Heimilistíminn - 14.10.1976, Page 16

Þeir
fóru
vestur
Meriwether Lewis og William Clark.
Lewis og Clark og feröin yfir Noröur-
Ameriku nefnist bók eftir Bretann David
Holloway bókmenntaritstjdra stórblaös-
ins Daily Telegraph. Þetta er þriöja bókin
I safni rita um fræga landkönnuöi og afrek
þeirra, sem Bókaútgáfan örn og örlygur
gefur út i islenzkri þýöingu.
Ritstjóri bókaflokksins er einn þekkt-
asti landkönnuöur Breta á okkar dögum,
sir Vivian Fuchs, sem veitti leiösögn
visindaleiöangri á vegum brezka sam-
veldisinsyfir þvert meginland Antarktíku
á árunuml955-1958.
Sá leiöangur, sem hér er sagt frá, er
ekki jafnfrægur og hnattsigling
Magellans eöa pólferöir Amundsens og
Scotts, sem sagt er frá i fyrstu tveim bók-
um flokksins um landkönnuöi. Þó jafnast
fáar landkönnunarferðir á viö feröalag
þeirra Lewis og Clarks um sögulegt
mikilvægi — og auk þess er saga leiö-
angurs þeirra meö skemmtilegri feröa-
sögum.
Aformað er aö gefa út margar bækur í
flokknum og meðal annars er ætlunin, aö
f jallaö veröi um Leif Eiriksson og siglingu
hans til Vinlands og einnig Neill Arm-
strong og tunglferö þeirra Bandarikja-
manna. Þessar tvær bækur eru þó ósamd-
ar enn. Ný bók um Afrikuferð Living-
stones er meðal þeirra verka, sem næstar
eru á dagskrá i bókaflokkunum..
örnólfur Thorlacius hefur umsjón meö
islenzkri úgáfu ritsafnsins og hefur hann
jafnframt þýtt þessa bók, en Arni
Böðvarsson haföi hönd i bagga meö frá-
gangi hennar.
— Þessi leiðangur er ákaflega merki-
legur fyrir sögu Bandarikjanna og ber
vott um framsýni forystumanna þeirra á
þessum tima, 1804. Það fer vel á þvi, að
hún kemur út hér á Islandi á 200 ára af-
mæli Bandarikjanna, þótt þaö sé raunar
tilviljun.
Thomas Jefferson forseti haföi látiö
kaupa óhemjuviöáttu lands, sem þá
nefndist Louisiana, vestur af Missisippi-
fljóti. Þetta var i fyrsta sinn, sem Banda-
rikjamenn seildust inn i landiö til vesturs.
Mikil valdaspenna var rikjandi á megin-
landi Bandarikjanna. Frakkar höföu
orðiö fyrir óhöppum og afráöib aö selja
landiö, sem þeir höfðu nýlega unnið af
Spánverjum. Bretar voru i Kanada og
leituðu suöur á bóginn i verzlunarerind-
um. Spánverjar voru fyrir sunnan. Þetta
veit Jefferson og leggur mikla áherzlu á
aö ná tökum á meginlandinu og komast i
tengsl við Kyrrahafsströndina.
Raunar haföi verið ákveöiö meö leynd I
þinginu aö gera út þennan leiðangur áöur
en gengiö haföi verið frá kaupsamningun-
um við Frakka.
Tilgangurinn meö leiðangrinum var aö
gera tilkall til þessa lands gagnvart þeim
þjóöum, sem þarna voru, þ.á.m. Indián-
um, ennfremur aö kanna landið og lýsa
þvi og i þriöja lagi ætlaöi Jefferson sér aö
finna siglingaleiö þvert yfir landið, sem
reyndist vera fráleit hugmynd. Ætlunin