Morgunblaðið - 06.10.2004, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. OKTÓBER 2004 21
UMRÆÐAN
EINKENNILEGUR leiðari birt-
ist í Morgunblaðinu 1.
október sl. og þar var
mér helgaður eftirfar-
andi texti vegna grein-
arkorns sem birt var
29. september og ég
sendi að gefnu tilefni.
„Sigurður Líndal,
fyrrverandi prófessor
við lagadeild Háskóla
Íslands, segir í grein í
Morgunblaðinu í gær:
„Jafnframt getur
rétturinn raðað um-
sækjendum eftir því,
sem hann telur, að rétt-
inum sé mestur styrkur að.“ Þetta er
rangt hjá Sigurði Líndal. Í lögum um
dómstóla er hvergi að finna heimild
til þessarar forgangsröðunar. Jafnvel
þótt dómarar og prófessorar séu
miklir lögvísindamenn hafa þeir enga
heimild til að lesa út úr lögum, sem
Alþingi hefur sett, eitthvað sem þar
er ekki að finna.
Þetta eru sambærileg vinnubrögð
og KGB stundaði á tímum Sovjetríkj-
anna sálugu, þegar þeir handtóku
föður Lennart Meris, síðar forseta
Eistlands, fyrir að eiga vopn á heimili
sínu og túlkuðu lögin á þann veg, að
bókahnífur á skrifborði hans væri
ólögleg vopnaeign.“
Nú hefði leiðarahöfundur þurft að
lesa greinarkorn mitt til enda svo að
einfaldast væri að birta það hér aftur
og þá væri þessu svarað. En ég geri
ekki ráð fyrir að ritstjórar sjái sér
fært að gera það svo að ég verð að
láta nægja að taka þetta fram:
Samkvæmt orðum leiðarahöfundar
má Hæstiréttur ekki láta í ljós álit
nema samkvæmt sérstakri lagaheim-
ild. Nú er reyndar al-
menn lagaheimild í
stjórnarskrá sem trygg-
ir tjáningarfrelsi og
dómendur Hæstaréttar
njóta þess, þótt þeir að
sjálfsögðu setji því til-
hlýðileg takmörk eins
og allir með ábyrgð-
artilfinningu hljóta að
gera. Með þetta í huga
skortir mig skarpleika í
hugsun til að sjá sam-
hengi milli þess að láta í
ljós rökstutt álit ráð-
herra til íhugunar og
handtaka mann fyrir að eiga bókahníf
af því að hann teljist til ólöglegra
vopna.
En málið snýst ekki eingöngu um
tjáningarfrelsi. Samkvæmt lögum um
dómstóla ber Hæstarétti að láta í té
umsögn um „hæfi og hæfni“ umsækj-
enda og þetta gerði rétturinn með ýt-
arlegri greinargerð þar sem umsækj-
endum var raðað. Sú aðferð er þekkt
þegar taka á afstöðu til hæfni og
hæfileika umsækjenda til starfa. Þeg-
ar lögmælt er, að ákveðinn álitsgjafi
skuli láta í té umsögn um hæfni án
þess að nánar sé tiltekið í lögum um
form og framsetningu umsagnar, er
viðurkennt í stjórnsýslurétti, að sá
sem umsögn gefur hafi mikið svig-
rúm við framsetningu meðan hún er
til þess fallin að upplýsa mál og svara
spurningum um hæfni umsækjenda.
Ráðherra er ekki bundinn sam-
kvæmt neinum lagabókstaf við mat
Hæstaréttar á því hverja hann telur
réttinum fyrir beztu að skipi dóm-
arasæti. En hann hlýtur að gefa því
fyllsta gaum ef hann vill vinna í sam-
ræmi við góða stjórnsýsluhætti. Öðr-
um kosti færi hann gild rök fyrir af-
stöðu sinni. Þar nægir ekki að vinza
eitt atriði úr og láta það ráða úrslit-
um, heldur verður að leggja mat á
alla þætti sem til álita koma; öðrum
kosti ræður geðþótti þar sem ekkert
samræmi er í ákvörðunum.
Einn daginn ræður „sérþekking“ í
Evrópurétti og annan reynsla af lög-
mannsstörfum.
Nú er það óumdeild grunnregla í
íslenzkri stjórnskipan að dómsvaldið
sé sjálfstætt og á hún sér stoð í 2. gr.
stjórnarskrárinnar. Sá ráðherra sem
vill virða þá reglu hlýtur að hafa mál-
efnalegar ábendingar dómstóls sem
hafa ríkt sönnunargildi að leiðarljósi
við veitingu dómaraembætta nema
gild rök séu til annars. Lögþvingun
lagabókstafar á ekki að vera nauð-
synleg til að tryggja rétta breytni
ráðherra.
