Sveitarstjórnarmál - 01.04.1949, Blaðsíða 34

30
SVEITARSTJÓRNARMÁL
hverjum stað að vera stærra en jörðin eða
jarðirnar, sem kaupstaðurinn, kauptúnið eða
þorpið er byggt á, skal ráðuneytið ákveða
takmörkin, eftir að hafa fengið um það til-
lögur frá viðkomandi hreppsnefnd eða bæj-
arstjóm og umsögn Búnaðarfélags íslands og
skipulagsnefndar.
Um afnot og umráð þessa afmarkaða
lands, leigu og sölu á því gilda sérstök
ákvæði, sem frumvarpið greinir nánar frá.
Umráðaréttur á landinu færist að verulegu
leyti úr höndum eigandans til viðkomandi
hreppsnefndar eða bæjarstjómar. Landseig-
andinn er skyldur að leigja landið, ef um-
beðin notkun er í samræmi við skipulag
þess, og sé leigan fastbundin 5% árlega af
fasteignamati landsins. Vilji landseigandi
fremur selja landið en leigja, er viðkomandi
hreppur eða kaupstaður skyldur að kaupa
það eftir rnati, sem þó aldrei fari fram úr
tvöföldu fasteignamatsverði lands og mann-
virkja, sem um er að ræða. Verði landseig-
andi fyrir verulegri atvinnutruflun vegna
missis landsins að dómi matsmanna, má
ákveða honum hæfilegar bætur fyrir það.
Sams konar hámarksverð gildi einnig um
mat á landi og mannvirkjum, ef það opin-
bera þarf á þessum eignum að halda, svo og,
þegar mannvirkin ganga kaupum og sölum
við leigjendaskipti. í frumvarpinu eru
ákvæði, sem eiga að útiloka, að afnotaréttur
lóða og landa lendi í gróðabralli, jafnframt
því sem eðlilegur réttur leigjandans er
tryggður. Gert er ráð fyrir, að bæjarfélög og
hreppsfélög hafi forkaupsrétt að landi og
lóðum, hvert á sínum stað. Að lokum er
ákvæði um, að eigandi landsins, annar en
hið opinbera, skuli greiða árlegan verðhækk-
unarskatt af landi og lóðum á áhrifasvæði
laganna, ef fasteignamat landsins án húsa
og umbóta, þar með talin ræktunarmann-
virki, liækkar frá núverandi fasteignamati,
þ. e. matinu 1940. Skatturinn sé 4% af verð-
hækkuninni, og renni hann í viðkomandi
bæjar- eða sveitarsjóð."
Frv. þetta virðist að mörgu hið þýðingar-
mesta, enda þótt úr því hafi verið felld ýmis
atriði merkileg,*) er nefndin hafði gert ráð
fyrir í sínu frv. Mundi það, ef að lögum
yrði, miða að því, að tryggja notkun rækt-
unarlanda í grennd við þéttbýli, auka íhlut-
unarrétt sveitarstjómanna um þau og draga
úr hættu á braski. Þá eru og ákvæði, er
ógilda eldri samninga um byggingarlóðir, ef
á þeim er ekki byggt innan ákveðins tíma.
Enn fremur skulu allir gildandi samningar
um lóðir og ræktunarlönd endumýjaðir á
svæði því, sem lögin kæmu til að ná yfir.
Þá er það fram tekið, að allt óbyggt land
innan byggingarsvæðis skuli um afnot ann-
arra en eiganda landsins vera háð eftirliti
viðkomandi sveitarstjómar, og sé eiganda
landsins óheimilt að leyfa eða synja um
notkun þess án vitundar hennar. Skylt er
eiganda byggingarsvæðis að leigja lóðir til
bygginga, gatnagerðar, torga eða annarra
álíka afnota á óbyggðu byggingarsvæði, ef
bæjarstjóm óskar eftir eða mælir með því.
enda séu hús þau eða mannvirki, er reisa
skal á lóðinni, í samræmi við byggingar-
skipulagsuppdrátt staðarins, ef til er. Vilji
eigandi byggingarsvæðis heldur selja landið
eða hluta af því, skal sveitarsjóður skyldur
að kaupa það ásamt þeim mannvirkjum, er
á því eru og landeigandi vill selja með land-
inu. Þó er landseigandi ávallt skyldur, ef
sveitarstjóm óskar eftir, að selja land undir
götur, torg og til annarra opinberra þarfa.
Ef óbyggt byggingarsvæði, sem falazt er
eftir, er í leiguafnotum og notkun þess ekki
í samræmi við skipulagsuppdrátt staðarins,
og er þá leigjandi landsins skyldur að láta
*) En það voru ákvæðin um verðhækkunarskatt
og hámarksverð varðandi matíð.