Morgunblaðið - 02.11.1963, Blaðsíða 56

56
MORCUNBLAÐIÐ
Laugardagur 2. nóv. 1963
Hver er Staff hershöfðingi!
og annað aff síðum Mbl. fyrr á árum
EFTIR
HAUK HAUKSSON
Er Mbl. hóf göngu sína
haustið 1913 var blaða-
mennska með talsvert öðru
sniði en nú. Á þeim tím-
um var það ekki svo ýkja
margt, sem gerðist hér í
Reykjavík eða úti á landi,
og fréttaöflun að sjálf-
sögðu ákaflega erfið miðað
við það, sem nú gerist.
Það, sem á þessum árum
var talið til frétta, og rit-
að var um, er oft spaugi-
legt í augum þeirra, sem
í dag blaða í gömlum ár-
göngum Morgunblaðsins.
Hætt er við að margur
mundi kíma, ef hann
heyrði borgarfulltrúa
Reykjavíkur ræða þau
bæjarvandamál í dag, sem
efst voru á baugi fyrir
hálfri öld, eða læsi hinar
furðulegu auglýsingar og
fregnir, sem prýddu síður
Mbl. á þeim tíma og raun-
ar alllengi fram eftir ár-
um. Eftirfarandi er tekið
úr blaðinu á ýmsum tím-
um, aðallega þó úr fyrsta
árgangi þess.
Eitt af því fyrsta, sem
Mbl. lét til sín taka var
hálkan i bænum, en gegn
henni hóf blaðið mikla
krossferð þegar á fyrstu
dögum ferils síns. Eftir-
farandi gat m.a. að líta á
forsíðu 13. nóvember 1913.
• „Vér minntuimst nýlega
lítilsháttar á ástand það hið
illa, setn hér ríkir á strætum
höfuðborgarinnar. Fulltrúar
'borgaranna hafa um mörg ár
vanrækt flestar skyldur sínar
gagnvart kröfum þeim, sem
siðaðir menn gera til stræta
'borganna, hvar sem er í
heiminum. Strætum er illa
niður raðað, þau eru óhrein,
borgaranna skipa bæjar-
stjórn höfuðstaðarins, ganga
um Bankastræiti í dag. Nær
heimingur bæjarbúa eiga
heimiili í Austurbænum og
fara um Bankastræti — sumir
oft á dag. En það mó heita
atórhætta að ganga þar um.
Vér búumst við, að svar
bæjarstjórnarinnar muni
vera: „Kaupið ykkur mann-
brodda.” Alllur bærinn á
mannbroddum. Aiveg eins og
í salernamálinu um daginn;
þar var svarið: „Kaupið ykikur
stórar dollur, kollur eða
skjólur — því við hreinsum
ekki nema tvisvar í mánuði.“
Vér vitum að sumir bæjar-
fulltrúanna standa blýfastir á
sínum mannbroddum, en oss
þykir ólíklegt að allir þeirra
— broddanna — nád svo djúpt
inn í huga kjósenda, að
ekkert kæruleysi geti losað
þá. Oss þykir líklegt að marg-
ir séu þeir kjósendur, sem nú
hrópi til bæjarstjórnar: takið
aí ykkur mannbroddana —
þessa skaðræðisgripi, sem
standa álnardjúpt í haugi að-
gerðadeysisins...
Burt með mannbroddana og
berið sand á háikuna.”
Tveimur dögum síðar
lýsir blaðair«aður svaðil-
förum sínum um Skóla-
vörðustíg tii að eiga viðtal
við „fótbrotna manninn”:
„Vér gátum þess í blaði voru
í gær, að maður nokkur,
Þórólfur Bjarnason, hefði fót-
brotnað í hóikunni í Austur-
bænum. „Morgunblaðið” —
og sjólifsagt marga lesendur
vorra — langaði að heimsækja
hinn slasaða mann á heimili
hans á Skólavörðustig, og þó
oss fyllilega væri Ijóst hver
hætta gæti stafað af slíku.
langferðalagi á þessum timum
árs, þegar nær allur bærinn
er glerháll og öll stræti sand-
laus, þá réðum við samt af að
senda mann til heimilis f>ór-
óifs, svo lesendur vorir fengju
nákvæmar fregnir af slysinu.
