Tímarit lögfræðinga - 01.10.1984, Page 33

ákvörðuð í upphafi alveg óháð gæzluvarðhaldinu, en síðan er tekin
sjálfstæð afstaða til frádráttar gæzlutímans.1) Dregst hann þá frá
ídæmdri refsingu eða kemur í stað hennar. Ætti með þessu að vera
betur tryggt en ella, að fullt tillit sé tekið til gæzluvarðhaldsvistar. Það
eru fyrst og fremst sanngirnis- og réttlætissjónarmið, sem liggja að
baki þessari tilhögun. Líta má á gæzluvarðhaldsvist annaðhvort sem
fyrirframfullnustu refsingar eða uppbót fyrir það harðræði að sitja í
varðhaldi vegna rannsóknar máls. Frádráttur gæzluvarðhalds, sem
sökunautur sætir eftir héraðsdóm í manndrápsmáli, er dæmigerð fyrir-
framfullnusta, meðan málið er í áfrýjun fyrir Hæstarétti, auk þess sem
öryggis- og endurgjaldssjónarmið (fordæming, sefun) hafa sitt að
segja.
Þótt gæzluvarðhald sé réttarfarsúrræði, en ekki refsing í lagaskiln-
ingi, er þess ekki að vænta, að gæzlufangi skynji nokkurn eðlismun á
refsivist og gæzluvarðhaldi. Þess vegna er eðlilegt að leggja gæzlu-
varðhald og refsivist fullkomlega að jöfnu. Reglur um frádrátt gæzlu-
tíma þurfa að vera þannig orðaðar og framkvæmdar, að tryggt sé, að
heildarviðurlög við broti verði að öðru jöfnu ekki harðari gagnvart
þeim, sem sætt hefur gæzluvarðhaldi eða annarri nauðungarvist, en
þeim, sem verið hefur frjáls ferða sinna, meðan á málsrannsókn stóð.1 2)
Að öðrum kosti næst ekki fullkomið jafnræði milli sakborninga og
samræmi milli viðurlaga.
II. FRÁDRÁTTARGRUNDVÖLLUR.
Gæzluvarðhaldsvist getur komið í stað refsingar að nokkru leyti eða
öllu, sbr. 76. gr. hgl. Hún hefur ekki áhrif á önnur viðurlög, t.d. örygg-
isgæzlu, hælisvist eða eignaupptöku. Sumar refsiákvarðanir eru þess
eðlis, að frádráttur getur einungis orðið skilyrtur eða þá að honum
verður alls ekki við komið. Skal nú vikið að einstökum refsiákvörð-
unum.
a) Óskilyrt tímabundin refsivist. Langoftast reynir á frádrátt gæzlu-
varðhaldsvistar, þegar tímabundin refsivist er dæmd óskilorðsbundið.
Getur gæzlutíminn komið í stað refsingar að öllu leyti. Einkum á það
við um skammtímadóma, en stundum endranær, sbr. Hrd. XVIII, bls.
3, 189, 447. Sama regla gildir, þótt gæzlutíminn hafi orðið lengri en
1) Afplánað gæzluvarðhald getur þó haft áhrif á það, hvort dómur er skilorðsbundinn
eða ekki, sjá Knud Waaben, Straffe og andre retsfplger (1983), bls. 37.
2) Sjá Betiinkande om avrakning av hiiktningstid m.m. avgivet av nordiska straffrátts-
kommittén, NTfK 1971, bls. 315-335 (328).
87