Morgunblaðið - 02.11.1963, Blaðsíða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ
1
Laugardagur 2. nov. 1963
EFTIR
BJÖRN THORS
Þ E G A R Morgunblaðið hól
göngu sína 2. nóvember 1913,
höfðu forstöðumenn þess þeg-
ar ráðið fréttaritara í Kaup>
mannahöfn, London og
Kristjaníu (Osló), og skýrií
Vilhjálmur Finsen ritstjóri
frá því í fyrsta blaðinu að frá
þeim muni blaðið daglega
birta heimsfregnir. Síðan seg-
ir ritstjórinn: „Gamla Frón
flyzt nær menta miðstöðvunv
heimsins, og gætum vér unn>
ið að því, væri aðaltilgangs*
atriði voru náð.“
Greinilegt var að ritstjóri
hins nýja blaðs ætlaði að
leggja á það áherzlu að flytja
lesendum jafnan nýjustu
fregnir af því sem var að ger*
ast úti í heimi. Ekki fór þó
þessi fréttaflutningur vel af
stað, því í fyrsta blaðinu stóð
eftirfarandi klausa í „Dag-
bók“:
— Af einhverjum oss ó-
þekktum ástæðum hafa eng-
ín erlend símskeyti komið tft
Morgunblaðsins í gærkvöldi
— væntanlega af því að ekk-
ert markvert hefur skeð.
Þótt ekki væru í fyrsta blað-
inu neinar stórfréttir að utan,
bitrust þar fjórar frásagnir úr er-
lendum blöðum. Fjallar ein
þeirra um merkar norskar hæn-
ur, sem eru gæddar sérstökum
hæfileikum til að sigrast á rott-
um. Hafði hænsnaeigandi einn í
Noregi fylgzt með því þegar
rotta komst inn í hænsnabúr í
þeim tilgangi að næla sér í
nokkra unga. Skipti það engum
togum að ein hænan snerist gegn
rottunni. Lauk viðureigninni
með því að rottan lá dauð en
hænan gekk ósærð burt. Bent er
á í sambandi við þessa frásögn
að bæjarstjórnin í Reykjavík
ætti að útvega sér hænsnakyn
þetta og láta nokkrar hænur út
í Örfirisey.
FYRSTU FRÉTTASKEYTIN
Þegar fyrstu fréttaskeytin bár-
ERLENDA
VAKTIN
Sex manns vinna að erlend-
um fréttum blaðsins. Hér til I
hliðar eru þær Sólrún Jens- |
dóttir og Margrét Bjarnason |
að lesa úr fjarritaraskeytum.
Að neðan: Haukur Hauksson 1
skrifar meðan Ásgeir Ingólfs- |
son tekur við fréttum í síma. |
Til hægri fylgjast þeir Björn !
Thors og Guðmundur Eyþórs- |
son loftskeytamaður með fjar- I
riturunum, sem taka á móti |
símskeytum frá AP og NTB 1
svo til allan sólarhringinn. '
Riímlega 6 þús. fréttaritarar
safn.a erlendum fréttum fyrir IMorgunblaðið
var einnig tekin upp sú regla að
skrifa fregnmiða jafnóðum og
fréttir bárust, og festa þá utan
við skrifstofurnar svo allir gætu
séð, er leið áttu framhjá. Einnig
voru prentaðir fregnmiðar, sem
dreift var víða. Þótti það tíð-
indum sæta að fyrsti fregnmið-
inn um ófriðinn var kominn til
Grindavíkur daginn eftir.
ust frá útlöndum reyndust þau
ekki ýkja innihaldsmikil, enda
ekki auðvelt fyrir nýtt og fátækt
dagblað að standa undir miklum
símskeytakostnaði. Þessi fyrstu
skeyti birtust í 3. tölublaði. Segja
þau í fáum orðum frá því að
borgarstyrjöld geisi í Mexíkó
og hugsanlegt sé að Wilson
Bandaríkjaforseti skerist í leik-
inn.
Næstu daga birtast þessi frétta
skeyti svo öðru hvoru, oftast að-
eins örfá orð. Helztu fréttirnar
eru úr erlendum blöðum, og
hefjast flestar á orðunum „í
fyrra mánuði ....“, eða „Ný-
lega Vegna þess hve
miklu hlutverki erlendu blöðin
gegna í fréttaflutningi Morgun-
blaðsins fyrstu mánuðina, má oft
sjá af blaðinu hvenær póstskip
hefur komið að utan. Fyllist þá
allt af erlendum fréttum næstu
daga á eftir, og kennir þar
margra grasa.