Eftir langt fundarhald meðal
Ýmsir kímdu, er þessi mynd birtist á sínum tíma í sambandi
við komu Friðriks ríkisarfa Dana til Reykjavíkur. Forsætis-
ráðherra gengur sjálfur á rauða dreglinum, prinsinn fyrir
tuan!!!
ofaníburður er slæmur Og
endingariítill, grjót og óþverri
iátinn liggja á strætum og
gatnamótum mónuðum saman
og kunnugir menn segja að
verra sé ástandið 'hér en í
aumustu svertingjaþorpum
suður í Afríku...
En hrvað liggur nú nær, en
að bæjarstjórnin láti bera
sand eða möl á hálkuna, svo
menn hættulítið komist milli
húsa.... En hvað gerir bæjar-
stjórnin í þessu? Ekkert.
Það var eigi með öllu
óskemmtileg sjón, að sjá þá
hóu herra, er sem íulltrúar
ritstjórnarmanna og mikilar
boEaleggingar var loks kosinn
Ihinn fó'thvatasti blaðamaður,
er vér átturn völ á maður, sem
talinn er fær í flestan sjó —
og á alla ísa og hálku, þó sand
laust væri. Fór hann frá
skrifsbofunni um hádegisbilið,
áleiðis austur í bæ, — en öil
ritstjómin, sem eftir var
heima, beið með óþreyju sím-
skeytisins frá honum um að
nú væri hann „lentur” á Skóla
vörðustíg 45 hvohki fót- háls-
eða handieggsbrotinn.
Er það frá blaðamanni, að
segja að ferðin upp Banka-
stræti gekk vel, því þar hefur
verið borinn sandur á gang-
stéttina eftir að Morgunblaðiff
fyrst aEra blaða vakti máls á
þvi. Teljum vér oss þar hafa
unnið þarft verk. Var margt
manna á strætinu, sem fyrst
nú eftir margra daga inniveru
hætti sér niður í bæ. En
Skólavörðustígurinn iá auður
og yfirgefinn aí öEu nema
háikunni. Eitt einasta gler-
hált svell, sem jafnvel hinum
fótvissa blaðamanni stóð ugg-
ur af. „Hér er eitthvað að,”
hugsuðum vér. íbúðarhús á
báðar hliðar en engin sála á
götunni. Jú, þegar ofar kom á
stíginn mættum vér einni af
yfirsetu'konum bæj arins í regn
kápu, með mannbrodda á fót-
um og tösku í hendi. Hún leit
tE vor eins og hún vildi
spyrja. Hvaðan kemiur þú? Því
við vorum ein tvö á stígnum.
Auðvitað hefur hún, eigi síður
en vér, haft áríðandd erindi
á Skólavörðustiginn — erindd,
sem undir engum kringum-
stæðum gat beðið. Hún hvarf
inn í húsið og um leið og hún
opnaði dyrnar, heyrðum vér
smábarn gráta inni í húsinu.
Hún var Eka í sjúkrahtim-
sókn.
Vér héldum áfram — staul-
uðumst meðfram grjótgarðin-
um og gripum hendinni við og
við í stórgrýtið er á stígnum
lá.
í 'glugguim og dyrum hús-
anna stóðu konur og börn
þeirra og litu út á hálkuna.
Börnin voru með skólatöskur
á herðum — til'búin að fara
í skólann undir eins og sand- ■
vagninn 'kæmi. En hann kom
ekki — og er víst ókominn
enn. Mæðurnar andvörpuðu
þungt, en börnin hlóu í hjört-
um sínum yfir „frúdeginum”,
því þau kcmust ekki í menta-
stofnanirnar. 1
Vér vorum nú loks kotmnir
í 'húsið nr. 45, þar sem Þórólf-
ur Bjarnason liggur í sárum
eftir slysið um daginn.
