Fróðskaparrit - 01.01.1954, Blaðsíða 58

64
Lámlh đhearr í føroyskum máli
upp orðið, er Jakob Jako'bsen. Uppskriftir hansara (nú á
Landsbókasavninum í Tórshavn) munnu vera frá 1892 ella
1898. í Suðuroy hevur han skrivað hetta upp: »lámwr: fram-
fóturin, fit: afturfóturin«. Tað er einki at ivast í, at her er
meint við føturnar á kópi, sbr. at hann í Hjaltlandsorðabók-
ini (sí lomek) sigur, at lámur m. merkir »lab, lalle (pá sæl-
hund)«. Á einum øðrum stað í uppskriftunum havi eg funnið
hetta: »lámur m. = lab, hánd — lat nú vera at koma fram
við láminum« (skrivað: lámenun). Men eisini merkingina
»vinstru hond« hevur Dr. Jakobsen hoyrt, sum sæst av hesari
upskrift, ið skilliga er gjørd í skundi: »lámur, vinstre (!)
=kejtet«. — Sjálvur havi eg (í 1922) s'krivað orðið upp
eftir Sigrid Liitzen, sum ættað var av Sandi. Hon nýtti tað
um labba á kettu (kettulám havi eg eisini hoyrt nevndan
aðrastaðni). Hon segði mær frá hesi gomlu trúgv, at »vaskar
ketta sær við vinstra lámi (summi siga illveðursláminum),
verður illveður«. Sum orðalagið er her, má lámwr — eins og
hjá Svabo — merkja »labbi á kettu — yvirhovur«, ikki
bert »vinstri labbi«.
Nú á døgum man 'fáur kenna hina gomlu nýtsluna av
orðinum lámwr. Nú er víða hvar í Fóroyum lámur: 1. vinstra
hond. 2. eitt, sum vinstrhent er, t. e. eitt, sum nýtir vinstru
hond, sum fólk flest nýta høgru. Men hvaðan eru hesar merk-
ingarnar komnar? Vit fara at royna at greiða henda spurn-
ingin seinni. Fyrst spyrja vit nú: Hvaðan er vesturhavsorðið
lámr m. komið?
Ikki veit eg betur, enn at allir kónir menn nú á døgum
eru á einum máli um upprunan at orði okkara, men av tí
at fyrsti maður, sum bar hesa greining fram, Jón Ólafsson
(1705—79), ættaður úr Grunnavík ('í útnyrðingshorninum
av íslandi), hevur so fródliga søga at siga o'kkum, fari eg
at dvølja eitt sindur á, so at vit hoyra málið í honum. 1 hans-
ara miklu orðabók »Lexicon islandico-lattinum« (AM 433,
foi) er sagt frá, at »Lamr m. manus« er írskt — »vocula est
Irlandica, quia Irlandis lambh manus est«. Vit kunnu nevna
her, at úr livandi máli kendi hann ikki hitt íslendska orðið