Morgunblaðið - 20.02.1974, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUK 20. FEBRUAR 1974
12
Um þessar mundir gefst lítið tækifæri til að ræða
atvinnumál svo nokkur leggi hlustir við. Vinstri
stjórnin hefur beitt því alkunna bragði óreiðustjórna
og duglítilla að beina athygli þjóðarinnar að utan-
ríkismálum og helzt viljað halda þjóðinni í styrjöld
við þennan í dag, hinn á morgun.
Litlar keinpur skríða í skjól,
meðan skörungarnir berjast. ..
Þeir, sem litlir eru fyrir sér
og sjá kannski heldur ekki til-
gang i styrjöldum, sem byggjast
á einhliða þjóðarsamþykktum
um sigur yfir óvinunum, halda
sig sem mest utangátta meðan
ósköpin ganga yfir inni i bæn-
um. Linka slíkra manna kemur
vitaskuld víðar fram en’í stór-
styrjöldum. Það er ekki óeðli-
legt, að þessum sömu mönnum
vaxi í augum og þeir dragi
verkið sem mest á langinn — að
ganga fram fyrir skjöldu með
úrtölur og hrakspár, þegar allt
leggst á eitt, hinar góðu eigind-
iiybjartsýni og stórhugur, bráð-
drepandi, en virðingaverð ást á
hefðbundnum atvinnuvegi og
svo atvinnupólitik og henni
samfara atkvæðapólitík stjórn-
málamanna. Allt þetta stendur
að baki þvi skipakaupaæði, sem
gripið hefur þjóðina. Lengi
vonaði ég, og aðrir álíka
þenkjandi menn.aðekki væri
fullt mark takandi á kosninga-
bulli vinstri flokkanna og
skipakaupunum yrði stillt i eitt-
hvert hóf, þegar til stykkisins
kæmi. Mönnum hefur þó ekki
orðið að þessari von sinni, held-
ur þvert á móti. í stað þess að
vinstri stjórnin dragi eitthvað í
land, missti hún þetta sem
annað allt úr böndunum og nú
er ringlureið framundan. Enn
er hamazt við að bringja inn
stórskipum úr öllum áttum,
misjafnlega velheppnuðum, og
jafnframt lögð nótt við dag í
smíði smærri skipa innan
Iands. Þeir, sem vilja, að sjávar-
útvegur haldist við í landinu,
geta ekki setið hjá hljóðir
lengur. Stefnan leiðir óhjá-
kvæmilega til þess, að í þessum
atvinnuvegi drepi hver annan í
baráttunni um of lítinn fisk til
skiptanna.
Hagkvæmnismörkin
og óskhyggjan....
Sá vandi, sem við erum búnir
að koma okkur í, er sá versti,
sem hent getur fiskveiðiþjóð,
en hann er sá, að við erum
löngu komnir yfir hagkvæmnis-
mörkin i sókninni. Aflinn fer
síminnkandi á sóknareiningu
samfara því, að sóknareiningin
verður okkur sífellt dýrari og
kostnaðarsamari.
Rétt er að benda á það, að
menn mega ekki, eins og hér er
þó oftast gert, rugla saman líf-
fræðilegum ofveiðimörkum og
hagkvæmnismörkum. Sóknin
getur löngu verið hætt að borga
sig — orðin of dýr miðað við
afla — áður en komið er að
raunverulegum Iiffræðilegum
hættumörkum fyrir fisk-
stofnana. í stað þess nú að
rífast sýknt og heilagt um líf-
fræðilegu ofveiðimörkin, sem
við i rauninni vitum of litið um
til að geta rifizt um þau af viti,
enda má nú segja að það
þvælist ekki fyrir mönnum al-
mennt í þeim umræðum — þá
væri ráð að snúa sér með
svipuðum krafti að hag-
kvæmnismörkunum. Þar höf-
um við fastara land undir fót-
um. Þekkjum fleiri liði i
dæminu, þó að því sé ekki að
neita, að við getum ekki
reiknað það til fulls nema
þekkja nokkurn veginn líf-
fræðilegu mörkin. Við þekkjum
til dæmis áður nefnda stað-
reynd, að afli fer minnkandi á
sóknareiningu þrátt fyrir auk-
inn tilkostnað, og við þekkjum
einnig aðra hagræna staðreynd
með vissu, sem sé þá, að það
myndi borga sig að veiða fisk-
inn fullvaxinn eða sem
þyngstan í stað þéss að moka
honum upp hálfvöxnum. Til
þess að ná þessu, yrðum við
náttúrlega um hríð að hægja á
okkur í sókninni.

