Morgunblaðið - 05.10.1975, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. OKTOBER 1975
17
— Reykjavíkur-
bréf
Framhald af bls. 25
uðu löndin, geta einnig horft
til bjartari framtíðar, ef rétt
er á haldið. Iðnvæðingin þarf
ekki að spilla þriðja heiminum,
heldur getur hún fært honum
blessun, sem fylgir í kjölfar mik-
ils iðnbúnaðar. Fátækt verður út-
rýmt. Þekking og alheimslögmál
munu auðvelda mönnum að lifa á
jörðunni hagkvæmara lífi en
hingað til. Buckminster Fuller
segir m.a. í samtalinu, að ef
mannkynið standist lokaprófið,
muni menn þjóta um allan
heiminn og einn getur spurt
annan í hversdagslegu tali: „Hvar
áttu heima?“ Og hinn svarað: ,,Á
jörðinni." Eða: „A tunglinu." AIl-
ur heimurinn verður undir einni
stjórn og þá verða ekki til orð eins
og: peningar, samkeppni í við-
skiptum, að afla sér lífsviðurvær-
is. Vopn, skuldir, stríð heyra þá
einnig til fortfðinni, segir Buck-
minster Fuller. „Byltingin kemur
ekki frá stjórnmálakenningum,
heldur hugljómun og tæknifram-
förum.“
Allar stjórnmálastefnur byggj-
ast, að sögn Buckminster Fullers,
á firrunni um að „það er ekkert
til nægilegt og mun aldrei verða“;
sem sagt á kenningunni um skort-
inn. „Allar þykjast þær hafa
beztu lausnina til að dreifa þvi
sem vantar (!),“ segir hann enn-
fremur. „En nú er samfélag
mannsins að uppgötva að tilveran
býður ekki upp á skort, heldur
gnægð. En það hefur tekið mann-
inn tvær milljónir ára að gera sér
grein fyrir því, að hugurinn er
allt, vöðvarnir ekkert. Hin nýja
veröld samtíðarinnar „hefur ekk-
Vt að gera við hræsni, lygar né
skammsýnt arðrán. Hún lætur sér
ekkert nægja nema öll orka al-
heimsins sé notuð öllu mannkyn-
inu til hagsbóta."
Og á öðrum stað í fyrrnefndri
samtalsgrein er vitnað í þau orð
Buckminster Fullers, „að hann
sjái allt í nýju ljósi“. Hann hefur
átt mikinn þátt í að breyta heim-
inum til hins betra óg sér inn f
framtíð mikilla tækifæra og
möguleika mannkyni öllu til
handa, framtíð sem byggist á leit
og þekkingu, sem er eins og orkan
að því leyti, að unnt er að beizla
hana f þágu lffsins. Hann líkir
þróun mannsins á jörðinni enn
sem komið er við unga í eggi. Þar
er hann sjálfum sér nægur. En
maðurinn er byrjaður að brjóta
skurnið og leita nýs umhverfis,
sem hann verður að laga sig að,
leita frelsis „undan skurni hinnar
leyfilegu vanþekkingar.“
Buckminster Fuller er einstakl-
ingshyggjumaður. Hann leggur
aðaláherzlu á þekkingarleit ein-
staklingsins og þroska hans. Eins
og kenningar hans um samverk-
andi orku beinast að því, að sam-
eining einstakra frumefna geti ní-
faldað styrkleika veikasta hlekks-
ins, þannig lítur hann einnig á
sarflstarf einstaklinga og hvetur
menn til að taka höndum saman
um að nífalda a.m.k. kjör manna
og hagkvæmni, þannig að veikasti
hlekkurinn fái stoð i hinum styrk-
asta. Hann sér inn í framtíðina
með augum, sem þekkja hugljóm-
un, en hún á ekkert skylt við
draumóra, byggist þvert á móti á
reynsluþekkingu og stærðfræði-
legum niðurstöðum, þ.e. alheims-
lögmálum.
Þórbergur Þórðarson var marx-
isti, en það er einkennileg til-
viljun, að hann virðist sjá svipaða
veröld og Buckminster Fuller,
Kveðjur frá Vest-
ur-Islendingum
FÓLKIÐ i Vatnabyggðum, Dafoe,
Kandahar, Wynyard, Mozart,
Elfros, Leslie og Foam Lake f
Kanada hafa beðið Morgunblaðið
fyrir innilegar kveðjur til leik-og
söngflokksins frá Þjóðleikhúsinu
í Reykjavík, sem kom til Wynyard
f byrjun ágúst í sumar. Fólkið
þakkar hópnum komuna og lætur
þess sérstaklega getið að ánægju-
legt hafi verið að kynnast per-
sónulega þessu fólki.
