Morgunblaðið - 02.11.1963, Blaðsíða 13

Laugardagur 2. nóv. 1963
MORCUNBLAÐIÐ
13
I0R6DHB1ADID
AUKABLAÐ
Nýi sáttmáli
rorsfaj
tu *
Dansk-itlandsk Forbundslov.
®e' at I)»nm»rk8 Repu-tnff oft Blgoctag eg »f Manís Althlng
Forhandlirifc om Landenea lndb.vrdce SUUing nodsatte Udvalg
har entternmlg samlet »ig om dot nedenataaendo Forelag tll Danik-
7«i.nd«k Forbundalov, hvilket indatillea til Qodkenddao al de to
Xw>dea Begoriugor og Jovgivondo Foraamlinger.
Waar Foralaget er vedfaget eaatel af Danmarlcs Blgedag aem
•tt Ialanda Althing og af Idanda Vœlgere ved don 1 Iilanda For-
tfatnlngalov No. 19 af 10. Junl 1016 S 21 paabudno Afstemining,
•-cg naar det aaalodea vedtagne Forelag bar opnaaot Kongens Stad-
tfaeatelee, vU Lovoá mod Indlodniug Ij’do s&aledw:
Wi Chrl*Ham itn] Tltmtt SSD
C*V vtítirUs*!
Danmerka Blgadag og Ialanda Althlcg og Vrolgere har paa
«Bctatnings>nr.«»ig Uaade voduget, og VI ved Vort aUorbOJoete
SBcmtjkko atadfxataS
Frumvarp
*
dsnsk-fslsnskra sambsndslsga.
Nefndlr þ»r. sem aklpaBar bafk verlB af stjórn og riklaþlngl
Daninerkur og elþingt lelanda Ul þese »B eetnja um stoBu Undsnna
sin A mllll, hafa I einu bljdðt orBIB AsátUr nm fnimvarp þaö tU
dansk-UIenakra aambandeUga, aem hjer fer A efUr, og loggj* Ui,
að atjómir og lðggjafarþlng boggja Unda faUlst A.þaB.
Þegar frnmvarpIB heflr n&B Satnþykkl brnBI riktaþlnga Daa*
merkur og alþlngls lelanda og ialonakrn kjdaenda vlð atkvmOa-
grelðslu, acm fyrireklpuB er 1 81. gr. atjórnarakipunarlaga lalandc
nr. 12, 19. jónl 1915, og þegar frumvarplB, þannlg aamþykt, beflr
hlotið ataðfcetingu kouunga, vorða lðgin Aaamt inngangi A þaaaa
leiö:
Vftr Chriit ian liss Tlmnii m. t. fim.
QjOnm kunaugt:
Blklsþing Dánmerknr og alþlngl ialanda og kjóaeðdur hafa k
stjómskipulegan hátt falUat A og VJer auðfeat meO aUrahieatu aam«
þjkki Vora eflirfarandl
|>»nak-I»Unúek ForbnnðsloVb
1
8 I.
Daamarkr og T«l»nd er frle og ravemne Blater, forbundne
«ned beUes Konge og ved den í donne Forbundslov Indeholdte
Overenakomat,
X Kongena Títol or begge Statora Navno optagn*
TronfBlgen er den I Tronfoigeloven af 81. Jull 1853 Árt 1 eg
31 fastaattn, Tcontðlgen kan ikko mndree nden bcggo Statore Sam-
•Aykk*
De fer Danmarie nugnsldende Beotemmeleer med Henayn tQ
Xongons Keliglon, hana Myndlghed og Kongemagtene Udðvolse 1
Tnifjelde af Kongena Sygdom, Umyndlghed ellor Ophold udenfor
togge BUtor akal ogsaa viore gieldende for Island.
li
Xongen kan Ikke ndan Daomarks Blgadags og Islands Althlngs
Camtykko vssre Begeot I andro Lande.
Bver af Butemo for slg tnefter BcatemmoUe om BUtaydobet
® Kongen og KongehuseC
Dansk-UIeatk lambsnddBg.
L
1. gr.
Danmðrk og Island eru frjAU og fuHvslda rikl, I aambandl na
elnn og sama konung og um samnlng þonn, er foUt 1 þcesuta
Bambandslðgum.
Nöfn beggja rikja era tekln I heitl konunga.
