Eimreiðin - 01.04.1937, Blaðsíða 62

182
SJÁLFSTÆÐI ÍSLANDS OG SAMBANDSLÖGIN eimreiðin
Nú urðu báðir aðilar fegnir (1918), að því er virtist, að
fá lausn þessara mála í eitt skifti fyrir öll, því að, eins og
kunnugt er, verður ekkert eins óvinsælt í viðskiftum og sam-
búð og óuppgerðar og óleystar fjármáladeilur. — Hvað sem
segja má um þessa útborgun, (sem var 1 milj. beint liingað
til lands, því að hin miljónin er í Danmörku, þótt með lienni
eigi að eíla andlegt samband þessara þjóða), hvað sem segja
má um þá upphæð nú, á þeim tíma sem vér bfátt nálgumst
20 rnilj. kr. útgjöld ríkissjóðs á ári, þá er það víst, að
landsmenn hafa ekki kvartað síðan yfir þessari niðurstöðu.
(15. gr. var áður getið, í sambandi við framkvæmd Islands-
mála í Danmörku).
16. gr. Hún segir fyrir um, að sett skuli á fót (5 manna
nefnd — Dana og íslendinga, að liálfu hvors —, og er það
hin svo kallaða »ráðgjafarnefnd« eða »lögjafnaðarnefnd«, er
starfað hefur allan sambandslagatímann. Átti hún að vera til
öryggis um, að rétt sé farið með mál þau, er um var samið,
og liagkvæmlega hvorum aðila, svo og önnur löggjafarmál
þessara tveggja þjóða, er varðað gæti liagsmuni þeirra beggja,
o. s. frv.
Það liefur verið mjög í efa dregið, hvort nefnd sem þessi
gæti nokkurt verulegt gagn gert, en liitt er þó víst, að mikill
óþarfi er að láta hana verða til ógagns, sem og trauðla mun
verða sýnt fram á, að liún hafi orðið.
17. gr. ákveður nú einnig, hvernig með skuli framar fara,
ef ágreiningur rís um skilning sambandslaganna og ekki jafn-
ast milli stjórna ríkjanna. Er það merkisákvæði að því leyti,
að þar er fyrirskipaður gerðardómur, sem sker úr öllum slík-
um misklíðum, meðan sambandið stendur, og ræður í lion-
um afl atkvæða. í þeim dómi skulu vera 4 menn, kosnir að
lrálfu af hæstarétti hvors lands; en ef atkvæði falla þar jafnt,
þá skulu úrslitin falin oddamanni, sem stjórnir hinna nor-
rænu þjóðanna, Svía og Norðmanna, eftir beiðni, skipa til þess
á víxl. —
Að ákveða gerðardóma í þrætumálum og lilíta þeim, þykii'
nú mestur aðall allra samninga, ekki aðeins einstaklinga,
heldur einkum meðal heilda og þjóða. Og það hefur lengi
verið hugsjón ýmsra mætra manna víða um heim, að það