þegar hann gægist inn fyrir for-
tjald framtiðarinnar í lokakafla
samtalsbókarinnar I kompaníi við
allffið. Þessir tveir menn „Bucky“
og Sobbeggi afi, sem ættu að vera
andstæður vegna ólíkra skoðana,
virðast hafa svipaða sjón inn f
framtíð mannsins á jörðinni, og er
það út af fyrir sig merkilegur
hlutur. Það er ekki bylting stjórn-
málamannanna, sem ráða mun úr-
slitum, heldur bylting þekking-
arinnar, tækninnar, hagkvæmn-
innar og þeirra möguleika, sem
alls staðar blasa við í þessari
blessaðri veröld okkar, sem virð-
ist fyrst og sfðast hlíta lögmálum
orku af ýmsu tagi. „Ég er sann-
færður um að okkar heimur á
dýrðlega framtið fyrir höndum
svo framarlega, sem friður helzt,“
segir Þórbergur í Kompaníinu . ..
„Mér mun óhætt að fullyrða að
stjórnin (alheimsríkisins) verður
ekki í höndum refjóttra pólitík-
usa, heldur sérfróðra fagmanna
frá öllum löndum á hverju sviði,
og stjórnarframkvæmdirnar
verða miðaðar við hag alheims-
heildarinnar ... Þá verða engar
kreppur, ekkert atvinnuleysi og
lífsgæðin 'svo mikil, að allir geta
borið úr býtum eftir þörfum
sinum. Her verður enginn, enda
grundvöllur hans, stéttaátök og
landræningjamennska, þá úr sög-
unni. Sú þróun er lika framundan
og mun ganga hratt fram að vélar
og ýmis önnur tæki vérða meira
og meira sjálfvirk. Af þvi og
bættu skipulagi leiðir svo það, að
vinnutíminn mun styttast mjög
mikið, kannski niður í tvo eða
einn tíma á dag. Menn spyrja:
Hvað á fólk þá að gera? — Strit-
vinnan hefur komið þeirri heim-
speki inn í fólk að án strits og
erfiðis verði mennirnir að
skepnum. Ég hef engin rök fyrir,
að svo fari. Allt uppeldi verður
auðvitað að miða við mannfélags-
ástandið. Það verður ekki eins og
nú að einn rffi niður það sem
annar byggir. Það verður reynt að
kalla fram í öllum það bezta, sem í
þeim býr . . . Vísindalegum við-
fangsefnum eru engin takmörk
sett, svo og svo margir setja
saman bækur og þýða bækur, svo
og svo margir semja tónverk, svo
og svo margir mála myndir, svo og
svo margir iðka leiklist, svo og svo
margir fást við listiðnað margs
konar, svo og svq margir glíma við
uppfinningar. Hin og þessi störf,
sem áður voru lífsnauðsyn, verða
iðkuð sem skemmtun miklu al-
mennar en ennþá tíðkast. Hver
maður á sinn hest og skemmtibát.
Það verður mikið gengið upp á
fjöll og staðið uppi á háum
tindum .. . Flugvélar verða svo
hraðfleygar að maður mun fara
héðan af stað klukkan 9 að
morgni og éta miðdegisverð kl. 12
á hádegi í Peking. Og sá timi mun
koma að þetta mun jafnvel þykja
lúsaskrið. Sálræn vísindi verða
stunduð af kappi og þar verða
geysilegar framfarir. Mönnum
mun í framtiðinni verða kennt að
fara úr líkamanum og ferðast í
sínum andlega likama milli landa
og jafnvel hnatta með öllum sálar-
gáfum i fullu standi. Þá eru menn
komnir til Peking á sama augna-
bliki og þeir hugsa sér það. Og
menn geta spásserað um tunglið
án þess að hafa nokkurt súrefni,
né lóð á fótunum. Það sýnir útá-
þekjuskap visindamanna, þegar
þeir fullyrða að ljóshraðinn sé
mestur þekktur hraði. ..
— Með þessu verður næstum
búið að brjóta niður vegginn milli
lífs og dauða. Heldurðu ekki að
það verði gert í enn ríkari mæli?
(segir spyrillinn).
— Jú, tæki verða fundin upp
sem menn geta séð með inn i
annan heim og líf fólks í öðrum
heimi. —
— Þú talaðir mikið um sport
áðan, Ileldurðu að Ferðafélagið
verði þá við lýði?
— Máske. Forseti þess verður
þjálfari i utanskrokksferðalögum
Þórbergur Þórðarson tengdi
þessa framtíðarsýn sína að sjálf-
sögðu við marxisma. Buckminster
Fuller tengir hana við þekkingu,
tækni óg vísindi. Það skiptir ekki
höfuðmáli, aðalatriðið er: Við
getum enn, sem betur fer, gægzi
inn í framtiðina með augum
þeirra, sem frumlcgastir eru og
séð eitthvað annað en offjölgun,
hungur, mengun — og heims-
endi(!).