Morgunblaðið - 31.01.1975, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 31. JANÚAR 1975 21
Sfðan friður var saminn fyrir tveimur árum hafa 28.000 suður-
vietnamskir hermenn fallið og 113.000 særzt. A annarri hverri
mfnútu missir suður-vfetnamskur borgari heimili sitt. Myndin
sýnir særða hermenn sem var bjargað frá Phuoc Long-fylki sem
hermenn Norður-Víetnama og Viet Cong hafa lagt undir sig.
Stríðið sem
aldrei hætti(r)
Tvö ár eru liðin frá undirritun
samningsins sem átti að koma
á vopnahléi og hafa í för með
sér frið f Víetnam. Samningur-
inn var undirritaður f Parfs 27.
janúar 1973. Samkvæmt honum
hættu Bandaríkjamenn þátt-
töku sinni f strfðinu. En samn-
ingurinn batt ekki enda á
styrjöldina.
Á þessari stundu fellur eða
særist suður-vfetnamskur her-
maður á áttundu hverri mfn-
útu. A annarri hverri minútu
missir suður-vfetnamskur borg-
ari heimili sitt. Jafnframt eru
skuggalegar horfur f efnahags-
málum Suður-Vfetnam.
Að sögn fulltrúa frá vest-
rænum ríkjum ríkir nú meira
vonleysi í Suður-Víetnam en
nokkru sinni siðan átökin þar
hófust fyrir rúmum þremur
áratugum þvi að Parísar-
samningurinn vakti vonir um
að styrjöldinni mundi linna og
þær urðu að engu.
Harðir bardagar hafa geisað í
landinu síðan í desemberbyrj-
un og allt útlit er fyrir að bar-
dagarnir eigi enn eftir að
harðna. Litil líkindi eru til þess
að setzt verði að samningaborði
þvi ágreiningur styrjaldaraðila
virðist ósættanlegur. Övíst er
með öllu hvað framtíðin ber í
skauti og þaó eina sem fólkið í
Suður-Vietnam þorir að vona er
að átökin fjari út.
Fátt minnir nú á viðtæka
þátttöku Bandaríkjamanna i
stríðinu, en bandarískar flug-
vélar fara enn í könnunarferðir
bæði yfir Norður- og Suður-
Vfetnam til að afla vitneskju
um athafnir nörðanmanna og
bandaríska stjórnin virðist þess
albúin að styðja Nguyen Van
Thieu forseta ef hann ákveður
eins og almennt er gert ráð
fyrir að bjóða sig fram i þriðja
skipti i forsetakosningunum
sem eiga að fara fram í október.
Þeim Bandarikjamönnum
sem starfa i Vfetnam, opinber-
lega og óopinberlega, hefur
fækkað í nokkur þúsund. Tæp-
lega 3.000 starfa á vegum
bandarísku stjórnarinnar.
Rúmlega 1.000 Bandarikja-
menn munu nú starfa á vegum
bandaríska sendiráðsins, hjálp-
arstofnunarinnar AID, leyni-
þjónustunnar CIA og land-
varnaráðuneytisins. Bandarísk-
ir embættismenn viðurkenna
að þessa menn mætti kalla
ráðunauta en þó eru þeir ekki í
daglegu sambandi við suður-
víetnamska embættismenn.
Bandarísku embættismenn-
irnir viðurkenna einnig að Suð-
ur-Vietnamar fái tæknilega að-
stoð að vissu marki, bæði frá
bandarískum herforingjum og
óbreyttum bandarískum borg-
urum, en þeir segja að hern-
aðaraðstoðin einskorðist við
birgðamál.
Norður-Víetnamar og Viet
Cong halda þvi fram að aðgerð-
ir Bandarikjamanna sýni að
þeir hafi ekki hætt að hlutast
til um innanríkismál Suður-
Víetnams og segja að þær séu
brot á Parísar-samningnum.
Bandaríkjamenn svara þvi til
að þeir veiti Iöndum víða um
heim tæknilega aðstoð og ann-
ist sjálfir stjórn þessarar að-
stoðar í þessum löndum og auk
þess styðji þeir enga stjórn-
málaaðila i Suður-Víetnam.