Bklpun konungsorfBa or sú, er seglr ! 1. og 2. gr. konung*.
ertðslnga frA 81. JúU 1853. Konungacrlðum mA okki breyta, neiae
•amþykki beggja rlkja koml tii.
.8. gr.
Ákvœðl þan, er gnda nú 1 DanmBrku nm triarbrögð konungU
Ðg lögnoðl, avo og ura moðforö konungsvalds þogar konungur or
ajúkur, ólögriður oða aUddur uUn beggja xikjanna, akulu eianig
gilda Á laUndi.
Konungur getur ekkl vorlð þjóðhorBing! I ðBram löndum Aa
samþykkis xikUþUgs Daamerkur og alþlngU íaUndc
Hvort rikl fjrrir alg setuí AkVmBI um grelðalu af rikUfje tS
konungs og konungaaettsr.
Forsíða fyrsta aukablaðs Morgunblaðsins, þegar það birti
stærstu frétt sína fyrr og síðar, texta sáttmálans sem gerði
ísland að fullvalda ríki. Aukablaðið kom út 26. júlí 1918.
frtá þeirri sorgarfregn, að Goða-
fossi yrði ekki bjargað. Það
þóttu hin verstu tíðindi.
Fimm fyrstu ár Morgunblaðs-
ins var ísland dönsk nýlenda að
meira eða minna leyti, þótt Al-
þingi sæti að störfum og ís-
lenzfcur ráðlherra færi með þýð-
ingarmikil mál. Samningaum-
leitanir stóðu við Dani að
veita landinu fullveldi og föstu-
daginn 26. júlí árið 1918 birti
blaðið niðurstöður viðræðnanna.
Svo mifclu þóttu úrslitin varða,
að Morgunblaðið gaf út sitt
fyrsta aukablað. ísland átti að
verða fullvalda ríki.
Aukablaðið var 6 síður og stóð
fyrirsögnin þvert yfir forsíðuna
með stærsta og feitasta letri:
„Nýi sáttmáli". Var sáttmálinn
birtur í heild, bæði á íslenzku
og dönsku, og var textinn í
tveim jöfnum dálkum á síðun-
um. Þetta er mesta frétt, sem
Morgunblaðið hefur birt fyrr og
aíðar.
Nokkrum vikum áður en Nýi
eátbmáli kom til framfcvæimda L
desember 1918 tók Katla til við
að gjósa. Sunnudaginn 13. októ-
ber birti' blaðið á forsíðu frétt
um gosið og bar hún fyrirsögn-
ina: „Eldur í Kötlu". Þar var
gosinu lýst að litlu leyti, því lít-
ið var vitað. Haft var samband
við Vík í Mýrdal og sagði í frétt-
inni, að fólk þar óttaðist að
vatnavextir yllu skaða í þorp-
inu og yrðu ferðamönnum á
söndunum hættulegir. í næstu
tölublöðum var gosinu lýst nán-
ar og saga Kötlugosa rakin frá
upphafL
Ein af fyrstu innlendu frétta-
myndimum sem Morgunblaðið
birtþ gerðum í myndamót í
Reykjavík, var af 2 góðum gest-
um sem komu heim með Gull-
fossi. Myndin birtist laugardag-
inn 19. júní 1920 og var af þeim
Pétri Jónssyni, söngvara, og Páli
ísólfssyni, organleikara. Sagði
blaðið, að þeir Pétur og Páll
kæmu að heita beina leið frá
Þýzkalandi, með stuttri viðdvöl
í Kaupmannahöfn. Kvaðst blað-
ið ekki ennþá hafa haft tal af
gestunum, en vonast til að menn
fái að „heyra í þeim hljóðið“
siðar.
Morgunblaðið var í hátíðabún-
ingi sunnudaginn 26. júní 1921.
Þann dag kom í heimsókn til
íslands Kristján konungur X.,
Góðir gestlr i Reykjavík, segir í blaðinu 19. júní 1920. Þeir
Pétur Jónsson, söngvari, og Páll ísólfsson, organleikari. Þetta
var ein fyrsta mynd sem gerð var í myndamót hér á landi.
Alexandrína drottning, Friðrik
krónprins og Knútur prins.
Kristján X. og Alexandrína voru
fyrstu (og reyndar síðustu) kon-
ungshjónin sem báru heitið: Kon
ungur og drottning íslands.