TVEGGJA ÁRA „FRÉTT“
Sunnudaginn 29. marz 1914
hefst framhaldsfrásögn af Titan-
icslysinu (Titanic fórst 15. apríl
1912) eftir Archibald Gracie
ofursta. Hefst frásögnin á þess-
um orðum: „Af því að ég er
eini karlmaðurinn, sem nú er á
lífi af farþegum þeim, sem stóðu
á þiljum Titanics meðan björg-
unarbátunum var skotið fyrir
borð með konum og börnum, þá
finnst mér það. skylda mín, að
geta um hetjudáð allra þeirra,
er á skipi voru.“ Framhaldsfrá-
sögn þessi birtist síðan alla
sunnudaga þar til 10. janúar
1915, og stundum myndskreytt.
Þótt ekki hafi hér verið bein-
linis um fréttaflutning að ræða,
vakti greinaflokkurinn verð-
skuldaða athygli, enda hafði ekki
áður birzt jafn ítarleg frásögn af
þessu hörmulega slysi, sem varð
rúmlega 1500 manns að bana.
SARAJEVO
Það var ekki fyrr en heims-
styrjöldin fyrri hófst að Morg-
unblaðið tók að birta erlendar
fréttir svo nokkru næmi. Fyrstu
tildrög styrjaldarinnar voru þau
að Franz Ferdinand erkihertogi,
ríkisarfi Austurríkis, og kona
hans, Sofia hertogafrú, voru
myrt í borginni Sarajevo í
Bosníu. Fregn þessa fær Morg-
unblaðið í símskeytum frá frétta
riturum í Bergen og Kaup-
mannahöfn daginn eftir morðið,
og birtir feitletraða á forsíðu
hinn 30. júní. Það er til marks
um fréttaþjónustuna á þessum
árum, að á forsíðu er einnig
grein um ríkiserfingjann og konu
hans. Eru æfiatriði beggja rak-
in þar nokkuð og skýrt frá störf-
um erkihertogans og fjölskyldu.-
Ekki var á þessu stigi vitað um
hve afdrifaríka fregn var að
ræða, því það var ekki fyrr en
mánuði seinna, hinn 28. júlí, að
Austurríki sagði Serbíu stríð á
hendur, og Þýzkaland, Rússland,
Bretland og Frakkland gerðust
ekki aðilar að styrjöldinni fyrr
en í ágústbyrjun.
Morgunblaðið var aðeins á und
an tímanum að tilkynna um upp-
haf heimsstyrjaldarinnar. Degi
áður en styrjöldin hófst, eða
mánudaginn 27. júlí, birtist í blað
inu frétt undir fyrirsögninni:
„Styrjöld hafin með Austurríki
og Serbíu“. Þannig vildi til að
daginn áður hafði þýzka
skemmtiferðaskipið „Prinz Fried-
rich Wilhelm“ verið hér í
heimsókn. Bárust skipinu óljós-
ar fregnir frá eigendum þess um
að styrjöldin væri skollin á.
Fékk blaðið, fyrir milligöngu
þýzka ræðismannsins og „hr.
Jóns Ólafssonar“ að birta frétt-
ina.
Því miður reyndist frétt þessi
ekki með öllu tilh'æfulaus, því
nokkrir árekstrar höfðu orðið á
landamærunum, og stríð var ó-
umflýjanlegt.
FRÉTTALEIT
Eftir þetta rekur hver stór-
fréttin aðra, þótt ekki séu þær
langorðar né ítarlegar. Vegna
fjárskorts verða forráðamenn
blaðsins að hafa öll spjót úti til
að útvega nýjustu fregnir af
gangi styrjaldarinnar, eins og
sjá má á forsíðum blaðsins í
byrjun ágústmánaðar. Leitar
blaðið m. a. til stjórnarráðsins
og ýmissa verzlunarfélaga í höf-
uðborginni og fær hjá þeim
leyfi til að birta símskeyti frá um
bjóðendum þeirra erlendis. —
Vegna fréttaþorsta borgarbúa
REUTER
Ýmsir, sem höfðu hagsmun*
að gæta erlendis, svo sem kaup-
menn og útgerðarmenn, leituðu
stöðugt til blaðsins til að afla
sér frétta af gangi styrjaldar-
innar. Ekki gekk alltaf greiðlega
að svara, því fréttir voru stopul-
ar. Þá var það að nokkrir áhuga-
samir bæjarmenn stofnuðu á-
samt Morgunblaðinu og ísafold
félag til fréttaöflunar að utan.
Gerði félag þetta samning við
fréttastofu Reuters í London um
að fá daglega sent hundrað orða
skeyti um gang ófriðarins. Birt-
ist fyrsta skeytið á vegum Frétta
félagsins föstudaginn 21. ágúst
1914.
„SKEYTAFÉLAGIГ
Á stríðsárunum var hér brezk-
ur ræðismaður Cable að nafni.
Fyrir milligöngu hans náðu for-
stöðumenn Morgunblaðsins samn
ingum við brezk yfirvöld um að
fá símsendar daglega opinberar
tilkynningar utanríkisráðuneyt-
isins brezka um gang styrjaldar-
innar. Birtist fyrsta skeytið I