Morgunblaðið - 30.05.2002, Qupperneq 24

ERLENT
24 FIMMTUDAGUR 30. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
MEIRA en 3.000 norskir blaða-
menn lögðu niður vinnu í gær
eftir að viðræður þeirra við
vinnuveitendur strönduðu á
kröfu blaðamanna um lengra
sumarfrí. Nær verkfallið til
rúmlega 130 fjölmiðla og frétta-
stofa en sums staðar reyna þó
ritstjórar og aðstoðarritstjórar
að halda uppi einhverri starf-
semi. 8.500 félagar eru í norska
blaðamannafélaginu og þeir
krefjast fimmtu sumarleyfis-
vikunnar fyrir alla og þeirrar
sjöttu fyrir þá, sem hafa starfað
lengur en 10 ár. Vinnuveitend-
ur segja á móti, að blaðamenn
eigi ekki að njóta betri kjara að
þessu leyti en aðrir launþegar.
Vinnuveitendur segjast hafa
boðið 5,7% launahækkun en
blaðamenn segja, að hún sé í
raun ekki nema 2,19%. Krafa
þeirra er, að launin hækki um
4,37%. Segjast þeir tilbúnir til
langs verkfalls.
Hvíta-Rúss-
land í NATO?
ALEXANDER Lúkashenko,
forseti Hvíta-Rússlands, sagði í
gær, að hann útilokaði ekki ein-
hverja nálgun við Atlantshafs-
bandalagið, NATO. Lét hann
þessi orð falla er hann var í
heimsókn í Úkraínu þar sem
hann ræddi við Leoníd
Kútsjma, forseta landsins. „Við
höfum átt viðræður við fulltrúa
NATO og lagt fram tillögur um
samstarf, til dæmis um afleið-
ingar Tsjernobyl-slyssins,“
sagði Lúkashenko og hvatti
Úkraínumenn til að leggja
Hvítrússum lið að þessu leyti.
Lúkashenko, sem stjórnar
Hvíta-Rússlandi eins og ein-
ræðisherra, hefur margoft for-
dæmt útþenslu NATOs í austur
en Úkraínustjórn vill fá form-
lega aðild að bandalaginu.
Bólusetning-
aráhrif búin
AÐEINS brot af því fólki, sem
var bólusett fyrir kúabólu á ár-
um áður, er enn ónæmt fyrir
henni. Hefur þetta komið í ljós
við athugun í Bandaríkjunum
og er ekki góðar fréttir fyrir
alla þá, sem héldu, að þeim væri
óhætt í hugsanlegum bólusótt-
arhernaði hryðjuverkamanna.
Á árunum 1994 til 2001 var 621
örverufræðingur í Maryland
bólusettur við kúabólu og þá
sýndi það sig, að bólusetningin
frá því í æsku var aðeins virk í
6% þeirra.
Höfundur
Nancy Drew
látinn
MILDRED Wirt Benson, höf-
undur Nancy Drew-bókanna,
er látin, 96 ára að aldri. Sat hún
við skriftir sl. þriðjudag er hún
veiktist og lést skömmu síðar.
Benson var blaðamaður í nærri
60 ár og eftir hana liggja meira
en 130 bækur, þar á meðal
Penny Parker-bækurnar, en
kunnust varð hún fyrir Nancy
Drew, uppáhald margra ungra
stúlkna. Bækurnar um hana
hafa selst í meira en 200 millj.
eintaka á 17 tungumálum.
STUTT
Norskir
blaða-
menn í
verkfall
SPÁNVERJAR fá aðgang að nær
öllum fiskimiðum í lögsögu ríkja
Evrópusambandsins í byrjun næsta
árs en fá ekki að veiða þær fiskteg-
undir sem þeir vilja nema með sam-
þykki annarra ESB-ríkja, að því er
fram kom á fréttavefnum euobserv-
er.com í gær.
Franz Fischler, sem fer með
sjávarútvegsmál í framkvæmda-
stjórninni, sagði á þriðjudag að
samkvæmt tillögum hennar um
breytingar á sameiginlegri sjávar-
útvegsstefnu ESB fengju Spán-
verjar og Portúgalar aðgang að
fiskimiðum í Norður-Evrópu.
Spænsk og portúgölsk fiskiskip
hafa ekki getað veitt á þessum mið-
um vegna ákvæða í aðildarsamn-
ingum ríkjanna en þau eiga að falla
úr gildi í lok ársins, að sögn Fischl-
ers. Euobserver.com hefur eftir
embættismönnum ESB í Brussel að
þeir líti á þetta sem „bætur“ sem
Spánverjar fái eftir að hafa beitt
framkvæmdastjórnina þrýstingi.
