Morgunblaðið - 28.10.1975, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 28.10.1975, Blaðsíða 12
12 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 28. OKTÖBER 1975 Leifur Magnússon verkfræðingur: Flugvélarkaupin — Eftirmáli Eins og kunnugt er hafa á undanförnum þrem mánuðum farið fram töluverðar umræður í fjölmiðlum um flugvélarkaup Landhelgisgæzlunnar, og eru menn ekki á eitt sáttir um ágæti þeirrar ráðstöfunar fjár- veitinga, sem samþykkt hefur verið. Meðlimir nefndar, sem af hálfu dómsmála- og fjármála- ráðuneyta var falið að gera til- lögur á þessu sviði, hafa til þessa — að einum undanskild- um — ekki tekið þátt í þessum opinberu umræðum. Nú ber hins vegar tvennt til, sem veldur að ekki er unnt að láta málið kyrrt liggja. I fyrsta lagi ræða dómsmálaráðherra 1. okt., en þar er veitzt persónu- lega að nefndarmönnum og þeir taldir hafa borið lítið skyn- bragð á það verkefni, sem þeim var falið að vinna að. I öðru lagi hefur að undanförnu verið bor- inn á borð í fjölmiðlum rang- færslna og rökleysa, sem nauð- synlegt er að leiðrétta. Óþarft er að taka fram, að þótt málefnalegar umræður um þessi atriði hafi haldið áfram eftir hina sögulegu útfærslu lögsögunnar í 200 sjómflur 15. þ.m., standa íslendingar ein- huga að baki þeirri ákvörðun og óska starfsliði Landhelgis- gæzlunnar gengis við aukin verkefni. NEFNDARSKIPUN I skipunarbréfi fyrrgreindr- ar nefndar, dags. 1. ágúst 1974, er verksvið hennar skilgreint á eftirfarandi hátt: „1. Að taka til heildarathugunar markmið, skipulag og rekstur flugdeildar Landhelgisgæzlunnar með það í huga að gera starfsemina hag- kvæmari og markvissari. 2. Að kanna hver skuli vera flugfloti Landhelgisgæzlunnar. 3. Að gera tillögur um breyt ingar á rekstri og skipulagi flugdeildar Landhelgisgæzl- unnar að öðru leyti eftir því sem athugun nefndarinnar og niðurstöður gefa tilefni til.“ í nefndina voru skipaðir Jón E. Böðvarsson verkfr., deildar- stj. í fjárlaga- og hagsýslustofn- un (formaður), Leifur Magnús- son verkfr., varaflugmálastjóri, Ólafur W. Stefánsson lögfr., skrifstofustj. I dómsmálaráðu- neyti, og Pétur Sigurðsson for- stjóri Landhelgisgæzlunnar. Ritari var ráðinn Sigurður Haraldsson viðsk.fr., fulltrúi I fjárlaga- og hagsýslustofnun. Þar sem einn þáttur verkefnis- ins fólst í úttekt og tillögugerð um verkstæðisaðstöðu flug- deildarinnar varð nefndin sammála að fela það verkefni ráðgjafarstofnuninni Hannarr sf. (Benedikt Gunnarsson o.fl.), sem reynslu hefur á þvi sviði, og liggur sú skýrsla nú fyrir. Á timabilinu 1. ágúst 1974 til 1. júlí 1975 hélt nefndin 14 bók- aða fundi auk þess sem farið var í kynnisferðir um borð í varðskip, í flugskýli flugdeildar og til stjórnstöðvar Landhelgis- gæzlunnar. Björgunarsveit varnarliðsins á Keflavíkurflug- velli var heimsótt, og boðað til sérstaks fundar með flugmönn- um Landhelgisgæzlunnar. Nefndarmönnum gafst kostur á að fljúga i flugvélum af gerðinni Rockwell Turbo Commander 690A og Beech- craft King Air E90. Þá hafði nefndin aðgang að fróðlegri skýrslu Hafrannsóknastofn- unar um dreifingu fiskstofna og veiðisvæða umhverfis Iandið. 