Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.1988, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 20. SEPTEMBER 1988.
13
Meiming
Spor
Kolbrún Sigurðardóttir
Sverrir Guðjónsson
Þórdis Mósesdóttir:
Ljóðspor
Námsgagnastofnun 1988.
Undanfarin tvö ár hefur Náms-
gagnastofnun ríkisins látið vinna að
útgáfu nýrra skólaljóða til þess að
bæta úr brýnni þörf fyrir kennslubók
til notkunar í grunnskólum. Skóla-
ljóð, sem Kristján J. Gunnarsson tók
saman, eru nú alveg ófáanleg og síð-
ustu þrjú árin hafa skólamir ekki
haft 'neina ljóðabók til úthlutunar á
miðstigi grunnskólans. Handa ungl-
ingastiginu hafa verið tiltæk ljóöa-
söfn, sem Finnur Torfi Hjörleifsson
og Hörður Bergmann tóku saman,
og Nútímaljóð í samantekt Erlendar
Jónssonar og Litlu skólaljóðin hans
Jóhannesar úr Kötlum handa byij-
endastigi.
Það er hárrétt stefna hjá Náms-
gagnstofnun að endurútgefa ekki
eldri bækurnar sem úreldast hversu
góðar sem þær hafa verið.
Nú í haust kom út fyrsta bókin af
þremur, Ljóðspor, og er hún ætluð
4.-5. bekkjum. Einmitt þessa dagana
er verið að afhenda börnunum þessa
gullfallegu bók. Væntanlega kemur
svo næst bók handa unglingunum
og síðan byijendabókin.
Kennararnir Kolbrún Sigurðar-
dóttir, Sverrir Guðjónsson og Þórdís
Mósesdóttir önnuðust söfnun og
samsetningu efnisins og hafa sann-
arlega leitað víða fanga og skilað
góðri vinnu. Þau kappkosta að efnið
henti markmiðum kennslunnar en
gefi jafnframt sem sannasta mynd
af íslenskri ljóðlist. Það vakir auð-
sýnilega ekki fyrir þeim að taka sam-
an úrval eftir þjóðskáldin og það er
þessi mikla breidd í efnisvali sem er
höfuðkostur bókarinnar. Hver og
einn getur fundið eitthvað við sitt
hæfi og fær tækifæri til að vega og
meta á eigin forsendum.
Ljóðin eru með örfáum undantekn-
ingum frá 19. og 20. öld. Yngsta skáld-
ið er aðeins tvítugt. Alls eru í safninu
ljóð eftir 138 skáld og auk þess á ann-
an tug þjóðkvæða. Yfirleitt eru fá ljóð
eftir hvem höfund. Af einstökum
skáldum á Jóhannes úr Kötlum flest
kvæði eða ellefu. Hlutfall eldri og
samtímaljóða er nokkuð jafnt og
hlutur kvenna er ekki fyrir borð bor-
inn.
Nýjungar
Þau Kolbrún, Sverrir og Þórdís
fara ekki troðnar slóðir og er margt
nýstárlegt í vinnubrögðum þeirra.
Þau byggja á fenginni reynslu úr
skólastarfi og hafa forðast ýmsa
agnúa sem voru á eldri skólaljóðum.
Þau láta ekki fylgja kennsluleið-
beiningar í sérstöku riti eins og venja
hefur verið og reynslan sýnt að nýt-
ist misjafnlega. Ljóðunum er raðaö
eftir þemum í 20 kafla eða efnisflokka
og fylgja verkefni og orðskýringar
hveijum kafla. Hvorutveggja er þó
stillt í hóf og unnið af smekkvísi.
Aðeins örfá orð eru skýrð. Vissulega
er ekki hægt að ætlast til þess að
hvert einasta erfitt orð sé útskýrt,
þá breyttist bókin í oröasafn, aftur á
móti verða orðskýringarnar dæmi
um það hvemig á að skýra orðin og
þær verða til að undirstrika hve mik-
ilvægt er að skilja hvert orð til hlítar
eigi merking ljóðs að nást. í hverri
skólastofu eiga svo að vera til
orðabækur og önnur handhæg upp-
flettirit á skólasafninu. Við saman-
tekt bókarinnar er gengið út frá því
að handbækur séu notaðar. Það er
til að mynda ekki sagt annað um
höfundana en fæðingarár og dánarár
sé um látna höfunda að ræða.
Bókina prýða 24 grafískar myndir
eftir 11 íslenska listamenn. Á undan
hveijum kafla er mynd og með kafl-
anum Hringrás ársins era að auki
fjórar myndir, ein fyrir hveija árstíö.
