Árbók VFÍ - 01.01.1992, Page 206
4-8
Matthías Loftsson
Blönduvirkjun
Innrennsli grunnvatns í jarðgöng
og vandamál tengd því
1 Inngangur
Mikið og óvænt innrennsli grunnvatns í jarðgöng og önnur neðanjarðarmannvirki ereitt af helstu
vandamálum sem upp koma við jarðgangagerð. Mikið vatnsinnrennsli dregur úr framvindu og
þegar dælur hafa ekki undan stöðvast framkvæmdir. Hættur geta einnig leynst, því slæmt berg er
oft fylgifiskur mikils vatnsflaums
Ekkert eitt reiknilíkan er hægt að nota til þess að spá fyrir um vatnsinnrennsli í jarðgöng,
því aðstæður geta verið svo margbreytilegar og óvissuþættir margir. Þess vegna ermikilvægt
að jarðfræði berggrunns jarðgangabergs sé vel þekkt áður en lagt er út í framkvæmdir, ekki
aðeins til þess að spá fyrir um leka heldur einnig til þess að mæta óvæntu innrennsli með
viðeigandi ráðstöfunum.
í þessari grein er fjallað um innrennsli grunnvatns í göng Blönduvirkjunar, uppruna þess og
áhrif jarðfræði gangabergs á grunnvatnsstreymið. Einnig er fjallað lauslega um helstu vanda-
mál sem komu upp vegna innrennslis grunnvatns. Byggt er á jarðfræðikortlagningu í göngurn,
vatnsdælingu úr göngum og ýmsum öðrum mælingum á rennsli og ástandi grunnvatns.
Göng Blönduvirkjunar eru alls um 3.300 m löng. Þar af eru aðkomugöngin rúmlega 800 m
og frárennslisgöngin um 1.700 m. Tvö lóðrétt göng eru alls um 450 m löng. Önnur göng eru
sveiflugöng, greinigöng og sográsargöng, auk stöðvarhúshellis alls um 350 m. Afstöðumynd
af göngum er sýnd á mynd 1.
Grein þessi er íslenskuð útgáfa erindis höfundar um sama efni sem flutt var á ráðstefnu um
jarðgangagerð á Hótel Loftleiðum 21.-22. júlí 1991 í tengslum við stjórnarfund Alþjóða jarð-
gangasambandsins.
Matthías Loftsson lauk BS-prófi í jarðfræöi frá
HÍ 1979. MS-próf í jarðverkfræði frá University
of Waterloo í Canada
1984. Hjá byggingar-
deild Landsvirkjunar við
Hrauneyjarfossvirkjun
1980-1981 og Kvísla-
veitu 1984. Eftirlitsverk-
fræðingur við Blöndu-
virkjun frá 1984.
2 Jarðfræði
Göng Blönduvirkjunar liggja í stafla af 6-7
milljón ára gömlum berglögum, þar sem
skiptast á basalt og kargabergslög auk mis-
þykkra setbergslaga, sem flest eru gjóskulög
að uppruna en hafa ummyndast. Basaltið
skiptist í, annars vegar svokallað þóleiít-
basalt, sem er tiltölulega mikið brotið og
A nœstu 14 síðum eru myndir sem fylgja
greininni, áframhald texta er á hls. 219.