb.Sp
Viðskiptaskuldabréf(l) kaupgengi Allir
. Hlaupareikningar(vfirdr.) 26-28 Sb
Utlán verötryggð
Skuldabréf 9-9,50 Bb.Sb,-
Útlán til framleiðslu Sp
isl. krónur 23-34 Lb
SDR 9-9,75 Lb.Úb,- Sp
Bandarikjadalir 10,25-11 Úb.Sp
Sterlingspund 12.75- 13,50 Úb.Sp
Vestur-þýsk mörk 7-7,50 Allir nema Vb
Húsnæðislán 3.5
Lífeyrissjóðslán 5-9
Dráttarvextir 49,2 4,1 á mán.
MEÐALVEXTIR
óverðtr. sept. 88 39,3
Verðtr. sept. 88 9,3
VÍSITÖLUR
Lánskjaravisitala sept. 2254 stig
Byggingavisitala sept. 398 stig
Byggingavísitala sept. 124,3stig
Húsaleiguvisitala Hækkaöi 8% 1. júlí.
VERÐBRÉFASJÓÐIR
Gengi bréfa verðbréfasjóða
Avöxtunarbréf 1,7665
Einingabréf 1 3,259
Einingabréf 2 1,869
Einingabréf 3 2,083
Fjolþjóðabréf 1,268
Gengisbréf 1,511
Kjarabréf 3,249
Lífeyrisbréf 1.639
Markbréf 1,704
Sjóösbréf 1 1,555
Sjóðsbréf 2 1,379
Tekjubréf 1,558
Rekstrarbréf 1,2841
HLUTABRÉF
Söluverö að lokinni jöfnun m.v. 100 nafnv.:
Almennar tryggingar 115 kr.
Eimskip 269 kr.
Flugleiöir 240 kr.
Hampiðjan 116 kr.
lónaðarbankinn 168 kr.
Skagstrendingur hf. 158 kr.
Verslunarbankinn 120 kr.
Útgerðarf. Akure. hf. 123 kr.
Tollvörugeymslan hf. 100 kr.
(1) Við kaup á viðskiptavíxlum og við-
skiptaskuldabréfum, útgefnum af þriðja
aðila, er miðað við sérstakt kaupgengi,
kge. Búnaðarbanki og Samvinnubanki
kaukpa viðskiptavíxla gegn 31 % ársvöxt-
um og nokkrir sparisj. 30,5%.
Skammstafanir: Ab = Alþýðubankinn,
Bb= Búnaðarbankinn, lb=lðnaðar-
bankinn, Lb = Landsbankinn, Sb =
Samvinnubankinn, Úb = Útvegsbankinn,
Vb = Verslunarbankinn, Sp = Sparisjóð-
irnir.
er sparifjáreigendum eins mikilvægt
og að þeir sem ávaxta peninga gæti
fyrst og fremst hagsmuna sparifjár-
eigenda. En er Ávöxtunarmálið
endalok verðbréfamarkaðar á ís-
landi?
Verðbréfamarkaðurinn
styrkist við brotthvarf
Ávöxtunar?
„Ég tel að verðbréfamarkaðurinn
styrkist. Þetta mál hefur verið til
vandræða á markaðnum um nokk-
urn tíma og hugsanlega fælt ein-
hverja frá honum,“ sagði Pétur
Fréttaljós
Jón G. Hauksson
Blöndal, framkvæmdastjóri Kaup-
þings, við DV í gær.
„Til lengri tíma htið tel ég að verð-
bréfamarkaðurinn verði traustari.
Ástæðan er sú að of miklar sögu-
sagnir hafa verið í gangi um Ávöxt-
un, sögusagnir sem fælt hafa fólk frá
markaðnum," sagði Gunnar Helgi
Hálfdánarson, framkvæmdastjóri
Fjárfestingarfélagsins, við DV í gær.
Þetta eru athyglisverðar skoðanir
hjá forráöamönnum tveggja stærstu
veröbréfafyrirtækjanna á íslandi.
Báðir eru þeir sammála um að dæm-
iö um Ávöxtun sýni að verðbréfafyr-
irtæki verði að hafa sterkan bak-
hjarl.