Asgeir
Jakobsson:
t
fl
Kfimninum
Fram að þessum tíma — og
ekkert bendir til nema síður sé,
að á því verði lát — hefur svar
okkar við minnkandi afla verið
aukin sókn með dýrari skipum
og dýrari tækjum. Þar sem
sjávaraflinn á sér náttúrleg tak-
mörk, sem ekki verður komizt
yfir, hvernig sem látið er, þá
hlaut þessi stefna, ef henni
væri skefjalaust fram haldið,
að leiða til þess, að við færum
yfir hagkvæmnismörkin. I raun
og veru vildi þjóðin ekki
þekkja þau. Staðreyndin kom
ekki heim og saman við óskirn-
ar. Það er rétt að taka um þetta
hlutlægt dæmi. Við töldum víst,
enda fyrir því reynsla annarra
þjóða, að skuttogarar myndu
veiða svo sem 20—25% meira
en slðutogarar svipaðrar stærð-
ar. Hins vegar lá það einnig
fyrir, að stofnkostnaður hlyti
að verða geysilega mikill og
eins, að skipin hlytu að verða
dyr í rekstri, bæði vegna hins
dýra, erlenda stofnkostnaðar,
mikillar olíueyðslu vegna
mikils vélarafls og mjög liklega
miklu veiðarfærafrekari en
síðutogarar, sem nú er á daginn
komið, allt saman.
Öllum útreikningum um það,
hvort þessi 20% hugsanlega
aflaaukning borgaði sig var
stungið undir stól, enda sýndu
þeir al lir að hún gerðí það ekki.
Skipin voru svo keypt og ekki
bara til endurnýjunar á gamla
flotanum heldur fjölgað stór-
lega ogþá fór nú fyrst að syrta i
álinn. Þar sem óhjákvæmilegt
tap var á hverju skipi í meðal-
aflaári, varð heildartapið auð-
vitað þeim mun óviðráðanlegra
sem skipin voru fleiri. En það
bættist önnur vá við. Við vorum
nefnilega ekki aðeins komnir
yfir hagkvæmnissóknarmarkið
á einingu heldur einnig
heildarsóknarmarkið. Við náð-
um ekki orðið meiri heildar-
afla, hve miklu sem við bættum
við af skipum og hversu full-
komin sem þau voru. Þegar
sóknin er komin í það öngþveiti
gerist það, að hver fleyta, sem
bætist ný í flotann, tekur afla
sinn frá þeim, sem fyrir eru, og
eykur bókstaflega ekkert við
heildarmagnið. Utvegurinn
sjálfur, svo og öll þjóðin, er
farinn að tapa með hverju nýju
skipi. Og það er hreint tap. Það
kemur ekkert á móti. Við get-
um tekið annað hlutlægt dæmi
um það, að tapið hefur ekki
aðeins aukizt á sóknareiningu
og kostnaður aukizt við hvert
veitt aflatonn, heldur ná dýru
skipin jafnvel ekki eins mikl-
um afla og síðutogararnir, sem
við vorum að kasta, enda voru
þeir ekki orðnir nema tæpir 20
að tölu — í sókninni. Hæsti
skuttogarinn okkar sl. ár, nærri
tvö hundruð milljón króna
tækjakassi, var með 3000 tonna
ársafla, sem er lægsti toppafli
togara um áratugi.
Nú eigum við náttúrlega
okkar gamla og góða svar við
þessu og það er að kaupa okkur
nokkra upp á 400 milljónir.
Þeir hlytu að ná meiri fiski
segðu menn. Kostnaðardæminu
styngjum við svo undirstól eins
og i fyrra skiptið.
Sjálfsmorð
í veizlulok....
Það er þessi snjókúla glóru-
lausrar bjartsýni á, að enda-
laust sé hægt að ná fiski með
bættum tækjum og þá skipti
engu máli, hvað þau kosti í
kaupum og rekstri — sem er nú
að velta yfir okkur og það fólk,
sem átti að bjarga. Min skoðun
er sú, að það sé verið að leiða
varanlegt atvinnuleysi og fjár-
hagsvandræði yfir fólk í sjávar-
plássunum með gýligjöfum,
sem veita skammtima atvinnu,
sem stjórnmálamenn vona að
endist fram yfir næstu kosning
ar og víxillinn verði þá ekki
fallinn. Það ræðst ekkert við
útgerð þessara skipa í mörgum
sjávarplássanna, hvorki fjár-
hagslega né tæknilega.
