Morgunblaðið - 20.03.1974, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. MARZ 1974 7

f umræðum manna á meðal um
fiskeldi er oft vitnað til silungseld-
is í Danmörku. Þetta er eðlilegt,
þvi að Danir hafa byggt á þessu
sviði upp verulega atvinnugrein,
enda standa þeir þar fremst Norð-
urlandaþjóða, þó að víðar væri
leitað
Skýring þess, hve Dönum hefur
vegnað vel I fiskeldi, er m.a. fólgin
í því, að þeir búa við hentug
náttúru- og framleiðsluskilyrði,
lega landsins er hagstæð gagnvart
mörkuðum, að ógleymdu því sam-
starfi og þeirri reynslu, sem Danir
hafa öðlazt i silungseldi i rúmlega
80 ár. Óþarft er að minna á, hvað
Danir eru duglegir og hæfir bú-
menn; um það vitnar landbúnaður
þeirra.
700 FISKELDISSTÖÐVAR
Um 700 eldisstöðvar eru í Dan-
mörku, er framleiða árlega um 1 2
milljón kiló af silungi aðallega
regnbogasilungi, sem seldur er til
rúmlega tuttugu landa. Danir fá í
gjaldeyristekjur vegna þessa út-
flutnings árlega jafnvirði um 1 300
milljónir islenzkra króna. Er greitt
sem svarar til um 112 islenzkra
króna fyrir hvert kiló af regnboga-
silungi. Stærstu viðskiptalönd
Dana eru Vestur-Þýzkaland, en
þangað fór um helmingur út-
flutnings þeirra árin 1971 og
1972, Belgia og Luxemborg, sem
keyptu 1 9% fyrrnefnd ár, og Bret-
land, er fékk 13% útflutningsins.
Auk fyrrgreindra landa. seldu Dan-
ir þessi ár eldisfisk til Sviss,
Sviþjóðar, Frakklands, Austurrík-
is, Hollands, Finnlands, Noregs.
Italíu og fleiri landa. Eins og sjá
má, eru þessi lönd öll i Evrópu, en
Eftir Ingva Hrafn Jónsson.
Silungseldi
í Danmörku
greininni og aðilar í silungseldi í
innflutningslöndunum reyna að
sjálfsögðu að keppa við innfluttan
silung. Fyrr í þessari grein voru
tíundaðir þeir kostir, sem Danir
byggju við í sambandi við silungs-
eldið, og skal nú vikið nánað að
þeim: Danir eiga aðgang að góðu,
súrefnisríku vatni með heppilegu
hitastigi árið um kring og sömu-
ieiðis eiga þeir völ á góðu fiskfóðri
á hagstæðu verði. Það atriði, sem
síðast var nefnt, skiptir raunar
höfuðmáli vegna þess, að fóður-
kostnaður er stærsti liðurinn í
rekstri eldisstöðvar. Þetta sýnir
útreikningur, sem félagskapur
eldisstöðva i Danmörku hefur lát-
ið gera og var birtur i riti þeirra i
desember 1 973.
Eldisstöðvar i Danmörku eiga
kost á að fá reglulega fiskfóður,
úrgangsfisk, en Danir eru með
sérstakt úthald til þess að afla
þessa hráefnis fyrir eldisstöðvarn-
ar og fiskimjölsverksmiðjur, sem
bræða fiskinn.
Eldissilungur í Öxnalækjarstöð Tungulax H/F.
Ijósm. Ól. K. M.
þó fer nokkurt magn fram-
leiðslunnar til annarra heimsálfa.
en það er óverulegur hluti af heild-
arútflutningi Dana.
Sem fyrr greinir, er um fram-
leiðslu og sölu á silungi að ræða,
en það er fyrst og fremst svo-
nefndur „portions"-fiskur, þ.e.
fiskur, sem er um 180 til 350
grömm að þyngd. En auk slátur-
fisksins eru seld lifandi hrogn og
sleppiseiði.