Ávöxtun hafði veikan bakjarl
Ávöxtun sf. hafði veikan bakhjarl
eða öllu heldur engan bakhjarl. Á
sama tíma eru sparisjóðirnir á bak
við Kaupþing. Verslunarbankinn,
Eimskip, Tryggingamiðstöðin og Líf-
eyrissjóður verslunarmanna standa
að baki Fjárfestingarfélaginu. Þá hef-
ur Verðbréfamarkaður Iðnaðar-
bankans bankann sjálfan, Iðnaðar-
bankann, sem bakhjarl.
Komdu á föstudaginn
Þegar eigendur Ávöxtimarbréfa og
Rekstrarbréfa komu unnvörpum til
Ávöxtunar síðasta hálfan mánuðinn
til að innleysa bréfin rákust þeir á
vegg. í auglýsingum hefur Ávöxtun
sagt að innlausn bréfanna geti að
jafnaði farið fram samdægurs. í þetta
sinn var eigendum bréfanna sagt að
hringja seinna. Fólk, sem kom á
mánudegi, fékk hið sígilda svar:
„Komdu á fostudaginn.“
Ef fólk hefði lesið smáa letrið og
athugað bréfin betur hefði þaö séð
að innlausn gæti dregist fram yfir
næstu aldamót. Að þessu gáðu við-
skiptavinir Ávöxtunar ekki. Þeir
töldu það ofur eðlilegt aö hægt væri
að fá hæstu ávöxtun, frá 18 til 20
prósent umfram verðbólgu, og geta á
sama tíma innleyst bréfin í hvelli, ef
svo bæri undir. Þeim sást hins vegar
yfir þann möguleika að helmingur
allra bréfanna yrði innleystur á ör-
fáum dögum.
Samanburður við fyrirtæki með
bakhjarl
Berum þetta saman við annað fyr-
rntæki á verðbréfamarkaðnum, fyrir-
tæki með bakhjarl, Kaupþing. Aður
en það fyrirtæki stofnaði sína sjóði
var það búið að gera samning viö
Sparisjóðina um að „bakka sig upp“,
lána sér fé, kæmi til þess að óvenju
margir bæðu um innlausn. Eininga-
bréfin nema nú um 1400 milljónum
króna svo auðvitaö dygöi baktrygg-
ing sparisjóðanna ekki ef 1400 millj-
ónimar yrðu innleystar í skyndi.
Sjóðir Ávöxtunar námu orðið um 400
milljónum króna. Eftir að Ólafur
Ragnar Grímsson varpaði því fram
aö tveir verðbréfasjóðir stæðu tæpt
var reynt í mikilli örvæntingu að
innleysa bréf fyrir næstum 200 millj-
ónir á síðasta hálfa mánuöi.
Þetta tókst ekki. Niöurstaðan var
ljós. Ávöxtun var orðin of stór verð-
bréfasjóður án þess að hafa bakhjarl.
Fróðlegt verður að fylgjast með
máli Ávöxtunar á næstunni. Það að
Ávöxtun gekk illa að greiða innleyst
bréf þarf nefnilega ekki að þýða að
fjárhagsstaða Ávöxtunarsjóðsins og
Rekstrarsjóðsins sé slæm. Eigi sjóð-
imir traust skuldabréf er staöan
traust og þá þurfa eigendur bréfanna
í raun lítið að óttast.
Bankaeftirlitið hefur nú umsjón
með verðbréfasjóðum Ávöxtunar sf.
Tahð er mjög líklegt að eitthvert ann-
að fyrirtæki taki reksturinn yfir í
stað þess að sjóðirnir tveir verði
leystir upp. Komi til þess getur þurft
að selja skuldabréf sjóðanna með af-
föllum. Seðlabankinn hefur hins veg-
ar sagt aö hann æth að gæta hags-
muna sparifjáreigendanna sem
skiptu við Ávöxtun.
Eru bréf Ávöxtunar traust?
Hafi Ávöxtun hins vegar ávaxtaö
sjóðina með því að lána ótraustum
skuldurum, sem hugsanlega era að
verða gjaldþrota eða eru þegar orðn-
ir gjaldþrota, er staðan slæm. Það em
einmitt nöfn skuldaranna og veð
þeirra sem bankaeftirhtið kannar nú
í botn. Þennan hsta þyrftu eigendur
bréfa Ávöxtunar að hafa undir hönd-
um til að sjá hvort ástæða sé tíl að
óttast eða ekki.
