Sveitarstjórnarmál - 01.04.1949, Blaðsíða 11

SVEITARSTJÓRNARMÁL
7
í. taka á sig nokkra varanlega skyldu, sem
ekki er heimild til í lögum.
2. afhenda eða veðsetja fasteignir hreppsins.
3. kaupa fasteignir handa hreppnum.
4. eyða af höfuðstól hreppsins.
5. taka ný lán eða endumýja gömul.
6. veita félagi eða stofnun meiri styrk en
sem nemur 1% af árlegum tekjum
hreppsins.
7. stofna embætti eða ganga endanlega frá
launakjörum fastra starfsmanna.
Enn fremur þarf samþykki amtsráðsins, ef
skattar til hreppsins eiga að fara meira en
25% fram úr áætlun síðasta fjárhagsárs.
Aftur á móti getur amtsráðið lagt fynr
hreppsnefnd að hækka skattana, ef útlit er
á, að áætlaðar tekjur hrökkvi ekki fyrir út-
gjöldum.
Tekjur Það var upphaflega meginregl-
sveítarféiaga an um fjármál sveitarfélaga, að
og ffjoid. árlegar skattaálögur af hrepps-
ins hálfu yrðu að standa undir þeim kostn-
aði á árinu, sem á hann væri lagður sam-
kvæmt ákvörðunum hreppsnefndar eða fæl-
ust í lögum. Gildi þessa fyrirkomulags var
einkum það, að þetta hélt i hemilinn á
hreppsnefndum urn háar skattaálögur. Með-
an viðfangsefni hreppanna voru mjög tak-
mörkuð og skattar aðeins lagðir á tilskilinn
hluta af tekjum hreppsmanna, gekk þetta
sæmilega. En eftir því sem skattamir jukust
og ríkið með lögum ákvað hreppsfélögum
frekari skyldur, sem kostnað höfðu í för með
sér, svo sem greiðslur vegna trygginga, varð
erfiðara um að fylgja þessari reglu, sérstak-
lega þegar fjárhagslegur grundvöllur sveitar-
félaganna var mjög mismunandi að því er
tók til fólksfjölda, aldurs íbúanna og af öðmm
ástæðum. Þessi aðstöðumunur gat því oft-
lega orðið til þess, að fjárhagslegar byrðir
sveitarsjóðs yrðu þyngstar í fátækustu sveit-
arfélögunum, en léttastar í þeim auðugustu.
Þetta hefur leitt til þess, að inn á þær
leiðir hefur verið farið, að jafna kostnaði
meiri háttar útgjaldaliða, s. s. vegna sjúkra-
lnisa, vega, framfærslu og skólamála, á þjóð-
ina í heild eftir sérstökum reglum, sem er
aðeins hægt að greina frá í stórum dráttum.
Þeir aðilar, sem til greina koma við jöfn-
un þessa á kostnaði sveitarstjórnarmála, eru
1) ríkissjóður, 2) sameiginlegur jöfnunar-
sjóður sveitarfélaga, 3) endurgreiðslusam-
band sveitarfélaga, 4) einstakir sveitarsjóðir,
a) amtssjóðir, b) hreppssjóðir.
1. Ríkissjóður.
Tekjur hans eru: a) Beinir skattar á
persónur (tekjur og eignir) og félög, b) fast-
eignaskattur, c) óbeinir skattar.
Ríkissjóður greiðir kostnað meðal ann-
ars af:
a) Hluta af lagningu og viðhaldi vega. í því
sambandi leggur ríkið skatta á vélknúin
ökutæki, og skiptist hann á milli ríkis og
amtanna. Oft hefur skattur þessi verið
svo mikill, að hann hefur að mestu nægt
til útgjaldanna.
b) Hluta af greiðslum vegna ellilauna og ör-
kumla, enn fremur vegna bamalífeyris.
c) Hluta af sjúkratryggingum.
d) Heilbrigðisráðstöfunum vegna farsótta,
kynsjúkdóma og berklaveiki.
e) Hluta af rekstrarkostnaði skólanna (kenn-
aralaun).
f) Af hælisvist og umönnun geðveikra og
fávita ber ríkið allan kostnað.
2. Hinn sameiginlegi jöfnunars/óður.
Sjóður þessi var stofnaður 1937 í þeim til-
gangi að jafna skattabyrðinni á milli sveitar-
félaganna.
Tekjur sjóðsins eru:
a) Persónulegur skattur á tekjur og eignir.
b) Fasteignaskattar.
Sjóðurinn greiðir:
a) Hluta af framfærslukostnaði sveitarfélaga.