Eldisstöðvar í Danmörku eru
með útitjarnir, sem grafnar hafa
verið út í jarðveginn með möl í
botni. Vatn til stöðvanna er tekið
úr lind, læk eða á. Við sum stærri
vatnakerfin eru margar eldis-
stöðvar, hver niður af annarri
meðfram ánni.
MIKIL GRÓSKA
í FISKELDI
Eftir síðustu heimsstyrjöld hefur
orðið mikil aukning á framleiðslu
alisilungs i Danmörku. en fisk-
eldisstöðvum hefur fjölgað á
þessu tímabili úr 100 í 700. Þá
hafa orðið verulegar framfarir F
eldinu sjálfu; með endurbættar og
betri aðferðir en áður voru við-
hafðar. T.d. þurfti fyrr á árum að
vera með fiskinn í eldi í 2 til 1'h ár
til þess að fá hann i kjörstærð til
sölu og neyzlu, en nú tekur það 1
til 1 Vz ár.
ÓDÝRTFÓÐUR
Mikil samkeppni er i atvinnu-
FRAMLEIÐSLUKOSTNAÐUR
Samkvæmt fyrrnefndum út-
reikningi nemur fóðurkostnaður i
framleiðslu á kílói af regnboga-
silungi i eldisstöð 43 af hundraði
heildarkostnaðar, en laun eru
22%. Eru þessir tveir liðir þvi
65%. Framleiðslukostnaður á
hvert kíló í fyrrnefndu dæmi er
sem svarar til tæplega 100
islenzkra króna. Útreikningur
þessi er miðaður við eldisstöð,
sem framleiðir árlega um 150
tonn af silungi, þar af er helming-
ur sláturfiskur „portions"-fiskur,
en hitt sleppiseiði.
INNFLUTNINGSHÖMLUR
Margvisleg vandamál hafa
steðjað að fiskeldi i Danmörku,
bæði fyrr og siðar. Á síðari timum
hefur athyglin beinzt i æ ríkara
mæli að fisksjúkdómum, útrým-
ingu þeirra og vörnum gegn þeim.
Það kemur til af þvi, að augu
manna hafa opnazt fyrir þvi, að
fisksjúkdómar hafi valdið og eigi
þátt i verulegu rekstrartjóni i vax-
andi atvinnugrein. Einnig hafa
ýmis lönd, sem Danir hafa selt ali-
silung til. sett mjög strangar regl-
ur um slíkan innflutning til að
koma í veg fyrir, að fisksjúkdómar
berist inn í landið. Þannig settu
Bandaríkjamenn fyrir nokkrum ár-
um afar hörð ákvæði i lög hjá sér
um innflutning á alisilungi, er
leiddi til þess, að sala á silungi frá
Danmörku datt niður með öllu;
vegna þess að Danir hafa ekki
getað fullnægt þeim kröfum, sem
gerðar hafa verið. Bandarikja-
menn höfðu verið mjög góðir við-
skiptavinir Dana og misstu Danir
þvi þarna afar hagstæðan markað.
Þá hafa Svíar einnig hert mjög á
reglum i sambandi við innflutning
á fiski og hrognum þeirra, en þeir
hafa orðið fyrir slæmri reynslu i
þessu efni og krefjast eins og
mörg önnur lönd heilbrigðisvott-
orða. En til þess að unnt sé að
gefa slik vottorð, þarf að vera fyrir
hendi aðstaða i landinu, stofnun,
sem sinnir þessum hlutum.
FISKISJÚKDÓMAFRÆÐIN
ER UNG
Safa fisksjúkdómafræða er til-
tölulega stutt. Ör þróun hefur ver-
ið á þessu sviði síðustu áratugina,
enda mönnum orðið Ijósara en
áður mikilvægi þess, að fiskstofn-
ar, hvort heldur sem er i eldis-
stöðvum eða i náttúrunni, séu
heilbrigðir. Þá hefur einnig komið
á daginn, hve mikil hætta getur
verið samfara flutningi á fiski og
hrognum þeirra milli landa, ef ekkí
er aðgát höfð, með tilkomu nýrra
og áður óþekktra sjúkdóma, sem
valdið geta afhroði i fiskstofnum
og hafa gert.