Ávöxtun hefur aht frá því á árinu
1985 átt svolítið undir högg að sækja
er bankaeftirhtið kærði fyrirtækið
fyrir að stunda ólöglega móttöku á
lánsfé. Ríkissaksóknari óskaði eftir
gögnum um fyrirtækið og Rannsókn-
arlögregla ríkisins rannsakaði máhð.
Saksóknari sá hins vegar ekki
ástæðu til að höfða mál.
Yar meðferö saksóknara á
Ávöxtun undarleg?
Ýmsir telja meðferð saksóknara
einkennilega. Ávöxtun lofaöi fyrir-
fram ákveðnum vöxtum á þessum
tíma og vann því eins og innláns-
dehdir bankanna. Munurinn var
bara sá að vextir Ávöxtunar vora
miklu hærri. Þar með hefðu þeir sem
létu Ávöxtun fjárfesta fyrir sig verið
orðnir okrarar.
Embætti ríkissaksóknara gerði á
vissan hátt samning við þá Ávöxtun-
armenn. Það sagði að máhð félli nið-
ur, ekki yrði ákært, ef Ávöxtun
breytti um vinnubrögð og stofnaði
sérstaka sjóði eins og hinir verð-
bréfasjóðimir. Ættu sjóðirnir aö
vera óháðir rekstri Ávöxtunar.
Saksóknari taldi að ekki væri
ástæða th að refsa Ávöxtunarmönn-
um þar sem láðst hafi vegna kunn-
áttuleysis að stofna sjóð um ávöxtun-
ina eins og hinir gerðu.
Sóttu um aðgang að
Verðbréfaþinginu
Árið 1985 sótti Avöxtun um aögang
að Verðbréfaþingi íslands. Eiríkur
Guðnason, aðstoðarbankastjóri
Seðlabankans og formaður stjómar
Verðbréfaþings Islands, segir að mál-
ið hafi verið óafgreitt þar sem banka-
eftirhtinu hafi í fyrstu veriö meinaö
að skoða rekstur fyrirtækisins.
Að sögn Eiríks var það lagað og
bankaeftirhtið athugaði fyrirtækiö.
Það gerði þá sínar athugasemdir um
að Avöxtun þyrfti aö stofna sér-
stakan sjóð með hlutdeildarbréfum.
„Þegar ætla mátti síðar aö Ávöxtun
heföi gert þessar breytingar tilkynnti
Verðbréfaþingið fyrirtækinu að ekki
hefði tekist að afgreiða síðustu um-
sókn og var því boðið að sækja um
aftur. Það var hins vegar ekki gert,“
segir Eiríkur.
Ávöxtun stóð fyrir utan aðra
Ávöxtun átti ekki aðhd að sam-
starfsnefnd verðbréfasjóðanna. Sam-
keppnisaðilamir, Verðbréfamarkað-
ur Iðnaðarbankans, Fjárfestingar-
félagið og Kaupþing, vora á hinn
bóginn í nefndinni. Samstarfsnefnd-
in samræmir vinnubrögð fyrirtækj-
anna og setur strangar faglegar kröf-
ur um mat á áhættu og hversu stóran
hluta af sjóði sínpm fyrirtækin megi
lána th eins skuldara.
Erlendis era verðbréfamarkaðir
taldir vera um einn fiórði th helm-
ingur af stærð bankakerfisins. Ef svo
væri hérlendis ætti verðbréfamark-
aðurinn að vera um 20 mhljarðar
króna í staðinn fyrir um 6 mhljaröar.
Illt tal minnkar traustið
Verðbréfamarkaðurinn hérlendis
hefur verið nefndur grái markaður-
inn og stjómmálamenn hafa talað
um hann með htilsvirðingu. Þannig
hefur einn stjórnmálamaður th
dæmis nefnt hann skrímsh.