Öllum er í fersku minni
reynslan af nýsköpunartogurun
um, sem sendir voru i sjávar-
plássin til atvinnubóta. Fólkið
fagnaði þessum skipum, en
lenti fljótt í þrotlausu basli með
þau og fáum árum síðar sigldu
þau hvert af öðru gjaldþrota úr
heimahöfnum sínum, og fólkið
stóð eftir á ströndinni atvinnu-
lausara en áður og margt með
nokkurn skuldabagga. Nú er
allt miklu stórfelldara i sniðun-
um og það er ófyrirsjáanleg
guðslukka, ef þetta endar ekki
alltmeð skelfingu, bæði fyrr og
tilfinnanlegar en með
nýsköpunartogarana. Og þá
sætum við uppi með svo
lamaðan sjávarútveg, að þjóðin
gæfist upp á honum og leitaði
nýrra úrræða, og þessi hefð-
bundni atvinnuvegur rétti
aldrei við til fyrri reisnar.
Það er hættulegt að kúvenda
i miklum byr, en það verður þó
tíðum að gerast, þegar dauða-
boðar eru framundan.
Máski gefst tækifæri síðar til
að ræða itarlegar atvinnubóta-
sjónarmiðið í sjávarútvegnum
og pólitikina, sem þvi er sam-
fara, en það tel ég þjóðhættu-
lega meinloku að sjá engin önn-
ur ráð til atvinnubóta hjá ört
fjölgandi þjóð en að nota at-
vinnuveg, sem á sér náttúrlegar
takmarkanir og jafnframt
vitandi sig vera kominn yfir
þessar náttúrlegu takmarkanir.
UflHORF
UMS;ÓN ANDERS HANSEN
Málefnalegt
gjaldþrot
íslenzkra
kommúnista

Segja má, að með hverjum deg-
inum sem líður minnki líkurnar á
því að varnarliðið hverfi af landi
brott á yfirstandandi kjörtíma-
bili. Kemur þar einkum tvennt til,
öflug andmæli almennings og
lofsverð varkárni utanríkisráð-
herra. Nýjasta dæmið um and-
stöðu almennings við uppsögn
varnarsamningsins er hin mikla
undirskriftaherferð „Varið land“,
sem þegar hefur hlotið frábærar
undirtektir. En um leið og likurn-
ar á brottför hersins minnka
eykst taugaveiklun íslenzkra
kommúnista. Fyrst keyrði þó um
þverbak eftir að undirskriftasöfn-
unin hófst, og eiga viðbrögð
kommúnista sér enga hliðstæðu í
íslenzkri nútímapólitík. Um leið
og á bjátar hjá kommúnistum,
grípur um sig nokkurs konar
sturlun eða móðursýki, þar sem
engu er hlíft, heldur hamazt og
bölsótazt þar hver sem betur má.
Nægir í þessu sambandi að líta
yfir skrif „Þjóðviljans" síðustu
daga: Þar eru forstöðurnenn
undirskriftasöfnunarinnar kall
aðir öllum illum nöfnum s.s.
„hundflatur skrælingjalýður,"
„rottulegur karakter" og „upp-
vakningslegur stjörnufræðingur"
svo eitthvað sé nefnt. Þá er ís-
lenzkri borgarastétt í heild ekki
heldur vandaðar kveðjurnar, því
hún er ýmist nefnd „trúir rakk-
ar“, „óþjóðleg að erfðavenju" eða
jafnvel „flugumenn bandarísku
leyniþjónustunnar“. — Mikil er
vonzka heimsins, landráðamenn
yfir og allt um kring.
Allt ber þetta vott um ömurlegt
dómgreindarleysi og algeran
skort á málefnalegum rökum.
Þegar rökin þrýtur er tekið til við
að sjóða saman fáránlegan fúk-
yrðaflaum, sem engum tilgangi
þjónar nema ef vera skyldi til að
lægja skapofsa höfundanna. Þetta
minnir á löngu liðna tima í is-
lenzkum stjórnmálum, þegar rök-
in skiptu engu máli, heldur það
hver gat valið andstæðingum sín-
um svívirðilegust skammaryrði.
En þarna hefur orðið á breyting,
og því standa kommúnistar einir
eins og tröll í heiðríkju, sjálfum
sér til skammar og svivirðu.
