Sveitarstjórnarmál - 01.04.1949, Blaðsíða 27

SVEITARST J ÓRNARMÁL
23
stjómvöldum landsins muni verða að slíkum
skrám og hversu miklu máli þær muni
skipta um hagsögu, ættfræði og mannfræði
landsmanna.
Sú skipun, sem ætlazt er til, að verði á
þessum málum, er í aðalatriðum sú, sem nú
skal greina:
Félagsmálaráðuneytið lætur gera eyðublöð,
sbr. 4. gr., undir manntalsskýrslur og sendir
þeim stjómvöldum, er þar greinir. Síðan eiga
hreppsnefndaroddvitar í sveitum og bæjar-
stjórar í kaupstöðum, í Reykjavík borgar-
stjóri, að taka manntal samkvæmt ákvæðum
frumvarpsins. Gera bæjarstjómir manntals-
skrá í kaupstöðum, en oddvitar skrá, hver
handa sínum hreppi, og senda manntalsblöð-
in síðan til sýslumanns þess, er í hlut á, og
lætur hann þá gera mannskrá, er tekur yfh
sýslu hans, sbr. 3., 9., og 10. gr. Sennilega
mundi það verða til mikils hagræðis, ef alls-
herjarmannskrá væri geymd á einum, trygg-
um stað á landinu, t. d. í vörzlu félagsmála-
ráðuneytisins. Er því ráðuneytinu veitt heim-
ild til þess í 18. gr. frumvarpsins að kveða
svo á, að mannskrár í sýslum og kaupstöðum
megi gera í tvíriti, og að annað eintakið
skuli sent ráðuneytinu. Mundi þá vera hægt
að fá skýrslu um hvem mann á landinu á
-einum og sama stað og rannsaka feril hans
með samanburði á skrám úr fleimm en einu
umdæmi. Þá væri og minni hætta á því, að
skrár glötuðust með öllu, með því að sitt
eintakið yrði á hvorum stað. Kostnaður af
þessu ætti ekki að verða mjög mikill, með
því að unnt er að gera tvíritin kostnaðarlítið
með þeim tækjum, sem nú má nota.
Miklu máli skiptir, að vandað verði mjög
til fyrstu mannskrár, sem gerð yrði samkv.
lögunum. Þurfa eyðublöð undir manntalið
að vera mjög rækileg og geyma ýmiss konar
spurningar um hagi manna, sbr. 3. og 5. gr.,
og þeir, sem manntal taka, verða að vinna
verkið með alúð og skynsemi. Svo ber ein-
staklingum og að létta þeim verkið með
greinargóðum svörum. Hér er rétt að benda
á ákvæði í síðustu málsgrein 8. gr., þar sem
þeim, sem manntal tekur eða vinnur úr
manntalsskýrslum, er bæði gert rétt og skylt
að krefja menn skýrslna um þau atriði, sem
máli skipta og þeir telja vanskýrð.“
Með frv., ef að lögum verður, eru felld
í eina heild ákvæði þau, sem nú eru til varð-
andi manntal og lögin frá 1936 um heimilis-
fang úr gildi numin.
Ákvæði frv. miða að því að afla svo ræki-
legra skýrslna um hvem mann, að auðveldar
sé en áður að gera sér grein fyrir hvert sé
hans raunverulega heimilisfang, og er það
mikils virði.
Á það ■ þykir rétt að benda. í sambandi
við frumvarp þetta, enda skýrt tekið fram
í greinargerðinni, að ekki er talið unnt að
setja ein lög, er kvæði á um heimilisfang
manna eða lögheimili í öllum tilfellum.
Stefndu lögin um heimilisfang að því og
eins frumvarp, er milliþinganefnd sú samdi,
er framkvæmdi endurskoðun útsvarslaganna,
og hún nefndi frv. til laga um lögheimili
og annað heimilisfang.
Með góðu manntali, er tekur til allrar
þjóðarinnar, má hins vegar ná þessu marki
miklu betur og var því hnigið að því ráði,
að setja sem fullkomnust ákvæði þar um.
Kostnaður af manntali verður lítill fyrir
ríkissjóð, — aðeins gerð eyðublaða og mann-
talsbóka.
Fyrir sveitarfélögin verður kostnaðurinn
einhver, en gott manntal er fyrst og fremst
í þágu sveitarstjómanna og í stærri kaup-
stöðum er þessi kostnaður þegar fyrir hendi.
Nokkum kostnað koma sýslusjóðimir til
að bera, því að frv. gerir ráð fyrir að aðal-
manntalsstofur séu hjá sýslumönnum og séu
þær sameiginlegar fyrir sýslu hverja.