Sveitarstjórnarmál - 01.04.1949, Blaðsíða 15

SVEITARSTJÓRNARMÁL
11
Ný stjórnarskrá.
Svo sem flestum mun kunnugt, er stjóm-
arskrá sú, sem nú gildir fyrir íslenzka ríkið,
bráðabirgðastjómarskrá. Hún var sett 1944,
þegar ísland gerðist lýðveldi, og breyting-
amar frá eldri stjómarskrá nánast þær einar
að færa konungsvaldið í hendur innlends
forseta, sem kjörinn er af þjóðinni til fjögra
ára í senn.
En hvernig sem á því stendur, hefur nú
skipazt svo, að ekkert heyrist frá þingnefnd-
um þeim, sem stjómmálaflokkar og Alþingi
hafa til þess kjörið að semja drög að nýrri
stjómarskrá fyrir íslenzka lýðveldið. Aftur á
móti hafa bæði Austfirðingar og Norðlend-
ingar efnt til frjálsra samtaka — fjórðungs-
þinga —, sem til er kosið af sýslunefndum
og bæjarstjómum í fjórðungum þessum.
Haustið 1947 samþykkti fjórðungsþing
Austfirðinga tillögur, sem fólu í sér drög að
nýrri stjómarskrá. í haust samþykkti fjórð-
ungsþing Norðlendinga svipaðar tillögur og
hefur nú fjórðungsþing Austfirðinga breytt
sínum tillögum til samræmis við þær. Þvkir
Sveitarstjómarmálum rétt að birta þær, ekki
sízt vegna þess, að þar er gert ráð fyrir (eins
og í fyrri till. Austfirðinga), að landinu verði
skipt í fylki, en einmitt sú hugmynd kom
fyrst fram hér í ritinu í grein Jónasar Guð-
mundssonar: „Var rétt að afnema ömtin?“
árið 1942, og hefur auk þess verið hreyft á
landsþingum Sambands ísl. sveitarfélaga.
Tillögumar, sem samþykktar vom á árs-
þingi Fjórðungssambands Norðlendinga og
bæði fjórangssamböndin standa nú að, um
drög að stjómarskrá fyrir íslenzka lýðveldið,
eru svohljóðandi:
I.
ísland er lýðveldi. Ríkisvaldið er hjá þjóð-
inni. Það deilist í þrennt: löggjafarvald, fram-
kvæmdarvald og dómsvald. Þjóðin felur Al-
þingi löggjafarvaldið, forseta framkvæmdar-
valdið og dómstólum dómsvaldið.
II.
Landinu skal skipt í fylki:
1. Reykjavik og Hafnarfjörður með næsta
nágrenni (Höfuðborgarfylki).
2. Vesturland: Borgarfjarðarsýsla, Mýra-
sýsla, Snæfellsnes- og Hnappadalssýsla,
Dalasýsla og Húnavatnssýslur (Bæjar-
hreppur úr Strandasýslu?) (Vestur-
fylki)
3. Vestfjarðakjálkinn allur (Vestfjarða-
fylki).
4. Norðurland: Skagafjarðarsýsla að og
með Norður-Þingeyjarsýslu (Norður-
fylki).
5. Austurland: Norður-Múlasýsla að og
með Austur-Skaftafellssvslu (Austur-
fylki).
6. Suðurland: Vestur-Skaftafellssýsla að og
með Kjósarsýslu, þar með Vestmanna-
eyjar (Suðurfylki).
Hvert fylki verði stjórnarfarsleg heild með
allvíðtæku starfssviði og valdi í ýmsum sér-
málum. Vald og starfssvið fylkjanna skal
ákveðið með lögum. í hverju fylki skal ár-
lega háð fylkisþing. Á þingi þessu skulu
sitja 15 fulltrúar, sem kosnir verða í ein-
menningskjördæmum, er hafi sem jafnasta
kjósendatölu. Fylkisþing geta þó sjálf ákveð-
ið tölu þingmanna sinna hærri, eða allt að