Kommúnistar eru á undan-
haldi, og er málgagn þeirra glöggt
merki þar að lútandi. Hinum
yngri mönnum í þeirra röðum
hefur ekki tekizt að halda hug-
sjónum og eldmóði þeirra eldri á
loft. Jafnvel hinum nýja ritstjóra
„Þjóðviljans" hefur á skömmum
tíma tekizt að breyta blaðinu úr
tiltölulega virtu fréttablaði niður
i sorprit af verstu tegund. Falsan-
ir, níð og rógburður virðist nú
vera það leiðarljós, sem haft skuli
í hávegum. En allur þessi sori, öll
þessi sorpblaðamennska verður
ekki til þess að rýra álit lýðræðis-
sinna hvar í flokki sem þeir
standa. Þvert á móti mun þetta
verða til að auka samstöðu þeirra
og baráttuþrek. Það er þvi auð-
velt að taka undir orð Jónatans
Þórmundssonar í ávarpi hans á
fundi samtakanna „Varins lands"
á dögunum, en hann sagði m.a.:
„Síðustu daga hafa dunið yfir
forsvarsmenn undirskriftasöfn-
unarinnar margvísleg skammar-
yrði og brigzl um landráð. Við
megum ekki láta slikt á okkur fá.
Við vitum, að slíkur munnsöfnuð-
ur og það hugarfar, er að baki
býr, á sér fáa formælendur. Hitt
er mikilvægara að hafa í huga, að
allur þorri þess hóps, sem vill
fara aðra leið en við í varnar-
málunum, hefur sama takmark og
við, að tryggja sem bezt farsæld
og öryggi lands og þjóðar, þótt
ágreiningur sé um heppilegustu
Ieiðina til þess. Þetta fólk á sama
rétt á þvi að hafa sína skoðun
óáreitt eins og við viljum hafa
okkar skoðun og koma henni á
framfæri. Því er nauðsynlegt að
minna stuðningsmenn úti um
land allt á það, að í hita leiksins
verður að gæta kurteisi og sæmd-
ar við söfnunina. Viðmegum ekki
láta stóryrði hafa áhrif á okkur í
því efni.
Að lokum þetta: Við höfum
sannfæringu í þessu máli. Þótt á
móti blási stundum, verðum við
að berjast tii þrautar. Tökum
höndum saman um að gera
árangurinn af söfnuninni sem
allra glæsilegastan."
Svartir
veskisþjófar
Akureyri, 18. febrúar.
ÞAÐ HEFUR lengi verið á orði haft,
að hrafnar væru þjófgefnir í meira
lagi, en hitt mun vera sjáldgæft, að
þeir verði að skila þýfinu aftur orða-
laust. Það gerðist þó í kvöld i Hliðar-
fjalli, þegar Kristinn Kristinsson, 1 5
ára, var á leið heim til sin af skiða-
æfingu. Hann hafði skilið skiðin eftir
og var gangandi, en á leiðinni var
svell og gífurleg hálka. svo að hann
fór upp á snjóruðning á vegarbrún
inni og ætlaði að ganga heim á leið
eftir honum.
Er hann kemur upp á ruðninginn
sér hann tvo hrafna á flögri skammt
frá sér og burðast þeir með eitthvað
á milli sín, sem Kristinn taldi fyrst að
væri hræ eða eitthvað þess háttar.
Hann hljóp í átt til hrafnanna, sem
þá misstu feng sinn og hrökkluðust
burtu. Kristinn var ekki lítið undr-
andi. þegar hann tók upp af fönninni
stráheilt brúnt kvenveski. Hann
gægðist I veskið til þess að aðgæta
hvort hann sæi ekki eitthvað, sem
benti til eiganda þess og rak strax
augun i sjúkrasamlagsskirteini með
nafni eigandans, kvittanir af ýmsu
tagi og þar að auki rúmlega 3.200
krónur i peningum.
Kristinn sneri nú upp á veginn
aftur og hitti félaga sína og stúlka,
sem var með i hópnum, kannaðist þá
við nafn eigandans, sem reyndist
vera þerna á strandferðaskipinu
Esju. Þau flýttu sér nú i bæinn og
niður að bryggju, en þá var Esja
nýlega farin. Hins vegar vissi stúlkan
hvar kunningjafólk eigandans átti
heima og þangað var veskinu komið
til skila í kvöld. Kristinn fékk þar
mikið lof og bezta þakklæti fyrir
skilvisina. — Sv. P.