BARÁTTA GEGN
SJÚKDÓMUM
Vegna fyrrgreindra viðhorfa i
sambandi við gætni gagnvart sjúk-
dómum i fiski, hafa Danir sjálfir
gert ráðstafanir til þess að bæta
ástandið i þessum efnum. Þeir
stofnuðu fyrir réttum 20 árum
tilraunastöð i Bröns, til þess að
sinna ýmsum aðkallandi verkefn-
um vaxandi silungseldi til
stuðnings og hjálpar. Um svipað
leyti og Bandarikjamenn settu
ákvæði um, að heilbrigðisvottorð
yrðu að fylgja innfluttum silungi,
komu til sögunnar í Danmörku lög
um baráttu gegn smitnæmum
sjúkdómum í vatnafiski, m.a. til
að reynt yrði að mæta auknum
kröfum erlendis frá um heilbrigði
silungs og hrogna hans, er þeir
keyptu af Dönum. Ágætur árangur
hefur náðst i baráttunni gegn
sjúkdómum. En hér er um mikið
vandamál að ræða, sem taka mun
langan tíma að leysa og verða
gifurlega kostnaðarsamt verkefni,
ef verulegur árangur á að nást. Er
reyndar vafasamt, að nokkurn
tima takist að útrýma með öllu
hættulegum sjúkdómum í fiski,
þegar þeir hafa náð fótfestu við
aðstæður eins og i Danmörku, þar
sem margar eldisstöðvar eru i
sama vatnakerfi.
En þrátt fyrir þessi breyttu við-
horf i sambandi við heilbrigðismál-
in, selja Danir þúsundir tonna af
silungi til margra landa, enda er
mestur hluti framleiðslunnar
sláturfiskur, sem annaðhvort fer
lifandi eða f rystur á sölumarkað til
neytendanna.
UMHVERFISVERND
Hin mikla umræða um
mengunarmál á siðari árum hefur
einnig stuðlað að endurmati
manna á stöðu náttúrulífs, og
komið hafa til sögunnar nýjar
kröfur um umhverfisvernd.
Háværar raddir hafa verið uppi í
Danmörku um, að eldisstöðvarnar
valdi mengun í þeim vatnakerfum,
sem þær eru i tengslum við, og
krafizt hefur verið útbúnaðar hjá
stöðvunum til þess að komið sé i
!'“n fvrir. að menqandi skolp ber-
‘st frá þeim út i vatnakerfin. Að
sjálfsögðu eru skiptar skoðanir um
þessi mál og víst eru ófgar þar á
ferðinni, eins og svo oft, þegar slik
málefni eru á dagskrá.
(Heimild: Ferskvandsfiskeriblad-
et).
ATVINNA ÓSKAST
1 9 ára stúlka óskar eftir atvinnu
strax. Er vön afgreiðslu. Margt
kemur til greina. Uppl I sima i
21376 milli kl. 2—6 í dag og á
morgun.
FLUGFREYJA
óskar eftir 2 herbegjum, ein-
staklings-ibúð eða 2ja herb. ibúð
m. sima.
Algjörri reglusemi heitið.
Simi 25600 frá kl. 9—5.
GRINDAVÍK
til sölu 1 00 fm fokhelt parhús við
Leynisbraut.
Fasteignasala
Vilhjálms og Guðfinns,
Vatnsnesvegi 20, Keflavík.
Simar 1 263 og 2890.
KEFLAVÍK NÁGRENNI
íbúð óskast til leigu.
Þrennt i heimili.
Uppl i síma 1081 á daginn
TILSÖLU
Willys árg. '58 með nýrri körfu og
nýleg upptekin vél. Á hagstæðu
verði. Uppl. að Arnarhrauni 4—6
1. hæð til vinstri.