Bandarikjamenn halda því
enn fremur fram að könnunar-
ferðir þeirra yfir Norður-
Vietnam séu ekki brot á samn-
ingnum, en samkvæmt honum
er lagt bann við „öllum hern-
aðaraðgerðum" gégn yfirráða-
svæði Norður-Víetnam, þar sem
könnunarflugvélarnar fljúgi
meðfram ströndinni og séu
búnar sérstökum myndavélum
sem geti tekið ljósmyndir þótt
flugvélarnar haldi sig utan við
12 mílna landhelgi Norður-
Víetnams. í samningnum er
ekkert minnzt á könnunarflug í
Suður-Víetnam.
Mannfallið í þeim bardögum
er hafa geisað síðan vopnahléi
var lýst yfir er ótrúlega mikið.
Samkvæmt siðustu tölum
Saigon-stjórnarinnar hafa rúm-
lega 28.000 suður-vietnamskir
hermenn, tæplega 2.000 opin-
berir starfsmenn, rúmlega 500
lögreglumenn og rúmlega 5.600
óbreyttir borgarar fallió á þeim
tveimur árum sem liðin eru frá
undirritun Parísar-
samningsins.
Jafnframt hafa rúmlega
113.000 suður-vietnamskir her-
menn særzt samkvæmt tölum
Saigon-stjórnarinnar og rúm-
lega 1.500 lögreglumenn og
tæplega 16.000 óbreyttir borg-
arar. Saknað er rúmlega 15.000
suður-vietnamskra hermanna,
rúmlega 2.600 opinberra starfs-
manna, rúmlega 200 lögreglu-
manna og tæplega 10.000
óbreyttra borgara.
Fulltrúar vestrænna rikja
áætla að 700.000 flóttamenn
hafi flosnað upp vegna bardaga
i bæjum og þorpum siðan
vopnahlénu var lýst yfir. Um
miðjan janúar hafði herlið
Norður-Víetnama og Viet Cong
náð á sitt vald einni fylkishöf-
uðborg, Phuoc Binh, um 110 km
norður af Saigon, 11 bæjum og
tugum herstöðva og útvirkja
þar á meðal flestum þeirra sem
bandarískir hermenn höfðu á
valdi sinu á sínum tíma.
Siðan Phuoc Binh féll hefur
Bandarikjastjórn formlega sak-
að Norður-Víetnama um alvar-
legt brot á Parisar-samningnum
og sagt að Hanoi-stjórnin „verði
að taka öllum afleiðingum
gerða sinna“. Þessi ásökun kom
fram í mótmælaorðsendingu
sem var send frá Washington
til Sovétríkjanna, Bretlands,
Kína, Frakklands, Ungverja-
lands, Póllands, Indónesíu,
írans, það er þeirra ríkja sem
ábyrgðust Parísar-samninginn,
og til Kurt Waldheims, aóal-
framkvæmdastjóra Sameinuðu
þjóðanna. Áður en orðsend-
ingin var send hafði Ford for-
seti látið í ljós þungar áhyggjur
THIEU
af þróun mála i Suður-Vietnam.
Fylkið Phuóc Long, sem
liggur að landamærum
Kambódiu og er um 110 km
norður af Saigon, féll i hendur
Norður-Víetnömum og Viet
Cong 7. janúar og siðan hafa
stórir hlutar annarra fylkja
meðfram norður- og vestur-
landamærum Suður-Víetnams
og stór hluti fylkisins Tay Nin
og fylkisins Binh Long vestur
af Phuoc Long einnig horfið
undir yfirráð Norður-Vietnama
og Viet Cong. Allir heiztu þjóð-
vegirnir sem liggja í norður og
norðvestur af Saigon hafa verið
rofnir í um 50 til 80 km fjar-
lægð frá borginni.
Norður-Vietnamar halda því
fram aó engu minna mannfall
hafi orðið i liði þeirra og Viet
Cong og segja að stjórnarher-
menn hafifelltrúmlega 107.000,
meóal annars með stórskota- og
loftárásum. Vestrænir hern-.
aðarsérfræðingar segja að þess-
ar tölur séu aðeins áætlað
mannfall og engar áreiðanlegar
tölur eru til um mannfall Norð-
ur-Vietnama og Viet Cong. Her-
stjórn Norður-Víetnama og
Viet Cong hefur neitað að segja
frá tölum um mannfall.