Á forsíðu var stór mynd af
konungshjónunum og smærri af
prinsunuim. Yfir hana þvera stóð
skrifað: „Velkomin til íslands!“
Inni í blaðinu voru myndir af
Jóni Magnússyni, forsætisráð-
herra, og frú, Sveini Björnssyni,
sendiiherra, oa frú, af fylgdarliði
konungs, af höllum hans og hon-
,um sjálfum. Einnig var rekin
saga fyrri íslandslheimsókna
ar á forsíðu), að íslandsbanka
hafi verið lokað. í fréttinni seg-
ir, að bankaráðið hafi leitað
stuðnings Alþingis vegna óróa og
orðróms um fjárkreppu, eink-
um erlendis, og hafi sú umleitun
verið rædd í sameinuðu þingi
fyrir luktum dyrum mánudags-
nóttina. Þá segir ennfremur, að
bankastjórnin hafi látið loka
bankanum morguninn áður
vegna yfirvofandi fjártöku úr
honum ög síðan verið ákveðið að
loka honum unz framtíð hans
væri ákveðin. Mál þetta var mik-
ið rætt í blaðinu, en endalok
málsins urðu, að íslandsbanki
var gerður upp og opnaður aft-
ur undir nafninu Útvegsbanki
íslands.
Fimmtud. 1. maí 1930 ber aðal-
fyrirsögn blaðsins heitið: „Dóms-
málaráðlierrann fremur það
níðingsverk gagnvart sjúkling-
um á Kleppi að reka dr. Helga
Tómasson frá spítalanum fyrir-
varalaust í gær. — Ölafur Thorl-
acius úr vínverzluninni tekur
við spítalanum í dag. — Þeir
sjúklingar, sem hafa heilsu og
möguleika til, flýja spítalann."
Næstu vikurnar var mikið skrif-
að um þetta mál, enda mikið
hitamál, sem hófst á því, að dr.
Heigi Tómasson lýsti þeirri skoð-
un sinni, að Jónas Jónsson, dóms
málaráðherra, væri bilaður á
geðsmunum.
Þýzka loftskipið Zeppelin
greifi kom til Reykjavíkur
fimmtudaginn 17. júlí 1930, öll-
um að óvörum, að því er Morg-
unblaðið sagði daginn eftir, og
var komu loftskipsins nákvæm-
lega lýst. Birt var af því mynd
á flugi yfir miðbænum. í frétt-
inni var m.a. sagt frá skeyt-
um, sem þeir Tryggvi Þórhalls-
son, forsætisráðherra, og Leh-
mann, stjórnandi loftskipsins,
skiptust á.
Hinn 21. desember 1930 skýrði
Morgunblaðið frá því, að frá
og með þeim degi tæki útvarps-
ráð að sér dagskrá útvarpsins
og léti útvarpa henni reglulega
á hverjum degi, eins og það var
orðað. Áður hafði verið útvarp-
að fréttum, upplestrum og
hljómleikum í tilraunaskynL
Einstæður pólitískur atburður
átti sér stað á íslandi þriðju-
daginn 14. apríil árið 1931, ein
mesta pólitíska frétt sem
sagt hefur verið frá á síðum
Morgunblaðsins, enda voru þær
allar undir lagðar miðvikudag-
inn 15. apríL Yfir þvera forsíð-
una var fyrirsögnin: „Einræðis-
stjórn“ á stærsta og feitasta letri
sem blaðið hafði notað fram til
þess tíma.
Það sem gerzt hafði var, að
Tryggvi Þórhallsson, forsætis-
ráðlherra, hafði fengið konung til
að rjúfa þing sökum þess að

M0E6VH1LA9XB

VELKOMIN TIL ISLANDS!
Forsíðan, sem fagnaði komu Kristjáns X. og Alexandrinu 26.
júní 1921, hinum fyrstu og siðustu, sem báru titiliira konungur
og drottning íslands.
