Árbók VFÍ - 01.01.1992, Side 148

146 Arbnk VFI 1990/91
hjálparefni ættu steypu-
skemmdir ekki að vera eins
útbreiddar og raun ber vitni.
Hér bera alkalískemmdirnar
nokkra sök, því að lengi vel
sáu menn engar aðrar skemmd-
ir fyrir þeim.
Þó að vel hafi tekist til við
að koma á móts við nútíma
byggingaiðnað hvað gæði
sementsins snertir, þá bendir
ýmislegt til þess, að þessar
kröfur breytist í framtíðinni.
Sífellt fleiri sementsframleið-
endur notfæra sér ódýr úr-
gangsefni með possolaneiginleikum, til þess að drýgja sementið og lækka hlutfall gjallsins í
því. Þetta kallar á meiri vandvirkni við steypugerðina, sérstaklega þarf aðhlúunin að vera
vönduð. Að öðru jöfnu má fá betri steypu með blönduðunr sementstegundum en annar þáttur
hefur nú bæst í hóp þeirra kosta sem possolansement hafa fram yfir venjulegt sement. Þetta er
umhverfisþátturinn, sem nú er sífellt að fá meira vægi í atvinnulífí iðnaðarþjóða. Með notkun
possolanefna fæst tvennt hvað umhverfisþáttinn varðar en það er að úrgangsefnin sem annars
þyrfti að fyrirkoma á einhvern hátt eru orðin að nytjaefnum og minnkun gjalls í sementinu
minnkar útstreymi koldíoxíðs sem myndast við gjallbrennsluna og útgröft hráefna.
Þegar framkvæmdir við virkjanirnar á Þjórsársvæðinu stóðu yfir, þróaði Sementsverk-
smiðjan nýtt possolansement, þar sem Iíparít var aðal possolanefnið. Síðan var framleidd önn-
ur tegund af possolansementi fyrir Blönduvirkjun en í henni var possolanefnið blanda af líp-
aríti og kfsilryki.í fyrri sementstegundinni var gjallhlutinn 70% en í hinni 60%, þannig að frá
umhverfissjónarmiði er hér um mjög góðan hlut að ræða. Fengist hefur reynsla af steypu úr
báðum þessum sementstegundum, sérstaklega þeirri fyrri, sem byrjað var að nota í Sigöldu-
virkjun fyrir um 18 árum. Hefur árangurinn orðið góður eins og fram kemur í úttektum á Þjórs-
árvirkjununum.
Rannsóknastofnun byggingariðnaðarins hefur svo á undanförnum árum gert tilraunir á ýms-
um sementstegundum fyrir Sementsverksmiðjuna, þar sem mismunandi magni af possolan-
efnum var blandað saman við sementið. Hefur þannig fengist viðamikil þekking á því, hvernig
eiginleikar sementsins breytast með mismunandi íblöndunarefnum og magni þeirra. Sýna nið-
urstöður rannsóknanna að hægt er að breyta eiginleikum sementsins að vild og velja þá sem
æskilegastir þykja. Margt bendir til þess, að hyggilegt sé að huga að heppilegri possolan-
samsetningu fyrir sementstegund sem aðallega yrði notuð í steypuframleiðslu í framtfðinni, en
síðan væru á markaðinum tvær aðrar sementstegundir, önnur hraðharðnandi með háum
byrjunarstyrk fyrir verksmiðjuframleiðslu, hástyrkleikasteypur, vetrarsteypur o.s.frv., hin
hægharðnandi með lágum bindivarma fyrir massasteypur. Að þess konar framleiðslumunstri
er nú stefnt víða erlendis. Sement ineð hærra possolanmagni myndi hafa það í för með sér að
meiri aðgæslu væri þörf við steypugerð og meðhöndlun, en eins og áður var vikið að er sú þörf
þegar fyrir hendi við núverandi aðstæður.