Nýtt Helgafell - 01.10.1959, Blaðsíða 52

ERIK SÖNDERHOLM:
Karen Blixen
Skáldkonan Karen Blixen er fœdd árið
1885 í Rungstedlund á Sjálandi. Hún er dótt-
ir rithöfundarins og liðsforingjans Wilhelm
Dinesen, sem er kunnari undir rithöfundar-
nafninu Boganis. Hann lézt árið 1895.
í föðurætt er Karen Blixen komin af bænd-
um og liðsforingjum, sem oft hafa vakið á
sér athygli vegna ofurástar sinnar á — að
þeirra dómi — æsandi og dirfskufullri iðju
vígamanna.
Móðurfólk hennar er gömul stórkaupmanns-
ætt í Kaupmannahöfn. Móðir hennar og móð-
ursystir voru heittrúaðar og áberandi í söfn-
uði unitara.
Karen Blixen varð það brennandi áhuga-
mál að sameina þessi gjörólíku lífsviðhorf
föður- og móðurættar i samræmda lífsskoðun.
Hún lilaut menntun sína í heimahúsum og
ferðaðist töluvert um Evrópu á unga aldri.
Síðan hóf hún nám við Listaháskólann í
Kaupmannahöfn og ætlaði að verða listmál-
ari. Samtímis fékkst hún við skáldskap og
birti nokkrar sögur eftir sig. En þörf hennar
á að kynnast lífinu af eigin raun var mun
ríkari en löngum hennar til ritstarfa. Þess
vegna sagði hún skilið við bernskustöðvarnar
árið 1914 og hélt til Kenya í brezku Austur-
Afríku. Þar giftist hún Blixen-Finecke barón.
Þau ræktuðu kaffiekrur í sameiningu. Árið
1921 fór hjónabandið út um þúfur, en Karen
Blixen hélt kaffiræktinni áfram á eigin spýt-
ur. Þegar heimskreppan dundi yfir með hvað
mestum þunga árið 1931, varð hún að hætta.
Hvarf hún þá til Danmerkur og hefur síðan
búið í Ringstedlund skammt norður af Kaup-
mannahöfn.
Segja má að fyrst kveðji hún sér ldjóðs á
skáldabekk með smásagnasafninu „Seven
Gothic Talcs“, sem kom út á ensku árið 1934,
undir dulnefninu Isak Dinesen. Bókmennta-
gagnrýnendum reyndist auðvelt að grafa upp
liver höfundurinn var í raun og veru, því
Karen Blixen hét Dinesen, áður en hún gift-
ist.
Bókin kom út á dönsku árið eftir og nefnd-
ist „7 jantastiske jortœllinger“.
Árið 1937 birtist vinsælasta bók hennar,
„Den ajrikanske jarm“. Fjörleg og greinar-
góð lýsing á Afríku og íbúum hennar, sem
hún kynntist og fékk ást á. Bók þessi kom
út á íslenzku hjá Máli og menningu árið 1952
undir nafninu Jörð í Afríku.
Nýtt smásagnasafn „Vintereventyr“ kom
út árið 1942. Síðan lætur hún ekki til sín
heyra, nema endrum og eins, um margra ára
skeið. Eftir stríðið birtast nokkrar smásögur
og er þar helzt að nefna „Barbettes Gœste-
bud“ (1950), snilldarverk.
Svo er að sjá, sem barónsfrúin liafi haft í
hyggju að binda endi á skáldsagnaritun sína,
— sem þó er ekki mikil að vöxtum, — er út
kom bókin „Sidste jortœllinger“ fyrir jólin
1957.
En í kvennablaðinu Tidens kvinder 20. nóv.
1957 skýrir hún svo frá i viðtali, að hún sé
þegar byrjuð á nýrri bók, smásagnasafni, er
hún nefnir „Ancedotes oj Destiny“, og er það
komið út nú fyrir skemmstu.
Það er ekki mikið fleira, sem hægt er að
tína til um ævi Karen Blixen; að minnsta
kosti ekkert, sem aukið gæti skilning á hin-
um sérstæða rithöfundarferli hennar.
Skulu nú rædd hin þrjú smásagnasöfn, sem
að jafnaði valda lesendum mestum heilabrot-
um.
Það væri að færast of mikið í fang að fjálla
um hverja sögu fyrir sig. 1 þess stað skal
leitazt við að vekja athygli á þeim megin-
sjónarmiðum, sem lesendur reka augun í hvað
eftir annað í sögum hennar. Fyrst verður rætt
um tvö fyrri smásagnasöfnin og á þann hátt
skapaður grundvöllur til þess að fjalla um síð-
ustu bókina. Ofáir gagnrýnendur á vcrk
skáldkonunnar hafa mjög haldið því fram,