1. APRlL Eins og nú er kunnugt orðið sendi forstjóri Landhelgis- Beecheraft King Air E90 Rockwell Turbo Commander 690A gæzlunnar dómsmálaráðuneyt- inu þrjár tillögur þ. 1. apríl. I - fyrsta lagi að keypt verði heppi- leg lítil flugvél búin nauðsyn- legustu tækjum til gæzlustarfa. Mælk var með flugvél af gerðinni Rockwell Turbo Commander 690A, og kostn- aður áætlaður $700.000 (á núverandi gengi 116 millj. kr.). I öðru lagi, að samið verði um smfði á sérhæfðri flugvél af sömu gerð og TF-SYR (F27). Kostnaður var áætlaður 4,9 millj. $ (nú 811 millj.kr.). 1 þriðjalagi var lagt til að núver- andi gæzluflugvél TF-SYR verði notuð áfram og endur- bætt án verulegra kostnaðar- samra breytinga þar til ný gæzluflugvél sömu tegundar komi í gagnið. Tillögur þessar munu fljót- lega hafa verið lagðar fyrir ríkisstjórnina því skömmu síðar óska hlutaðeigandi ráðu- neyti eftir umsögn nefndar- innar um fyrstu og þriðju til- löguna, en Fokker-kaupin væru ekki til umræðu á þessu stigi vegna kostnaðarins. A nefndar- fundi laugardaginn 19. aprfl lagði forstjóri Landhelgis- gæzlunnar fram gögn stofn- unarinnar varðandi val á minni flugvél. Einungis lá fyrir verð- tilboð fyrir Rockwell 690A og tækniupplýsingar um hana f formi almennra sölubæklinga. Svipaðar tækniupplýsingar um Beechcraft King Air og Mitsubishi MU-2 voru frá árun- um 1971—72. Gögn þessi voru að sjáfsögðu með öllu ófullnægjandi til að kanna hæfni þessara flugvéla til sérhæfðra verkefna flug- deildar, einkum varðandi eftir- litsflug f lægri flughæðum. Skrifaði undirritaður þvi til Rockwell eftir viðbótarupplýs- ingum (Flight Manual), sem bárust í fyrri hluta maf. Við nánari könnun þessara gagna, og samanburð við Beechcraft King Air E90 kom fljótlega í Ijós að ekki yrði unnt að mæla með kaupum á Rock- well 690A. Samanburður þessi tók til atriða varðandi öryggi, afköst, áhafnaraðstöðu, viðhalds, sérhæfðra þarfa, fjár- festingarkostnaðar og fram- leiðanda, sbr. greinargerð mfna til nefndarinnar, dags. 2. júní. Flugdrægni Beechcraft King Air E90 var t.d. 40% meira en hjá Rockwell 690A þegar miðað var við eftirlitsflug í 1000 feta flughæð og gert ráð fyrir 45 mínútna varaeldsneyti. VERKSVIÐOG KRÖFUR Af hálfu meiri hluta nefndar- manna var strax í upphafi lögð áherzla á að verksvið flugdeild- ar, svo og kröfur til mismun- andi loftfara (flugvéla og þyrla), verði skilgreint áður en ákvörðun yrði tekin um val ein- stakra gerða. Slíkt er f raun sjálfsögð forsenda fyrir þvf að unnt sé að gera raunhæfan samanburð á hæfni og afköst- um einstakra geða til verkefna flugdeildarinnar. Þar sem skilgreiningar af þessu tagi lágu ekki f lausu af hálfu Landhelgisgæzlunnar, setti nefndin þær fram f stuttu máli í áfangaskýrslu sinni, og hafði þá m.a. hliðsjón af kröf- um bandarísku strand- gæzlunnar. Helztu almennar kröfur til flugvélarinnar voru eftirfarandi: „Fullnægjandi vinnuaðstaða fyrir fjögurra manna áhöfn. Tveir skrúfu- hverflar (turboprop hreyflar). Jafnþrýstiklefi. Fullkomin blindflugstæki, flugleiðsögu- tæki og fjarskiptatæki. Afís- ingartæki. Salerni um borð. Flugdrægi a.m.k. 1000 sjómflur og flugþol a.m.k. 6 klst.“ Þá var jafnframt gefin sú for- senda, að flugvélin sé f fjölda- framleiðslu hjá viðurkenndu fyrirtæki og að næg reynsla sé komin á notkun hennar hjá öðr- um þjóðum. Viðhalds- og vara- hlutaþjónusta þyrfti að vera trygg. I viðtali við Þjóðv. 