Myndimar auka stórlega gildi bók-
arinnar. Þær eru valdar af næmi, þó
finnst mér að frábærar myndir
Ragnheiðar Jónsdóttur komi varla
nógu vel yfir í prentuninni, þoh ekki
þessa minnkun, eins sakna ég lifandi
áferðar japanska pappírsins í ein-
Leiksystkinin eftir Kjartan Guðjónsson.
Bókmenntir
Vilborg Dagbjartsdóttir
staklega fínlegum myndum Rúnu.
Það er alltaf vandasamt að flytja
myndir yfir á annað efni án þess að
þær missi eitthvað. Myndir Jóns
Reykdals af árstíðunum og myndir
Kjartans Guðjónssonar njóta sín
hins vegar fullkomlega í þessu formi.
Nákvæmni og smekkvísi
Þorsteinn Þorsteinsson, kunnur
fræðimaður og ljóðaþýðandi, bjó
ljóðasafnið og orðskýringarnar til
prentunar.,Hann hefur unnið verk
sitt af vísindalegri nákvæmni og
smekkvísi. Stafsetning og greinar-
merkjasetning eldri ljóðanna er færð
í nútímalegt horf en samtímaskáldin
halda sinni sérvisku. Þorsteinn mun
einnig hafa leitað bestu heimilda um
eldri ljóðin og lét þá ekki útgáfur
duga heldur fór hann beint í handrit-
in. Ýmsum varð hverft við að lesa
Réttarvatn Jónasar Hallgrímssonar:
Efst á Arnarvatnshæöum
oft hef ég klári beitt.
Reyndar geta þeir Jón Ólafsson og
Jón Sigurðsson í Kallaðarnesi um
það í skýringum með ljóðinu í útgáfu
sinni frá 1913 að Jónas hafi strikað
yfir fáki og sett klári í staðinn. Þeir
skýra ekki hvers vegna þeir breyta
því. Nú vilja barnakennarar náttúru-
lega halda í rómantískara orðið og
strika sjálfsagt yfir klári.
Bókin er 192 bls. í frekar stóru
broti. Aftast era ljóðlyklar og skrár
yfir höfunda og heimildir, mjög að-
gengilegt og vel unnið. Letriö er
hæfilega stórt og umbrot vel heppn-
að. Kápumyndin er htprentun eftir
málverki Jóhannesar S. Kjarvals,
Flugþrá, og fer vel á því. Ákjósanlegt
hefði verið að bókin væri í vandaðra
bandi en þá heföi hún víst orðið of
dýr.
Loks get ég ekki stillt mig um að
benda Námsgagnastofnun á að rétt
væri að höfundarréttarmerkja skáld-
unum ljóð sín á sama hátt og mynd-
verkin eru réttarmerkt sínum höf-
undum. Það hefði heldur ekki sakað
að hafa með klausuna Öll réttindi
áskihn o.s.frv.
Vilborg Dagbjartsdóttir
írétta átt
Nýjar bækur
Orugglega ég
Út er komin ljóðabókin Örugglega
Ég eftir Önnu Svanhildi Björnsdótt-
ur. í bókinni eru 24 ljóð ásamt ht-
prentuðum vatnslitamyndum eftir
Blöku Jónsdóttur. Benedikt Gunn-
arsson gerði kápumynd.
Ljóð eftir Önnu hafa áöur birtst í
Lesbók Morgunblaðsins. Bókin er
útgefin af höfundi og prentuð í prent-
smiðjunni Odda í 500 tölusettum ein-
tökum.
Bókin mun fyrst um sinn fást hjá
höfundi og í Bókaverslun Lárusar
Blöndal.
ÖRUGGLEGA
ÉG
LJÓÖ
Anna S. Björnsdöttir
Minnum
hvert annað á -
Spennum beltán!
yUMFERÐAR
RAÐ
Gabríe TSpÉ HÖGGDEYFAR I
W j STERKIR, ÖRUGGIR^^ V ÓDÝRIR! Ærn
HABER G ”
SKEIFUNNI 5A, SIMI: 91 ■8 47 88
Vinningstölurnar 17. sept. 1988
Heildarvinningsupphæð: kr. 4.156.884,-
Þar sem enginn var með 5 réttar tölur á laugardaginn var færist
1. vinningur yfir á 1,'vinning á laugardaginn kemur.
Bónustala + fjórar tölur réttar kr. 332.286,- fékkeinn vinningshafi.
Fjórar tölur réttar kr. 573.195,- skiptast á 63 vinningshafa, kr. 9.098,-
á mann.
Þrjár tölur réttar kr. 1.337.454,- skiptast á 2.608 vinningshafa, kr.
512,- á mann.
Sölustaðirnir eru opnir frá
mánudegi til laugardags
og loka ekki fyrr en 15 mínútum
fyrir útdrátt.
Leikandi og létt! Upplýsingasími: 685111