Árbók VFÍ - 01.01.1992, Qupperneq 174

4*3
Haraldur Ásgeirsson
Léttsteypurannsóknir við Rb.
Á hinum eldvirka hluta landsins er að finna ógrynni af gjósku í formi vikurs og gjalls. Bæði
þessi náttúruefni eru þekkt léttsteypuefni þar sem þau eru aðgengileg erlendis, en hér á landi
hafa þau aðallega verið notuð sem fyllingarefni. Raunar færðist nokkur þróttur í léttsteypu-
iðnað hér á landi upp úr síðari heimsstyrjöld, en svo sem oft vill verða spruttu upp nokkur
fyrirtæki í þessari iðngrein, sem kepptu innbyrðis á hinum litla byggingarmarkaði sem hér er.
Því miður byggðist samkeppnin meira á verðgrundvelli en vöruvöndunar, enda var efnisþekk-
ing í iðnaðinum þá lítil. Aðallega voru steyptir vikursteinar og hús hlaðin úr þeim rökum og
þau múruð utan með þéttri þungri múrhúð.
Nú furðar fáa á því að slfk byggingaraðferð hafi leitt til frostskemmda fyrir daga loftblendis,
þótt sú vitneskja hafi áður aðeins verið á fárra vitorði. Þessi þekkingarskortur leiddi til víð-
tækra skemmda, sem urðu til þess að lánastofnanir bannfærðu byggingaraðferðina. Þetta var
ömurlegt áfall fyrir byggingarstarfsemina í landinu, þar sem möguleiki á ódýrri, en mjög góðri
byggingaraðferð glataðist.
í raun var þróun iðnaðarins stutt á veg komin, engar hleðsluleiðbeiningar til, engir Iétt-
steyptir bitar yfir op, engir loftateinar framleiddir, engar þakfestingar o.s.frv.
Þótt ekki hafi verið veitt fé til léttsteypurannsókna fyrr en nú á síðustu árum hafa slíkar
rannsóknir jafnan verið ígripaverk í störfum undirritaðs. Þessar rannsóknir og samsöfnun af
upplýsingum um vikur og gjallsteypur mynda kjarnann að efni þeirrar bókar, sem undirritaður
skráði og gefin var út af Rb 1985, „Léttsteypur úr vikri“. í ritinu sem er 175 bls. eru m.a.
upplýsingar um það hvernig höfundur steypti eigið hús úr vikursteypu 1951 eftir bandarískum
tilvísunum. Þetta er jafnframt fyrsta húsið sem þannig er steypt að loftblendi er í allri steypu.
Þess má geta að þrátt fyrir þriðjungi þykkari plötur í húsinu var bendistálnotkun innan við
helmingur þess sem þurft hefði ef um
venjulega steypu hefði verið að ræða.
Eðlilega tók það langan tíma fyrir 25 cm
þykka veggi að þorna út, en í því er
meginvankantur aðferðarinnar fólgin.
Fjörutíu ára reynslu er nú fengin af þessari
léttsteypu, og má hún teljast afburða góð.
í bókinni er að finna, auk frásagnar af
eigin rannsóknum, lýsingar með ýmsum
aðfengnum upplýsingum um það hvemig
megi nota þessi léttsteypuefni til hagsbóta
í byggingarstarfsemi. Þekking á eðliseig-
inleikum léttsteypu hefir aukist ntikið á
síðari árum, og fram hafa kontið ný efni
Haraldur Ásgeirsson lauk BS-prófi í efnaverk-
fræöi frá University of lllinois 1944, MS-prófi
1945. Verkfræöingur viö iðnaðardeild Atvinnu-
deildar háskólans 1946-1960. Framkvæmda-
stjóri Vikurfélagsins hf. 1960-1961. Ráögjafar-
verkfræðingur 1961-
1964. Deildarstjóri bygg-
ingardeildar Atvinnu-
deildar háskólans 1965
og forstjóri Rannsóknar-
stofnunar byggingariðn-
aöarins frá stofnun
hennar 1965 til 1985.
I sérverkefnum fyrir
stofnunina síðan.