Nýtt Helgafell - 01.10.1959, Page 6

76
HELGAFELL
liefur á grundvelli þeirrar reynslu markað
sér jákvæðari stefnu en á dögum barátt-
unnar gegn vinstri stjórninni.
Niðurstaða þessa endurmats mun vafa-
laust koma betur í ljós síðar, en þó
mótai þegar fyrir nýjum vatnaskilum í ís-
lenzkri flokkaskipan. Annars vegar standa
Sjálfstæðisflokkur og Alþýðuflokkur, sem
virðast vera reiðubúnir til að taka efna-
liagsmálin til algerrar endurskoðunar í því
skyni að hverfa frá liafta- og misréttis-
stefnu vinstri stjórnarinnar. Þótt margt
sé ólíkt með stefnu þessara flokka, er sam-
staða milli þeirra nú mjög eðlileg. Báðir
eru þeir sanmiála um þau meginatriði varð-
andi skipulag efnahagsmála og lýðræðis-
lega stjórnarhætti, sem ekki eru lengur
ágreiningsefni milli vinstri og liægri ílokka,
t. d. á Norðurlöndum. Á meðan íslending-
ar eru að stíga þau skref, sein nauðsynleg
eru til að geta komið á jafnvægi innan
lands og heilbrigðum viðskiptum við ná-
grannaþjóðirnar, ættu þessir flokkar að
geta átt samleið um stjórnarstefnu.
Hins vegar eru svo Framsóknarmemi
og Kommúnistar. Þótt samkomulag þeirra
sé á yfirborðinu ekki gott, eiga þeir þó
sammerkt í því að sjá eftir vinstri stjórn-
inni vegna þess gerræðisvalds, sem höft
hennar og uppbótafargan færði þeim í
hendur. Þessi söknuður er þó ekki á sama
hugsunarhætti reistur hjá báðum. Hjá
Konnnúnistum stafar hann einfaldlega af
því, að engin stjórn hefur fært Islendinga
eins langt í átt til ofstjórnar sósíalismans
og eins nærri náðarfaðmi hins rússneska
kommúnisma. A hinn bóginn er sjónarmið
Framsóknarmanna þrengra, enda Ityggt á
eigingirninni einni saman. Svo er nú komið,
að styrkleiki Framsóknarflokksins er að
langmestu leyti reistur á þeirri aðstöðu,
sem misbeiting ríkisvaldsins liefur skapað
lionum, og á þeim sérréttindum, sem sam-
vinnufélögin njóta. Þetta hvort tveggja
getur flokkurinn bezt tryggt með því að
hafa í höndum sér það vald, sem vinstri
stjórnarstefnan fékk honum í hendur. Á
því er ekki vafi, að hinir hyggnari sam-
vinnumenn munu sjá, að hagsmunum sam-
vinnuhreyfingarinnar verður til lengdar
betur borgið í heilbrigðri samkeppni við
annan rekstur heldur en með sérréttindum
í skjóli og í þágu eins íiokks. Að líkindum
verður þess þó langt að bíða, að sá skiln-
ingur verði sigursæll í Framsóknarílokkn-
um, en þangað til svo verður er hætt við,
að Framsóknarmenn verði nátttröll í vegi
þeirra, sem mundu vilja leiða þjóðina út
úr ógöngum hafta og verðbólgu.
ótt línurnar séu þannig teknar að skýr-
ast í stjórnmálum þjóðarinnar, verð-
ur engu spáð um stjórnarmyndun. Að
koma saman samsteypustjórn er tafl, þar
sem úrslitin velta oft ekki síður ú persónu-
leikum en stefnum. Eins og nú standa sakir
bendir allt til þess, að engin ástæða sé til
að óttast afturhvarí til vinstri stjórnar-
innar. Hins vegar virðast ekki mikil líkindi
til þess, að veruleg stefnubreyting verði
framkvæmd nema því aðeins, að Sjálfstæð-
isflokkurinn og Alþýðuflokkurinn myndi
stjórn saman, en enginn veit, hvort það
getur tekizt. Þessir flokkar koma að vísu
varla til með að liafa mikinn þingmeiri-
hluta, en fordæmi vinstri stjórnarinnar
ætti að hafa sýnt mönnum, að þingstyrkur
einn verður ekki til bjargar, ef ríkisstjórn