Danakonunga. Næstu daga á
eftir flutti blaðið mikið af mynd
um frá heimsókninni og ítarleg-
ar lýsingar. Frásagnir blaðsins
af heimsóknum Kristjáns X.,
sem síðar urðu, voru ekki eins
vel gerðar, hvorki í frásögnum
né myndum.
f febrúarbyrjun árið 1925 gekk
ofsaveður yfir vestanvert og
norðanvert landið og olli miklu
tjóni. í þessu veðri fórust tveir
togarar á Halamiðum, Leifur
heppni frá Reykjavík og Field-
marshal Robertson, enskur tog-
ari, en gerður út frá Hafnar-
firði. Með togurunum fórust 68
sjómenn, þar af 62 íslenzkir. í
sama veðri fórst vélbáturinn Sól-
veig, sem gerður var út frá
Reykjavík. Strandaði báturinn
á Stafnesskerjum og fórust þar
6 menn.
Morgunblaðið hélgar þessum
mikla mannskaða blaðið þriðju-
dagin 10. marz 1925. Áður hafði
blaðið sagt frá slysunum og leit-
inni sem á eftir fór. Þetta mun
vera einn mesti mannskaði sem
íslendingar hafa orðið fyrir og
sagt hefur verið frá á síðum
Morgunblaðsins.
Umbrot mikil voru hér á landi
í fjármálum og stjórnmálum
árið 1930. Þriðjudaginn 4. febr-
úar segir blaðið frá því á bls.
4 (á þeim tíma voru auglýsing-

Manntjónið mikla
SMpsíaparnlr.
th* ntí>v4< Uo*. i< oí»- Mr.
M r«* in*mrkr(
L«Mio«A '••)■••< rt *VM /•*♦ itdlor,
bo- />M Oý kUdm4i*A.tf. ■:■:
kw *■:« irfwr VijH* <tht. >
*« l-VAr V
r-' »**-'v*» <w
rj«h» om 0$ •»*►» «.» Ut/
tíhf-t xyw Imo.
»♦»■■<* < ««*• * itív
*»■**«•• >«a>o rj O V»« hT
KMtm *ro>» t.'pn.rt fUttl
•*}<•* Imfl mj M
tv*<’ .k.ut *f w».« «r>t
Ghk’i’ *■ *► <tfr** «•**.
óví*... fi .<* •*..<■•>(
Oftthfitr, lnrt
V.mX . í’no
■.“'•■'.'■i ««»»■•» /j*.
*■'•■>* ■»«•••» *'•<•**> *«,**
«tp»*. /•**•**, ****>•'
Kr «no tjM U’ fHt *►»•«>. ■
rÆtffc.
W muUr V*- /
<•»»•<«,** :>*•«•»
k'OVM >y »»A< <• liM **>
«U <r .ndn n ■».,««.
iráp* M«o teMC >rkt
r»-t> Nui« * «iw8 »»Jl> \ xr Ímod:;:::;
•i.yfoíxcf:Kxkl»xO«:öc *«
k IMit.t r Lr \ W-kW,*IT<;.ioí;:.:::
*■**>.../Uv *iftp»i:tsniiiitiS$§
H™»' . k 1 ; Uiptnt JiMiik-:-:.
htnpio: : |n»ÍAí» tn-«*i* h*t •>!■ <* :■<
»:y xt **■> »+*i*
■<!» W».»»", ttiký:-
•* <í'c*r* :
1 - MmM •>.•.»:. .........«Ú .
«m», >x>). <*< oofrjomeioo.: ;:;
i :ío* »»1 or» »3 vC;:;:;;
Tr»l* *•»«•>•»>• <«cost með altri éhSfn
nUWw* og ,,r >o'.8iv>ar»ohal Rob*rtao«".
>.*,», •.< -• .,„•«■• • ,v.« •>.'«, • ■• »
>Ih.*k>, •» Mf'..,*. «í kí,* i Rvtki >:»l JrW: ,v>o » f-A i htrvdca Uaunwuo
• .«•■■■ • • ■ • • . ■ ■ ■ ■•
,.g«o •Wo'fti.. ' ♦< >♦& *Mtj</»|,.»*s fro*?. | |‘«5 ',c. )««,.» ,
** fttf .'foo***"'. «•*! ■';p-:->v; ,>'ft:ftK>t»> l»<u -'ft, . . <l*v
•ftítun •niftdi. >*»»r >.o« I • >»■< J xk»h:i>j >••» t.tf-a fr„o*
hVftT KJft t-dt «UI' ntfl l* l«q*jo«'.ft> Vfr> S>«.,» 1I.NUI t>. j , >« . «*«:„ tr«.
ftxll, k>n. >*»*« (4 jflcjx JtrMI Mk* ■«!»»>» «n' ••)r»< « >•< «• AjW.