Hann var hress vel, en verð-
ur rúm/fastur í minst 14 daga
enn. Hafði hann dottið á svell-
inu fyrir framan heimili sitt
og brotið annan fótinn. Hann
býr þar með móður sinni
a'ldraðri, og er sjómaður.
Þóróif ur var kátur vel og kvað
það vel gert af Morgunblaff-
inu að hefja máls á mann-
hættu höfuðstaðarstrætanna.
Kvað hann það haifa verið
heppni, að ekki verra slys
hlaut af hálkunni — því vel
hefði hann getað dottið svo
illa, að eigi hefði hann aftur
staðið upp. En vér kvöd'dum
Þóróif og óskuðum honurn
bróðs bata, og að kominn væri
sandur á strætið, er hann
aftur kæimist á kreik.
Carol”
Marga fleiri skelegga
pistla mætti enn nefna um
hálkuna í Reykjavík, og
hér á eftir fara tvær Dag-
bókarfréttir um þaff efni.
„Glerhálka og niðam.yrkur
var á götum bæjarins í gær-
kvöld. Máninn átti að sýna
sig, og því var ekki kveykt á
götudjósunum.
9. jan. 1914
Naut á svelli. í Hafnarstræti
tóku menn í gærmorgun eftir
að naut var leitt út úr portinu
hjá hjá Gunnari kaupm.
Gunnarssyni og ausitur í bæ.
Voru tveir menn með nautið,
sem í staðinn fyrir „mann-
brodda” var vafið tuskum um
klaufirnar. Ferðin gekk
ógreitt það er vér sáurn.
15. nóv. 1913
Há.lkan: 17 manns keyptu
blývatn í lyfjaibúðinni í gær
fyrir hádegi — höfðu dottið
á háikunni.
2ð. nóv. 1913
Ef ekki var hálkunni
fyrir aff fara. fann blaðið
annan ásteitingarstein;
forina á götunum bæjar-
ins. Hér fylgir sýnishorn
' tveggja dagbókarfrétta um
þau mál:
orðið hefðu á frv. Kvað hann
og nefndin með honum, vera
nóg að hreinsa salerni bæj-
arbúa 14. hvern dag. Lagði
nefndin til að gjaldið yrði
fært niður um helming, þ.e.
frá kr. 7,50 niður í 3,75, úr
5,00 í 2,50 og 3,50 í 1,75. En
kvað þó nauðsynlegt að gold-
ið væri 20 aurar að auki fyr-
ir þá, sem oftar þyrftu að
láta hreinsa. Ennfr. vildi
nefndin lóta þá, er for hafa
Fliótir nú þcfarar!
ilri«lr af
Sjússum
aýkaaiaar*
F. H A N S E N
Sl«l 4.
Þessi auglýsing var þanin yfir hálfa forsíffu blaðsins þaff
herrans ár 1928. Mörgum hefur vafalaust brugðið i brún
„Tveir ferðamenn sem
gengu eptir Kirkj ustræti seint
í gærkvöld, lágu svo í fyrir
utan Skjaldbreið að þeir gátu
ekki haft sig upp aftur. Þar
sem að Geir var ekki á höfn-
inn, til að bjarga strandmönn-
um þessum, voru fengin tæki
hjá Th. og Geir Zoega svo sem;
botnvörpur, hlerar, siglutré
ikaðlar, dúnkraftar ofl. Eftir
hálfa aðra klufckustund náð-
ust mennirnir uppúr aurnum
og voru þá að fram fcomnir.
Gasnefndin gaf þeim kaffi td
hressingar á Skjaldbreið.