Financial Times segir að spænsk
og portúgölsk fiskiskip geti samt
sem áður ekki veitt á umræddum
miðum í Norður-Evrópu nema með
samþykki annarra ESB-ríkja, sem
hafa skipt með sér veiðikvótunum á
þessum svæðum. Þetta þýði í raun
að spænsk og portúgölsk skip geti
ekki veitt tegundir eins og þorsk og
ýsu á svæðum á borð við Norðursjó
og Eystrasalt. Þess í stað verði þau
að einskorða veiðarnar við tegund-
ir, sem eru utan kvóta og ekki eins
verðmætar.
Andvíg öllum þáttum
umbótatillagnanna
Formaður samtaka spænskra
sjómanna (FEOPE), Juan Manuel
Liria, er mjög óánægður með til-
lögur framkvæmdastjórnarinnar og
segir að spænskir sjómenn hyggist
beita öllum tiltækum ráðum til að
koma í veg fyrir að þær verði sam-
þykktar, að sögn danska dagblaðs-
ins Berlingske Tidende.
Liria segir að Spánverjar hafi
minnkað fiskiskipaflota sinn um
40% á síðustu fimmtán árum og
spænskum sjómönnum hafi fækkað
um helming. Þess vegna sé það
ósanngjarnt að breytingarnar á
sjávarútvegsstefnunni komi harðast
niður á Spánverjum. Loyola de
Palacio, spænskur varaforseti fram-
kvæmdastjórnar ESB, hafði áður
sagt Fischler að tillögurnar væru
„fólskulegar“ og látið í ljósi and-
stöðu við „alla þætti þessara um-
bótatillagna“.
Spánverjar eiga stærsta fiski-
skipaflotann innan ESB og fá helm-
ing styrkjanna til sjávarútvegsins.
65.000 Spánverjar eru sjómenn að
atvinnu.
Spánverjar mótmæla tillögum um breytingar á sjávarútvegsstefnu ESB
Fá takmarkaðan aðgang
að nær öllum miðum ESB
Sagðir þurfa að
einskorða veið-
arnar við teg-
undir sem eru
utan kvóta
Reuters
Portúgalskur fiskibátur leggst að bryggju í Sesimbra, sunnan við Lissabon. Framkvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins hefur lagt til mestu breytingar á sameiginlegri sjávarútvegsstefnu sambandsins í 30 ár. Tillögurnar
hafa mætt mikilli andstöðu í Portúgal og Miðjarðarhafsríkjum ESB.
FRAMKVÆMDASTJÓRN Evrópusambands-
ins segir að í tillögum hennar um breytingar á
sameiginlegri sjávarútvegsstefnu ESB sé gert
ráð fyrir því að fækka þurfi fiskiskipum ESB-
ríkja um 8,5%, eða um 8.600 skip. Lestarými
fiskiskipaflotans þarf að minnka um 350.000
rúmlestir eða 18%, að því er fram kom í frétta-
tilkynningu frá framkvæmdastjórninni.
Að sögn framkvæmdastjórnarinnar telja vís-
indamenn að minnka þurfi sóknina um allt að
30-60% eftir tegundum og svæðum.
Boðar langtímaáætlun
í stað árlegra „hrossakaupa“
Framkvæmdastjórnin leggur til að veiðunum
verði stjórnað með áætlun, sem nái til margra
ára og byggist á nýjustu ráðgjöf vísindamanna
til að koma í veg fyrir að fiskstofnar hrynji
vegna ofveiði. „Þessi áform myndu binda enda
á árleg pólitísk hrossakaup um heildarkvótana
og í staðinn kæmu margra ára veiðimarkmið,
sem sett væru innan öruggra líffræðilegra
marka, og sóknin yrði löguð að þeim. Ráð-
herraráðið myndi ákveða veiðina og sóknartak-
markanirnar fyrsta fiskveiðiárið á grundvelli
markmiða áætlunarinnar og nýjustu ráðgjafar
vísindamanna um ástand stofnanna. Árin eftir
það tæki framkvæmdastjórnin við framkvæmd
áætlunarinnar, með aðstoð fiskveiðistjórnunar-
nefndar, á grundvelli nýjustu vísindaráðgjaf-
ar.“
Framkvæmdastjórnin bætir við að veiðin
verði reiknuð út í tengslum við hámarksmagn
þess fisks sem hægt er að veiða til að tryggt sé
að hlutfall fullþroska fisks í stofninum verði vel
yfir þeim líffræðilegu mörkum sem þarf til að
viðhalda viðkomandi stofni. „Slík aðferð myndi
koma í veg fyrir skyndilegar breytingar á þess-
um heildarkvótum frá ári til árs sem hindra að
sjómenn geti skipulagt sókn sína.“ Fram-
kvæmdastjórnin leggur og til að komið verði á
fót svæðisbundnum ráðum, sem skipuð verði
fulltrúum hagsmunasamtaka í sjávarútvegi og
verði framkvæmdastjórninni og ríkisstjórnum
ESB-landanna til ráðgjafar um fiskveiðistjórn-
unina á þeim svæðum sem ráðin ná til. „Aðild-
arríkin þurfa einnig að hafa samráð við þessi
ráð áður en þau ákveða ráðstafanir innan 12
mílna lögsögu þeirra.“
Framkvæmdastjórnin vill að sameiginlega
sjávarútvegsstefnan verði gerð sveigjanlegri til
að auðvelda skjót viðbrögð við staðbundnum
aðstæðum og neyðartilvikum með því að gera
aðildarríkjunum kleift að gera viðeigandi ráð-
stafanir, að því tilskildu að þær samræmist
reglum Evrópusambandsins.