MoSKrt*ftX 4.ftXu* <<«r Kr íj,«.;.J|t*>i»b)<, t<<;r >.rk,|.,<«» w.rbr.a >.r4
íftí *MfK V,*..* -ookx, «* *»(»»«.» *.<«•* ftKmr
vjMwowon*

«*• títpii, • •>■
kt» ;
>m «3 <ha>>»
ftr,Wmm. orttUt >•»*»"■ •*
trWPtm, fi Mc ntl.x
' rklitt Irtjon, <4rt*
tfrSifot’fi’ró
■ ■ ■ ■ nU , ■ • •
> >. .ft.'ftf > ft«0* ,i.;.lft>«Kr i li.bn «« oHk ': v»,r > (.•(,
,r.<Vtk-*.> '»>«* *o»,l»»t.;vft» Kft>.v « •bv-ts-ihr- <• < kJ.S*
♦í. honik rwtHtf-tr. , «x. 'K. ».,«■;• J- j - . ->
AÍ>|>< frt r,.»Kr )K-h* »»t Klftj'jw rv.fi •ftVVo'tfj ,>\i . I \.i j> ■«ft»úia>>
., Á: :o«..ui >..

•■;:;:; J.ftftlhl. vft. -><• lw KKt.k.'r : I
þw f*l: nooifft: :«i»
,.*.r > ... VMOS'. «.Vv ftff * ** ■
^ ,.vn'i«*iuuW >
*t fr. ** 'k* «*«■;••«
t < iftvM **>tft >«< <«vi *,«*
*\ > Oftm. ftlu, fctt't »*•«: "*”?*■** v v'
twN3vKCft», i r'
Jkfftrt .o, -V <t,oft,« X-iftW :, ::;fri '•< *Vv> *>~*S »* ,»l>
it< l>k»*f W»e»< <>, ft*y«;**,k *>•- ‘«S,V:fu vfc ,<>o« k*lí -
X, (»)..>,<■ >00 -».»:,«»»> -,'«U'K <V<•■•••'«>** <*Vti AiekíoiwBi-
•i(* vVom f r *»„ftft->yiu nl « M, »K; «4 o»ft».\» A ->5toB ft»
•v- *-*»»<»• /f «S*Í» '<»> «H 'ot'l »*íkf*«>K
■ktlM »f frif|i»ft. : . ...........
R., bv.fili* lr>,> IftiiWrjftft'.ftO-
x :<l>: :lío;.K3»'5k >ic tt»b»i»'t'*S>;
■ :ftK :í : l>vrul&c.::>V; ,II»: fchíívv
\«s*Birj; *,<. «♦«'“
».»,.,«? A J..K4N, ,-or vkftluí
líVíf'.iííMK::
bftib .Úþ; >»xi» pD iktvHo »
♦ft.: oovftV :,c黫<on«l>p»
vtrjip* „vK.nþ »*’♦••< fr»
*5ft »4 •’o •"
>: r.-<««<, J-ft! «'»oft
Jv* ,»»llS i rv.Uroi. >
„(Kkw, «t ilíbv <-n
>«u av'-JA «*(»tív 8«t
:V»SVÍV. tp
ftiu M»U.'’i«k'i(0.-*»., •vftftfft **■ tufoofttirif
(<r ft jtlxhSKftBX „<3m> * l*>1f«r, vo(V.|r>, k h,ft>ft.
«H,>*,«,* 0K hffthjt' ú,,„ ,u.Kt*hK »k<r«j4.. <« ;X:
'■ '”n« .Wyiþiiwv,,, <>< « hinom *o»a*»ril.::g$
ic WatSíij. \jik .n»ftWp» *
ftft*:» ft'xjftttrv.- t»M r* v-: .»W> »8, *.' -r *«*• «■ l '
) >>H,> ** «vkk-iftr,»»a«* •(», •>’»»'*»»*•
Morgunblaðið minntist 10. marz 1925 allra þeirra mörgu, sem
farizt höfðu á hafinu í ofviðri í febrúarbyrjun, þar á meðal
áhafna togaranna Leifs heppna og Fieldmarslial Robertson.