Minna verður aha sparifjáreigend-
ur á að dreifa áhættu sinni. Vinni
maður 10 mhljónir í lottói er gott að
setja stærsta hlutann í ríkisskulda-
bréf, þau era tryggust, síðan hluta í
bankabréf, þau gefa aðeins hærri
ávöxtun en ríkisskuldabréfin. Þá er
vænlegt að fikra sig í verðbréfasjóð-
ina með afganginn og ná í hæstu
ávöxtun. En mundu að áhættan
eykst með hækkandi raunvöxtum.
Sparnaður öllum
þjóðfélögum nauðsynlegur
Spamaður og sterkur peninga-
markaður er nauðsynlegur öllmn
hagkerfum. Án spamaðar eru engar
fjárfestingar, th lengri tíma htið. Þar
með eykst framleiðslan ekki. Hag-
vöxtur í þjóðfélaginu stendur í stað.
Þess vegna segir hagfræðin að
sparnaður þarfnist mikils trausts.
Þeir sem ávaxta fé sparifjáreigenda
þurfa að gæta hagsmuna þeirra fyrst
og síðast, annars missa þeir traust.
-JGH
Verðbréfaþing
íslands
- kauptilboð vikunnar
FSS= Fjárfestingarsjóður Slátur-
félags Suðurlands, GL = Glitnir,
IB = Iðnaðarbankinn, Lind = Fjár-
mögnunarfyrirtækið Lind, SIS =
Samband íslenskra samvinnufé-
laga, SP = Spariskírteini rikissjóðs
Hæsta kaupverð
Einkenni Kr. Vextir
FSS1985/1 142,48 10,0
GL1986/1 153,58 11,0
GL1986/291 114,81 10,5
GL1986/292 103,80 10,5
IB1985/3 168,98 9,7
IB1986/1 152,12 9,7
LB1986/1 118,48 9,6
LB1987/1 115,59 9,4
LB1987/3 108,07 9,6
LB1987/5 103,47 9,4
LB1987/6 123,50 9.8
LB:SIS85/2A 184,00 9,7
LB:SIS85/2B 163,61 10,3
LIND1986/1 136,56 10,4
LYSING1987/1 110,26 11,0
SIS1985/1 242,78 10,6
SIS1987/1 153,09 10,8
SP1975/1 12101,67 9,6
SP1975/2 9031,97 9,6
SP1976/1 8347,40 9,5
SP1976/2 6634,07 9.6
SP1977/1 5917,36 9,5
SP1978/1 4012,08 •9,5
SP1979/1 2713,98 9,5
SP1980/1 1857,73 9,5
SP1980/2 1490,08 9,6
SP1981/1 1231,27 9,6
SP1981/2 940,28 9,6
SP1982/1 851,89 9,5
SP1982/2 652,51 9,6
SP1983/1 494,95 9,5
SP1983/2 332,32 9,5
SP1984/1 327,73 9,6
SP1984/3 320,01 9,6
SP1984/SDR 290,94 9,5
SP1985/1A 283,60 9,5
SP1985/1SDR 206,05 9,4
SP1985/2SDR 181,55 9,2
SP1986/1A3AR 195,48 9,5
SP1986/1A4AR 202,36 9,3
SP1986/1A6AR 210,54 8,5
SP1986/1D 166,15 9,6
SP1986/2A4AR 174,54 9,2
SP1986/2A6AR 176,22 8,8
SP1987/1A2AR 157,74 9,6
SP1987/2A6AR 129,82 8,6
SP1987/2D2AR 139,21 9,4
SP1988/1D2AR 124,14 9,4
SP1988/1D3AR 123,45 9,2
SP1988/2D3AR 99,39 9,0
SP1988/2D5AR 97,09 8,6
SP1988/2D8AR 94,81 8,0
Taflan sýnir verð pr. 100 kr. nafn-
verðsog hagstæðustu raunávöxt-
un kaupenda i % á ári miðað við
viðskipti 05.09 '88. Ekki er tekið
tillittil þóknunar.
Viðskipti á Verðbréfaþingi fara
fram hjá eftirtöldum þingaðilum:
Fjárfestingarfélagi Islands hf.
Kaupþingi hf., Landsbanka Is-
lands, Samvinnubanka Islands
hf„ Sparisjóði Hafnarfjaröar, Út-
vegsbanka Islands hf„ Verðbréfa- 1
markaði Iðnaðarbankans hf. og
Verslunarbanka Islands hf.