Framkvæmdastjórnin leggur einnig til að
viðurlög við brotum á reglum Evrópusam-
bandsins verði hert og samræmd. Brotlegum
aðildarríkjum verði til að mynda refsað með
því að kvótar þeirra verði skertir.
Vill „sameiginlegt
eftirlitskerfi“
Samkvæmt tillögunum verður komið á „sam-
eiginlegu eftirlitskerfi“ til að sameina krafta
eftirlitsmanna ESB og aðildarríkjanna. Meðal
annars er gert ráð fyrir því að fjölþjóðlegir eft-
irlitshópar starfi innan lögsögu ESB-ríkja og á
alþjóðlegum hafsvæðum.
Framkvæmdastjórnin vill að nýrri tækni,
sem notuð hefur verið við eftirlit með stórum
fiskiskipum, verði einnig beitt til að fylgjast
með veiðum smærri skipa. Hún skírskotar
meðal annars til gervihnattaeftirlitskerfis,
VMS, og rafrænna dagbóka þar sem skip-
stjórar þurfa að færa inn upplýsingar um afla
skipa sinna.
Framkvæmdastjórnin segist einnig ætla að
hvetja ESB-ríkin við Miðjarðarhaf til að koma
á fót stærri verndarsvæðum, en flest geri þau
nú ekki tilkall til lögsögu utan 12 mílna. Hún
hyggst leggja fram tillögur á næstunni um ráð-
stafanir til að stemma stigu við veiðum á ung-
fiski og koma í veg fyrir að höfrungar, hákarlar
og sjófuglar flækist í veiðarfærum. Hún vill
meðal annars að netmöskvar verði stækkaðir
og seiðaskiljur notaðar.
Framkvæmdastjórnin segir að hætt verði að
veita styrki vegna smíði nýrra fiskiskipa enda
sé flotinn þegar orðinn of stór og tíu skip eltist
nú við fisk „sem fimm eða sex geta veitt án
þess að skaða fiskstofnana eða umhverfið“. Féð
verði þess í stað notað til að minnka sóknarget-
una með greiðslum fyrir úreldingu skipa. Skip
sem þurfa að minnka sóknina um meira en 25%
eiga að fá rétt til 20% hærri úreldingarstyrkja
en nú bjóðast.
Býst við erfiðum
samningaviðræðum
Þá hyggst framkvæmdastjórnin verja allt að
460 milljónum evra, andvirði 39 milljarða
króna, til að gera sjómönnum kleift að fara á
eftirlaun eða auðvelda þeim að finna nýja at-
vinnu. Gert er ráð fyrir því að sjómönnum
fækki um allt að 28.000 í ESB-ríkjunum á ár-
unum 2003-2006 verði tillögurnar samþykktar.
Ríkisstjórnir ESB-landanna eiga nú að ræða
tillögurnar sem taka ekki gildi nema þær verði
samþykktar með auknum meirihluta aðildar-
ríkjanna. Euobserver.com hefur eftir Mariann
Fisher Boel, matvælaráðherra Danmerkur, að
hún vonist til þess að tillögurnar verði sam-
þykktar fyrir lok ársins. Hún viðurkennir þó að
flest bendi til þess að samningaviðræðurnar
milli ríkjanna verði erfiðar vegna harðrar and-
stöðu Portúgala, Spánverja og fleiri Miðjarð-
arhafsþjóða sem kallaðar hafa verið „vinir sjáv-
arútvegsins“.
Sóknin í fiskstofnana
minnki um allt að 30–60%