Samkvæmt Parisarsamningn-
um var komið á laggirnar eftir-
litsnefnd með aðild fjögurra
ríkja, og sameiginlegri her-
málanefnd hinna tveggja striðs-
aðilja, en starf þessara nefnda
hefur lamazt.
Ætlunin var að viðræóur full-
trúa Viet Cong og Saigon-
stjórnarinnar í hermálanefnd-
inni tryggðu að vopnahléið
væri virt en það hefur ekki
tekizt og viðræðurnar hafa
legið niðri siðan í júní. Jafn-
framt var til ætlazt að viðræður
milli fulltrúa Saigonstjórn-
arinnar og Viet Cong i Paris
leiddu til þess að pólitiskum
ákvæðum samningsins yrði
hrundið i framkvæmd. Þær við-
ræður hafa legið niðri síðan í
apríl.
Vestrænir sérfræðingar telja
að tilgangur þeirrar sóknar,
sem Norður-Vietnamar og Viet
Cong hófu í desemberbyrjun,
sé sá að valda stjórn Thieus svo
miklum erfiðleikum að hann
neyðist annaðhvort til þess að
segja af sér eða gera svo miklar
pólitískar tilslakanir að
mynduð verði samsteypustjórn
þar sem kommúnistar hafi tögl-
in og hagldirnar.
Viet Cong hefur krafizt þess
að Thieu verði vikið frá völdum
og neitað að semja við hann.
Thieu segir þessa . afstöðu
brjóta í bága við Parísar-
samninginn og sérfræðingar
segja að ekkert bendi til þess að
hann muni bugast þrátt fyrir
mikið mannfall á vigvellinum,
áföll i efnahagsmálum og and-
stöðu annarra hópa en komm-
únista, kaþólskra manna,
búddatrúarmanna og stjórn-
málamanna sem halda því fram
að stjórnin sé spillt og hafi ekki
tekizt að binda enda á stríðið og
látið undir höfuð leggjast að
innleiða aftur mannréttindi og
koma til leiðar félagslegum um-
bótum.
Barátta stjórnarandstöð-
unnar hefur borið litinn
árangur og henni hefur ekki
tekizt að sameinast og koma
samstarfi til leiðar og stjórn-
málasérfræðingar segja að hún
hafi engan virkan fjöldastuðn-
ing að baki. Þessir sérfræð-
ingar telja að meðan áfram sé
barizt af eins mikilli hörku og
raun ber vitni séu andstæóing-
ar stjórnarinnar tregir til að
efna til mótmælaaðgerða því
þeir vilji forðast ásakanir um
að þeir gangi erinda kommún-
ista.
Margir foringjar stjórnarand-
stöðunnar telja að árið 1975
geti ráðið úrslitum um framtíð
Suður-Víetnam þar sem forseta
kosningar eiga að fara fram i
október. Vestrænir sérfræðing-
ar benda enn fremur á að horf-
urnar i efnahagsmálum lands-
ins séu skuggalegar en telja þó
of snemmt að meta afleiðingar
baráttunnar á efnahagsástand-
ió.
Erfiðasta vandamálið er að
tryggja öryggi landsmanna.
Margir þeir staðir þar sem
stjórnin hefur hafizt handa um
verklegar framkvæmdir eru á
svæðum sem barizt er um eða á
útjöðrum yfirráðasvæða stjórn-
arhersins.
Herútgjöld nema tæpum
helmingi heildarútgjalda á fjár-
lögum Suður-Vietnams, striðið
veikir sífellt stöðuna i. efna-
hagsmálunum og það eina sem
heldur Saigon-stjórninni á floti
er hernaðar- og efnahagsaðstoð
Bandarikjamanna.
Aó visu bendir ekkert til þess
að stjórn Thieus muni hrökkl-
ast frá völdum, en fulltrúar
vestrænna rikja eru þeirrar
skoðunar að framtíð stjórn-
arinnar sé undir því komin að
henni takist að ráða við hern-
aðarástandið, að hernaðar- og
efnahagsaðstoð haldi áfram að
berast frá Bandarikjunum og
andstæðingum hennar sem eru
ekki kommúnistar takist ekki
að sameinast.
Harðir bardagar geisa í Binh Dinh-héraði f Suður-Víetnam. Hér hafa hermenn Norður-Víetnama og
Viet Cong sprengt brú í loft upp en suður-vietnamskir hermenn reyna að komast yfir ána.