TVEGGJA HÆÐA HÚS
TILSÖLU
I Njarðvík. 2 íbúðir 110 fm. 300
fm. lóð fylgir Tilboð óskast.
Uppl. í sima 83256.
KEFLAVIK — NJARÐVÍK
2ja — 3ja herb. ibúð óskast strax.
Simi 1821.
STARFSSTÚLKA ÓSKAST
Vaktavinna. Upplýsingar á staðn-
um.
Hliðagrill. Suðurveri,
Stigahlið 45—47.
TEK AÐ MÉR BÓKHALD
eftir chekka-færslum.
Leiðbeiningar.
Simi: 2-27-35 kl. 1—6
alla daga. Geymið auglýsinguna.
VOGAR VATNSLEYSUSTRÖND
Til sölu fokhelt einbýlishús stein-
steypt um 110 fm ásamt 32 fm
biskúr. Fasteignasala
Vilhjálms og Guðfinns,
Vatnsnesvegi 20, Keflavík
Simar 1 263 og 2890
STÝRIMANN OG HÁSETA
vantar strax á 75 lesta bát, sem
rær með þorskanet frá Grindavik.
Vanir menn, hærra kaup Sími
35450 og 86^758.
FISKIBÁTUR
Til sölu nýendurbyggður 70 jesta
fiskibátur. Ný 500 ha GIVI aðalvél.
Nýtt stýrishús, nýjar mannaibúðir,
nýtæki. Fasteignasala
Vilhjálms og Guðfinns,
Vatnsnesvegi 20, Keflavik.
Simar 1 263 og 2890.
UNGURMAÐUR
óskar eftir vel launaðri, þrifalegri
atvinnu. Margt kemur til greina
Upplýsingar i sima 31098 á
kvöldin
GARÐUR
Til sölu 15 ára einbýlishús um
11 0 fm ásamt bilskúr.
Fasteignasala
Vilhjálms og Guðfinns.
Vatnsnesvegi 20, Keflavik
Símar 1 263 og 2890
DEMANTSHRINGUR
Með hjartalaga steini tapaðist fyrir
skömmu hér í borginni Skilvis
finnandi geri viðvart i sima
21947
AUSTIN MINI
til sölu. Ekinn um 30.000 þús.
km.
Upplýsingar i sirha 41 853 eftir kl
7.
VANTAR MANN
i byggingavinnu Upplýsingar eftir
kl. 7 á kvötdin hjá Sigurði Guð-
mundssyni i sima 301 57
DÝRAVINIR
Óskum eftir hund eða tik af
dverg..puddle'kyni.
Uppl. i síma 66420
Jón Sigurjónsson, Stórateig 13.
FIAT 1100 STATION '66
sérlega vel með farinn, óryðgaður,
einn eigandi, ekinn 74 þús. km.
Skoðaður '74.
Allar uppl. gefur Globus h f , bif-
reiðadeild Simi 81 555.
KEFLAVÍK — NJARÐVÍK
Til sölu 46 fem notað ullargólf-
teppi. Upplýsingar i sima 3216
eftir kl 19.
KAUPUM OG SELJUM BÆKUR
Mikið úrval af íslenzkum
póstkortum, frimerkjapökkum og
FDC bréfum.
Safnarabúðin,
Laugavegi 1 7, 2. hæð.
TILSÖLU
Volkswagen 1 300 árg '73
Upplýsingar í sima 41914.
INNRI-NJARÐVÍK
Til sölu 2ja hæða íbúðarhús 3ja
heb ibúð á neðri hæð og 5 herb
ibúð á efri hæð.
Hagstæð greiðslukjör
Fasteignasala
Vilhjálms og Guðfinns,
Vatnsnesvegi 20, Keflavík
Símar 1 263 og 2890.
Jflt>r£runWat>ifc =^-1
mnRCFfliDPR
mÖCULEIKR VORR
SÆNSKIR
ÚRVALS PENINGASKÁPAR
E. TH. MATHIESEN H.F.
STRANDGÖTU 4, HAFNARFIRÐI — SÍMI 5191 9.