11. okt. telur Guðmundur Kjærnested skipherra að lágmarksáhöfn gæzluflugvélar skuli vera fimm, þar af tveir flugmenn. Sama sinnis er Helgi Hallvarðs son skipherra í útvarpserindi 6. okt. 1 nefndinni varð enginn ágreiningur um áhafnar- stærðina, þ.e. fjórir, og var þá gert ráð fyrir tveim flugmönn- um þrátt fyrir að minni flug- vélagerðirnar krefjist aðeins eins flugmanns. Þess skal hér getið, að frá upphafi var gert ráð fyrir að vélin yrði búin nútíma fjarskipta- og flugleið- sögutækjum, sem hönnuð væru fyrir notkun um borð i Ioftför- um. Því var hvorki gert ráð fyrir reglubundnum sextant- mælingum né heldur miðað við notkun skipatækja lik þeim, sem nú eru í notkun um borð í TF-SYR. Áhafnaraðstaða i Beechcraft King Air hefur borist í tal, og af sumum talin knöpp. Satt bezt að segja furðar maður sig á því að í alvöru skuli haldið fram, að þröngt verði um fjögurra manna áhöfn í luxus-flugvél, sem skráð er fyrir allt að 10 sæti. Þótt lofthæð sé aðeins 146 cm (hún er 137 cm i Rockwell 690A), eru ýmsar leiðir færar til að rétta úr sér í 5—6 klst. gæzluflugi. VIÐBÓTARFLUGVÉL í umræðum og yfirlýsingum í fjölmiðlum hafa flugvélakaup- in oftast verið rædd á þeim grundvelli að nota beri ein- göngu F27 eða eingöngu King Air til gæzluflugs. Þetta er grófleg einföldun málsins, og starfar í sumum tilfellum ber- sýnilega að því að hlutaðeig- andi hafa ekki átt kost á að kynna sér að fullu efni áfanga- skýrslunnar, og þaðan af siður þau gögn, sem hún byggir á. Sérstök athygli er vakin á heiti skýrslunnar: „Um aukningu á gæzluflugi og kaup á viðbótar- flugvél.“ Þar eð engar-upplýsingar var að fá um áætlaða aukningu á flugtima gæzluflugvéla við út- færlu lögsögunnar I 200 sjó- mílur varð nefndin sjálf að gefa sér tilteknar forsendur, þ.e., tvöföldun eða þreföldun flug- tímans, og kanna síðan á hvern hátt þeirri aukningu verði skynsamlegast mætt. I tillögum nefndarinnar er því gert ráð fyrir áframhaldandi rekstri TF- SYR, en vélin þá jafnframt búin þeim öryggistækjum, sem hún hefði átt að fá strax fyrir þrem árum síðan. I viðtali við Bjarna Helgason skipfterra (Alþ.bl. 21. ágúst), þar sem hann leggst gegn kaupum á minni flugvél, segir hann þó „að liklega geti lítil flugvél annað 80% af verkefn- um flugvéla Landhelgis- gæzlunnar". En það var einmitt slíkt sjónarmið, sem nefndin hafði með tillögu sinni um kaup á minni flugvél en F27. I gr. 6.3.1. i áfangaskýrslunni, þar sem gerð er grein fyrir aukningu flugtima og skiptingu hans á einstakar gerðir, er miðað við að minni flugvélar annist 50—67% verkefnanna, en afgangurinn verði í verka- hring TF-SYR. Undanfarnar vikur hefur til muna fjölgað ýmiss konar yfir- lýsingum af hálfu Landhelgis- gæzlunnar, sem stefnt er gegn kaupum á hagkvæmari við- bótarflugvél. Samt gerði for- stjórinn 1. apríl tillögu sina um kaup slíkrar flugvélar og í sjón- varpsviðtali 15. ágúst segist hann „mjög gjarnan vilja eiga nýja litla vél“. Að beiðni for- stjórans samdi undirritaður í október 1973 greinargerð, er ber heitið: „Athugun á nokkr- um gerðum af Beechcraft King Air flugvélum vegna þarfa íslenzku Landhelgis- gæzlunnar". Mér er kunnugt um að afrit af þessari greinar- gerð er að finna í skjalasafni dómsmála- og fjármálaráðu- neyta, og gætu e.t.v. hafa valdið því að óskað var eftir því að undirritaður tæki sæti I nefnd- inni margumtöluðu. Ein frumlegasta röksemdin gegn kaupum á minni viðbótar- flugvél er i þeim ummælum forstjóra Landhelgisgæzlunnar (Þjóðv. 11. okt.) að við Loran/C-viðtöku þurfi „helmingi stærra loftnet á vélarnar en hægt er að koma

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.