Sveitarstjórnarmál - 01.04.1949, Blaðsíða 12

8
SVEITARSTJÓRNARMÁL
b) Hluta af skólakostnaði.
c) Hluta af kostnaði vegna sjúkrahúsa.
d) Hluta af kostnaði ríkisins við lögreglu-
mál, að öðru leyti er hann greiddur af
ríkinu.
3. Endurgreiðslusamband sveitarféíaga.
Þetta samband hefur engar sérstakar tekj-
ur, en er látið annast greiðslur á hinum ýmsu
greinum framfærslukostnaðar, en skiptir
honum svo aftur á milli sveitarfélaganna
með tilliti til fólksfjölda, skatta og skatt-
gildis fastra eigna á hverjum stað.
Þau útgjöld, sem ekki eru greidd af þess-
um þrem aðilum, greiðast svo af sveitafélög-
unurn sjálfum, ömtunum eða hreppunum.
4. a) Ömtin. Tekjur og gjöld.
Tekjur amtanna fást einvörðungu með
sköttum á fasteignir. Grundvöllurinn að
skattaálagningunni er fasteignamat, sem
framkvæmt er af ríkinu, og er skattlagt í
tvennu lagi, annars vegar á lóðimar og síðan
á hinar aðrar eignir, að frádregnu tvöföldu
fasteignaverði lóðanna + 5000 kr. Skali sá,
sem notaður er við álagninguna, skal ákveð-
inn til eins árs í senn og á að vera ákveðið
hlutfall á milli álags á lóðir og aðrar eignir.
Verkefni amtanna eru meðal annars lagn-
ing og viðhald amtsveganna. En um þá vegi
fer meginþungi umferðarinnar.
Yfirstjórn amtsveganna í hverju arnti er
falin sérfræðingi, sem hefur lokið prófi frá
tekniska háskólanum í Danmörku, en hann
er einnig ráðunautur hreppanna um vega-
mál,
Til veganna, sem ömtunum ber að sjá
um, rennur og framlag það frá ríkinu, sem
áður var um getið.
Rekstur og bygging sjúkrahúsa er annar
þýðingarmikill þáttur í störfum amtanna. Á
árunum fyrir stríð voru mörg sjúkrahús
byggð. Allalgengt var, að ýmsis konar sjúkra-
hús væru byggð saman í hvirfingu, þar sem
hver tegund eða deild hefur sinn sérstaka
yfirlæknir.
Hagnaðurinn við þetta fyrirkomulag er
margs konar, en góðar samgöngur valda eng-
um erfiðleikum, þó að fjarlægðir séu nokkrar.
Af þessu leiðir aftur, að stundum standa
fleiri en eitt amt og jafnvel kaupstaðir og
bæir að byggingu og rekstri slíkra sjúkra-
hússbygginga.
Enda þótt jöfnunarsjóðurinn greiði nokk-
uð af rekstrarkostnaði sjúkrahúsa, verða ömt-
in sjálf að greiða allar afborganir og vexti
af stofnskuldum sjúkrahússbygginganna. Er
sá kostnaður oft aðalútgjaldaliður amtanna.
Sakir hins mikla kostnaðar við sjúkrahús-
in hafa komið fram tillögur um að byggja
að nokkru í þeirra stað hressingarheimili
fyrir ákveðnar tegundir króniskra sjúklinga.
En talið er að þau hefðu jafnmikið nota-
gildi eins og sjúkrahús, en yrðu miklu ódýr-
ari í rekstri.
Af öðrum útgjöldum amtanna má nefna
framlag til amtskólasjóðs og laun til ljós-
mæðra.
Stjórnarkostnaður amtanna er tiltölulega
lítill. Á árinu 1944 var slíkur kostnaður í
meðalamti vegna launa og skrifstofuhalds
um 56000 kr. Hér er ekki meðtalinn skrif-
stofukostnaður vegna vegamála eða starfs-
fólks spítala. Á það má og benda, að amt-
maðurinn tekur laun sín frá ríkinu.
4. b) Tekjur og g/öld hreppanna.
Tekjur hreppanna fást með sköttum af
fasteignum og sköttum á persónur og félög
(útsvar). Hlutfallið á milli þess, hvað leggja
skal á eignir annars vegar og persónur hins
vegar, er ákveðið til 4 ára í einu, og má það
hlutfall ekki breytast þann tíma. Þetta get-
ur á verðsveiflutímum haft erfiðleika í för
með sér og gerði það stórlega á hernáms-
árunum.
Eignaskatturinn er lagður á eftir svipuð-