Nýtt Helgafell - 01.10.1959, Blaðsíða 65

ÚR EINU I ANNAÐ
135
Til cr þó cin tegund sjúkrahúsa, sem hefir hér
nokkra sérstöðu, fæðingarheimili. Kona sem þar legg-
ur leið sína innum dyrnar, er ef til vill gripin nokkr-
um óróleika, en þó mun eftirvænting og öryggis-
kennd fremur einkenna fas þeirra gesta, cr hér koma
til að leita læknisaðstoðar. A þessum stað er hjúkr-
unarfólki ef til vill ekki sami vandi á höndum um
viðmót og þar sem kvíðinn og óttinn hafa náð fólki
á sitt vald. Þó mætti eflaust með þjösnaskap snúa
fagnaðarkennd ungrar, óreyndrar konu í örvilnun
með því að mikla fyrir henni þær þrautir, sem ham-
ingja hennar verður um sinn að kosta til. Ekkert sýn-
ist þó eðlilegra en minna á hið stóra augnablik —
það stærsta í lífi hverrar manneskju — er nýr cin-
staklingur kveður sér hljóðs við hlið hans í veröld-
inni, og þjáningin aðeins stundarátak, eldskírn, scm
ckki fæst umflúin neinni manneskju, í cinhverri
mynd.
Ásmundur Sveinsson, myndhöggvari, hefir gert
mörg sannfærandi hstaverk. Eitt fyrsta stórverk hans
heitir „Kossinn“, hrífandi höggmynd af manni og
konu, sem eiga sér eitt markmið. Þctta er listaverkið,
sem ung kona ætti stöðugt að hafa fyrir augum á
þessum stað. I fordyri fæðingardeildar Landspítala Is-
lands mætir manni hinsvegar heldur ömurleg sjón,
sem fremur fær hann til að trúa því öfugmæli að
þjáningin sé löng en hamingjan skammvinn, ná-
kvæmlega þetta, sem er gagnstætt hlutverki stofn-
unarinnar að minna á, og raunar færa á sönnur, að
þjáningin sé stutt en hamingjan eilíf.
Helgispjöll á löndum og lýöi
I.
I flestum löndum á fólkið sér einhvern þjóðlegan
átrúnað, oft líka helga staði þar scm það safnast sam-
an utan við annir daganna og þras. Islendingar eiga
einn slíkan reit, furðuverk, sem aðcins guð og eldur
gat gert. Islendingar ciga Þingvöll við Oxará, lítinn
grasivaxinn hólma með svart eldhraun og hamra-
veggi á aðra hönd, cn á hina vaxið mosa, kjarri og
lyngi, sem blánar af berjum hvert ár. Og þar eru
gjár með köldu silfurtæru vatni, sem ekki frýs á
vetrum. Staðurinn er í okkar augum fegurstur á
jörðu, og margir munu þeir Islendingar, sem hik-
laust hlypu burt frá búum sínum til þess að verja
þennan helgistað árás þeirra framtakssömu manna,
sem hyggjast fullnægja öllu réttlæti á veraldarvísu:
hlaða vegi, rækta lönd og skóga — og lífið ekki
annað.
Það er dapurlegt að sjá geldingahnapp svo van-
þroska sökum skorts á gróðurmold að hann nær ekki
að bera blóm um hásumar. En í þúsund ár hefir
þjóðin horft þolinmóðum augum á þetta harða líf,
og ckki látið af þrjózku sinni, eins og hún kaus að
svelta heilu hungri fremur en leggja sér til munns
kjöt af hófdýrum. Slík var lotningin fyrir fornum sið-
um og átrúnaði.
Nú hafa góðhjartaðir menn borið fjósaskít á
geldingahnappana í Lögbcrgsbrekkunni og plantað
nytjatrjám í hraunsprungurnar þar í kring. Koma
síðan fyrir laxastiga í Öxarárfossi og leggja undir-
stöðu asfaltvegar um Almannagjá úr hleðslusteinum
Snorrabúðar.
En svo er viðkvæmni sumra íslcndinga gagnvart
helgistöðum sínum mikil, að þeir meta það jafnvel
til helgispjalla cr fífill sést bera blóm á stað þar sem
enginn var fyrir eða tré er plantað í hraunsprungu
er áður var ber klöppin.
II.
Kínverskir fnðarvinir munu nú vel á vegi að Ijúka
því verki að frelsa Tíbetbúa úr ánauðinni, sem þeir
hafa búið við f nokkur þúsund ár. Og það var ckki
sízt af þeim sökum, að þetta langsoltna fólk lifði
sjálft í glórulausri trú á að það ætti nokkru, ckki
alveg þýðingarlausu, hlutverki að gegna í heiminum,
að þetta mátti ekki dragast úr hömlu. I stað bílífra
munka sem arðrændu landslýðinn og ógnuðu jafn-
vel með eilífri útskúfun, eru nú setztir í valdastól-
ana hófsamir þjónar fólksins, og til þess ráðnir af
því sjálfu að dcila brauði réttlátlega eftir efnum og
ástæðum. Það er nú allt í sóma aftur í því gamla
landi. Þó mun mcga hlera einhvern vott nöldursradda
í þá átt að einhverjum þeirra ilmjurta, er uxu við
þau fátæklegu kjör, sem þar stóðu lífinu til boða í
árþúsundir, kynni jafnvel að ofbjóða sú rausn er
seig í kjölfar frelsiskipsins á leið þess með fagnaðar-
crindi allsnægtanna innanborðs.
Helgigloríunni hefir nú vcrið svipt af kúgurum
Himalajalandsins, musteri hinna heilögu rjóðuð sótt-
vörnum, og þeir sjálfir afklæddir kuflum sínum, svo
allir megi sjá hvar úlfur leyndist undir sauðargæru.
I svipinn fara þó engar sagnir af þeim blómum, er
„höfði drepa hrygg við moldu“, að himnadrottni ein-
um ásjáandi.
R.J.
Bót á bót ofan
Hér á árunum er sú óheppni skcði að smalar fengu
slysagat á buxurnar, voru grafnir upp fatagarmar á
háalofti, stykkið skorið úr og skellt utaná. Þegar
það rifnaði aftur, kom ný bót á bótina. Þannig var
maður ekki sjaldan á hlaupum í sumarhitunum í
þreföldum buxum, og stundum heitt og stirt um
hnén.
Er slys af þessu tagi hcnda nú, er gripið til efnis,
sem skraddarinn stingur í vasa á fötunum áður en
hann skilar þcim. Það er klippt úr stykki og annað
fcllt í og viðgcrðin sést varla. Þetta er blcssun tækn-
innar í höndum skraddarans.