Fróðskaparrit - 01.01.1954, Blaðsíða 32

38
Fólkatalið um 1600
II. OGNARBÝTINGIN
Foroyar vóru, sum áður nevnt, viðvíkjandi markatali
mettar til 2406 merkur 12 gyllin 5 skinn. — Markatalið á
kongsjorðini fyri iseg í 1584 kunnu vit nú finna við ait telja
tey í fyrra tátti nevndu tol fyri stoddina á teim einstoku
kongsgorðunum saman. Urslitið av hesum verður: 1273 mk.
4 gl. (festijorð: 1145 mík. 2 gl. + beneficerað jorð: 128 mk.
2 gl.). Eftir verða: 1133 mk. 8 gl. 5 sk., sum er óðalsjorð.
Vit síggja, at í 1584 hava óðalsbondurnir sitið við nærum
sama markatali, sum kongsbondurnir.
Viðvíkjanđi ibýtingini av jórðini millum teir einstóku
bðndurnar vildi tað nú verið áhugavert, um ein slík kundi
verið uppgjðrd fyri bæði kongsbðndur og óðals'bðndur. Men
hetta er tíverri ikki gjðrligt. Tað er bert stðddin á teim
einstðku kongsfestunum, vit fáa nakað at vita um úr jarða-
bókunum. Hesar eru jú fyrst og fremst ein listi yvir kongs-
góðsið og nevna einki um óðalsgóðsið — óðalsbðndurnir
eru bert nevndir við skattinum, teimum var álagdur til ríkið,
og út frá honum er ikki gjðrligt at hugsa sær nakað um stðdd
teirra einstðku óðalsbúgv. Heldur ikki aðrastaðni eru upp-
lýsingar at fáa hesum viðvíkjandi. T’í kann ein roynd at
kanna ognarbýtingina bert verða gjðrd gjðllari fyri kongs-
bðndurnar, meðan vit fyri óðalsbðndurnar mugu sláa okkum
til tols við at fáa at vita, hvussu mangir teir undir einum
hava verið um tær u. 1133 merkurnar í 1584.
Fylgjandi yvirlit er sostatt við nevndu avmarking ætlað at
vísa ognarbýtingina sum hon myndar seg eftir jarðabókini
1584. Tað hðgligasta her er at seta teir kongsbðndur fyri
seg, ið bert vóru hetta, teir fyri seg, ið umframt hðvdu óðals-
góðs og endiliga terr »verunligu« óðalsbðndurnar (sum
einans vóru hetta) fyri seg.