Morgunblaðið segir að afskiptum
dómara við Hæstarétt af vali dómara
verði að linna og þeir eigi ekki að hafa
umsagnarrétt. Ef málið er skoðað í
samhengi við síðustu skipanir er í
reynd verið að krefjast þess að hand-
hafar framkvæmdavalds hafi skipan
dómara að öllu leyti í hendi sér, and-
stætt því sem er í öllum lýðræðis- og
réttarríkjum.
Getur það verið, að Morgunblaðið
sé orðið helzta málgagn ofsatrúar og
alræðishyggju á Íslandi?
Ofsatrú og
alræðishyggja
Sigurður Líndal svarar
leiðara Morgunblaðsins
’Getur það verið, aðMorgunblaðið sé orðið
helzta málgagn ofsa-
trúar og alræðishyggju
á Íslandi?‘
Sigurður Líndal
Höfundur er prófessor emeritus.
Í NÆRRI 100 ára kaupstaðarsögu
Hafnarfjarðar hafa íbúar bæjarins
alla tíð lagt áherslu á að samhliða
hraðri og öflugri upp-
byggingu bæjarfélags-
ins séu varðveitt helstu
sérkenni byggðar og
mannlífs. Hafn-
arfjörður er sérstakur,
með sitt einstaka um-
hverfi og byggðina í
hrauninu. Hafnfirskt
samfélag er líka um
margt sérstakt, fé-
lagsstarf er afar fjöl-
breytt í bænum og rík
samkennd meðal íbú-
anna.
Þessi sterku félags-
og tilfinningabönd
ásamt meðvitund um
umhverfi og samfélag
eru afar mikilvæg sem
vegvísir til komandi
framtíðar í frekari upp-
byggingu og þróun
Hafnarfjarðar. Með
íbúaþingi, þar sem
Hafnfirðingar allir er
kallaðir til samráðs og
samvinnu „Undir gafli“
á morgun, laugardag-
inn 9. október, gefst
enn frekar tækifæri til
að skerpa á lykiláherslum í því sem
við viljum vernda og viðhalda um leið
og við horfum fram á veginn til frek-
ari uppbyggingar og enn betra sam-
félags á öllum sviðum. Íbúaþing er
mikilvægur vettvangur fyrir bæj-
arbúa til að koma sjónarmiðum sín-
um, tillögum og áherslum á framfæri.
Fyrir hönd bæjarstjórnar hvet ég
Hafnfirðinga alla til að vera virkir
þátttakendur í um-
ræðunni um bæinn okk-
ar, samfélagið, þjón-
ustuna og umhverfið.
Samráð og samvinna
bæjarbúa allra er ekki
bara mikilvæg heldur
nauðsynleg. Íbúaþing er
ein af þeim leiðum sem
við höfum til að auka
enn frekar og efla sam-
ráð og íbúalýðræði.
Fyrr á þessu ári var
haldið unglingaþing í
Hafnarfirði sem tókst
með miklum ágætum.
Nú skulum við fylgja
góðu fordæmi unga
fólksins okkar eftir og
fjölmenna á íbúaþingið.
Hafnarfjörður er um
margt sérstakur og við
viljum hafa Hafnarfjörð
sérstakan. Okkur líður
vel í einstöku umhverfi
og bæjarsálin er bæði
sterk og hlý. Leggjum
okkar af mörkum á
laugardaginn til að gera
góðan bæ enn betri. Þín-
ar hugmyndir og til-
lögur skipta máli fyrir okkur öll.
Sjáumst á íbúaþinginu á morgun.
Horfum til fram-
tíðar á íbúaþingi
í Hafnarfirði
Lúðvík Geirsson skrifar um
íbúaþing í Hafnarfirði
Lúðvík Geirsson
’Íbúaþing ermikilvægur
vettvangur fyrir
bæjarbúa til að
koma sjónar-
miðum sínum,
tillögum og
áherslum á
framfæri. ‘
Höfundur er bæjarstjóri.
HVAÐ GENGUR eiginlega á hjá
Morgunblaðinu? Forseti Alþingis
varð sjálfum sér og embætti sínu til
minnkunar í þingsetn-
ingarræðu sl. föstudag.