Mennirnir voru báðir frá
Keldum í Flóa og þóttust fær-
ir i flestan sjó, — en þetta —”
23. apríl 1914
„Dánarfregn. Hérmeð til-
kynnist eftirlifandi vanda-
mönnum að veganetfndin okk-
ar elskuilega druknaði á Aðal-
stræti í gærkveidi. Jarðar-
förinni verður frestað þangað
tiil fært verður um Suður-
götu.
Rvífc 21. apríl 1914
Syrgjandi fluigmaður
í nóvembermánuði 1913
gerffisf þaff í Reykjavík aff
kona myrti bróður sinn á
eitri, og var mjög ítarlega
greint frá því máli í Mbl..
Nokkur tími leiff þó frá
þvi aff morðið var framiff,
og þar til þaff komst í blöff-
in, en í nvllitíðinni er
greinilegt aff bærinn hefur
veriff fullur af kviksögum.
Eftirfarandi frábæra yfir-
lýsingu fékk yfirmaffur
Landakotsspítala birta í
Dagbók 16. nóv. — greini-
lega til þess að hnekkja
orðrómi:
„Yfirmaffur Landakots-
spítalans biður oss að geta
þess, að Eyjólfur Jónsson,
maðurinn sem af eitri dó á
miðvikudaginn, hafi ekki
fengið eitrið í mat á spítalan-
Til gamans eru hér síff-
an nokkrar glefsur úr frá-
sögn af bæjarstjórnar-
fundi, sem birtist 8. nóv-
ember 1913:
„Tr. Gunnarsson, fram-
sögumaður nefndarinnar, tal-
aði um breytingar þær, sem
við hús sín og nota áburðinn
á tún sín, vera undanþegna
skatti.
Sv. Björnsson kvað málið
hafa verið lengi á leiðinni og
upprunalega gert til þrifnað-
ar í bænum......Gjaldið væri
of hátt, og það tekið af mönn-
um, sem sjálfir hreinsa og
nota saurinn sem áburð á
tún sín.........Lagði til að
nefndarálitið yrði ekki sam-
þykt og kvað eina ráðið út
úr þessum saurugu vand-
ræðum, að lækka vatnsskatt-
inn hjá þeim, er vatnssalerni
notuðu í húsum sínum. Því
að þegar margir væru farn-
ir að nota þau, þá fyrst
mundi gott hreinlæti kom-
ast á.....
Kr. Þorgrímsson kvað al-
veg nóg að hreinsa tvisvar í
mánuði, en ráðlegt væri þó
að hafa stóra „kollu“ (kvaðst
sjálfur hafa notað eina í 20
ár.) Ekkert hæfEegt rúm
værrhér í húsum almennt fyr
ir vatnssalerni. Þau mættu
eigi frjósa, en það mundu
þau alltaf gera hér....
Kn. Zimsen.......sagðist að
hyllast tillögu Sv. Bj. um að
lækka vatnsskatt fyrir vatns-
salerni (Kr. O. Þ.: „Hann sel-
ur sjálfur vatnssalerni“) ....
Umræður um hreinsunar-
málið voru liprar og fjörug-
ar og skemtu áheyrendur
sér hið bezta. Voru öll sæti
þétt skipuð, og meira en það.
Þótti mönnum gaman að
heyra fulltrúana tala um „ílát
in“, sem Kn. Z. kallaði „koll-
ur“, Tryggvi „fötur“, Lárua
„kagga“, Jón Þorl. „skjólur“,
borgarstjóri „dúnka“ og
Hannes Hafliðason „dollur“.
Nú geta bæjarbúar valið nafn
ið, sem þeir helzt vilja nota
— og einnig hvort þeir vilja
útvega sér „aukaílát“ eða láta
Helga smíða „stórt ílát“ í stað
þess litla, sem eftir nýárið
auðvitað verður alt of lítið.
Því nú verður aðeins hreins-
að 14 hvern dag..............
— Vagabundus“
★ ★
Þá er ekki úr vegi aff
gefa eilítiff sýnlshorn af
auglýsingum þessa tíma:
„Sjáðu Mangi“,