Sveitarstjórnarmál - 01.04.1949, Blaðsíða 30

26
SVEITARSTJÓRNARMÁL
annan hátt, hvemig megi veita kaupstöðum,
kauptúnum og sjávarþorpum eignar- og um-
ráðarétt yfir nauðsynlegum löndum og lóð-
um með sanngjömum kjömm, án þess geng-
ið verði of nærri hagsmunum nágrannasveita
þeirra, hvemig komið verði í veg fyrir órétt-
mæta verðhækkun á þessum löndum og af-
notarétti þeirra, og hvernig tryggja megi, að
verðhækkun á löndum og lóðum, sem verða
kann á fyrrnefndum stöðum vegna meiri
háttar opinberra framkvæmda, verði almenn-
ingseign.
Athugun þessi fari fram í samráði við hlut-
aðeigandi bæjar- og sveitarfélög, eftir því
sem þurfa þykir, og sé henni lokið fyrir
reglulegt Alþingi 1944.“
í nefndinni áttu sæti: Kjartan Ólafsson
bæjarfulltrúi, Hafnarfirði, Sigurður Á. Bjöms-
son frá Veðramóti, framfærslufulltrúi, Rvík,
Áki Jakobsson alþingismaður, Rvík, Jens
Hólmgeirsson skrifstofustjóri, Rvík, og var
hann skipaður formaður nefndarinnar.
Er nefndin hafði lokið störfum, sendi hún
félagsmálaráðuneytinu frumvarpið, en þar
sein ýmis ákvæði þess þóttu orka tvímælis,
leitaði ráðuneytið umsagnar hæfustu lög-
fræðinga íslenzkra um málið, og var það
þeirra álit, að nokkur ákvæði þess mundu
brjóta mjög í bága við eignarréttarákvæði
stjórnarskrárinnar. Varð því ekki af því, að
ráðuneytið legði fmmvarpið fyrir Alþingi.
Hins vegar var það flutt óbreytt eins og það
kom frá nefndinni og með greinargerð henn-
ar af tveim þingmönnum, þeim Lúðvík
Jósefssyni og Einari Olgeirssyni, á þinginu
1945-46 (sjá þskj. 507).
Ráðuneytið hefur nú látið yfirfara fmm-
varpið með tilliti til þess, að úr því yrðu
felld þau ákvæði, sem talin vom brjóta í bága
við stjómarskrá lýðveldisins, en það vom
einkum þau ákvæði 11. gr. frumvarpsins, að
matsverð lands mætti aldrei hærra vera „en
tvöfalt fasteignamat eignarinnar", o. fl.
ákvæði í þeirri grein og öðrum, sem talin
voru ganga of nærri eignarrétti manna.
Þá hefur og verið felldur niður VI. kafli
hins upphaflega frumvarps um verðhækkun-
arskatt á lóðum og löndum, þar sem þau
ákvæði missa alveg marks eftir þær breyting-
ar, sem gerðar hafa verið á frumvarpinu.
Ef verðhækkunarskattur yrði settur, ætti
hann auk þess að ná til allra fasteigna og
allrar fasteignasölu, en ekki aðeins til lóða
og lendna.
Frekari greinargerð með frumvarpi þessu
þykir ekki þurfa, né heldur skýringa við ein-
stakar greinar, því að rækileg greinargerð frá
nefndinni fylgdi frumvarpinu, þegar það var
lagt fyrir. Alþingi 1945—46, og nægir að vísa
til hennar um þau atriði, sem ekki hefur
verið breytt, svo og skýringanna þar við ein-
stakar greinar frumvarpsins“.“
#
Greinargerð sú frá nefndinni, sem til
er vitnað, er bæði löng og ýtarleg og má af
henni greina, að vel hafi verið að málinu
unnið. Rétt þykir að birta hér kafla úr henni
frv. til skýringar. Fyrst gerir nefndin grein
fyrir skipun og starfsháttum. Nefndin sendi
bréf með fyrirspumum til fjölda oddvita og
bæjarstjóra. En svör bárust fá. Þá athugaði
hún og löggjöf, sem snerti viðfangsefni
hennar, svo og fmmvörp, er borin höfðu
verið fram varðandi þau mál. Síðan segir í
greinargerðinni:
„Svo sem fyrr getur, er engin heildarlög-
gjöf til um landsverð og lóðarleigu í kaup-
stöðum og kauptúnum. Af því hefur leitt,
að verðlag á landi og lóðum er sett mjög af
handahófi. Virðist sín reglan gilda á hverj-
um stað, en það eitt vera sameiginlegt, að
verðlagið hækkar eftir því sem fólkinu fjölg-
ar og landsþörfin vex. í litlum kauptúnum,
þar sem land er nægilegt, er óvíða um vem-
lega verðhækkun að ræða enn þá, einkum
ef landið er opinber eign og vel hefur tekizt