Hann misbauð stórum
hluta þjóðarinnar og
fjölda þingmanna sem
gengu úr þingsalnum í
mótmælaskyni. Frétt-
in af þessu fordæma-
lausa uppnámi við
setningu Alþingis
barst á svipstundu um
allt samfélagið, fyrst
með uppslætti á mbl.is
og síðan sem aðalfrétt í
öllum fréttatímum
ljósvakamiðla síðar um
kvöldið. Um tveimur
tímum eftir að mbl.is
sló fréttinni upp var
búið að nema hana
brott af forsíðu þessa
víðlesna netmiðils, án
tilvísana, og grafa
djúpt í safn lítt merkra
tíðinda á undirsíðum, líkt og um
frumhlaup hefði verið að ræða eða
misskilning af hálfu viðkomandi
fréttamanns. Degi síðar birtist svo
leiðari þar sem leitast er við að rétt-
læta fráleitan málflutning forseta Al-
þingis og sett er ofan í við þá þing-
menn sem voguðu sér að ganga út úr
sölum þingsins.
Davíð segir það og
mér finnst það
Leiðaraskrif ritstjóra Morgunblaðs-
ins hafa á undanförnum misserum
orðið sífellt furðulegri og illskilj-
anlegri. Þau hafa ýtt undir alls kyns
vangaveltur í netmiðlum og prent-
miðlum. Í stað hinnar sjálfstæðu og
oft á tíðum aðdáunarverðu ritstjórn-
arstefnu blaðsins á tímum tvíeykisins
Matthíasar Johannessen og Styrmis
Gunnarssonar, hefur nú verið tekinn
upp gamaldags stíll flokksmálgagns
sem aldrei vogar sér að gagnrýna
stefnu Flokksins eða forystusveitar
hans, sama hvað mönnum kann að
verða á í messunni á
þeim bæ. Nægir að
nefna í því samhengi
vanhugsaða aðild okkar
að hópi hinna „stað-
föstu“ aðildarríkja inn-
rásarinnar í Írak,
Spronmálið, fráleit
vinnubrögð við und-
irbúning fjölmiðlalög-
gjafar og nú síðast út-
spil forseta Alþingis
sem lengi hefur verið ill-
hemjanlegt vandræða-
barn flokksins. Fyrir
gamalgróna lesendur
þess ágæta miðils sem
Morgunblaðið var, er
þetta áhyggjuefni og
reyndar alls ekki til
þess fallið að styrkja
blaðið í þeirri hörðu
samkeppni sem stjórn-
endur þess þurfa nú að
horfast í augu við eftir tilkomu
Fréttablaðsins. Skal í því samhengi
bent á hvernig þjónslund fyrrum
ritstjórans Óla Björns Kárasonar við
forystu Sjálfstæðisflokksins leiddi til
algers hruns DV fyrir fáeinum
misserum. Trúverðugleikinn glat-
aðist og allt annað í kjölfarið. Er hér
með skorað á ritstjóra Morgunblaðs-
ins að reka af sér slyðruorðið og
hefja nútímaleg, fagleg og sjálfstæð
vinnubrögð til vegs að nýju, í krafti
óumdeildrar hæfni sinnar. Að
óbreyttu verður Morgunblaðinu al-
farið hafnað sem leiðarljósi í hlut-
lausri umræðu um málefni líðandi
stundar.
Vinur er sá er til
vamms segir
Jakob Frímann Magnússon
fjallar um Morgunblaðið
Jakob Frímann
Magnússon
’Trúverðugleik-inn glataðist og
allt annað í kjöl-
farið. ‘
Höfundur er áskrifandi
að Morgunblaðinu.
Frá Salzburg er þægilegt að komast á öll helstu skíðasvæðin, en
í Austurríki eru frábærir skíðastaðir og hin einstaka Týrólastemning
með söng og heitum fjalladrykkjum í lok vel heppnaðs skíðadags
gerir dvölina ógleymanlega.
á mann í tvíbýli á Hótel Zum Hirschen
í Zell am See 19. febrúar, hálft fæði innifalið.
Flugsæti frá 45.250 kr.
– skattar innifaldir.
87.230* kr.
Ver› frá:
* Innifali›: Flug, skattar, ferðir til og frá flugvelli erlendis,
gisting með hálfu fæði í 7 nætur og íslensk fararstjórn.
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
L†
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
U
RV
2
59
66
0
9/
20
04
Úrval-Úts‡n
Lágmúla 4: 585 4000 • Hlí›asmára: 585 4100
Keflavík: 420 6000 • Akureyri: 460 0600
Selfossi: 482 1666 www.urvalutsyn.is
Skíðaferðir til Austurríkis
Morgunflug til Salzburgar
St. Anton • Lech • Wagrain • Zell am See
Beint leiguflug
3. jan. 9 dagar / Uppselt
4. jan. 8 dagar / Aukaferð, örfá sæti
13. jan. 9 dagar / Örfá sæti laus
5. feb. 7 dagar / Laus sæti
12. feb. 7 dagar / Laus sæti
19. feb. 7 dagar / Örfá sæti laus
26. feb. 7 dagar / Laus sæti