Morgunblaðið - 16.05.1976, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. MAl 1976
15
I
Sögulok
HÉR VAR I fyrra sagt frá Sovétstúlkunni Victorlu Fyodorovu, sem fór til
Bandarfkjanna með leyfi sovéskra stjórnvalda að heimsækja föður sinn
þar, bandarlskan aðmirál sem þá var sestur f helgan stein og sem hún
hafði raunar aldrei séð áður. Hann hafði kinnst Zoyu móður hennar á
strfðsárunum austur I Moskvu og
var hún þá ein frægasta kvik-
myndastjarna Sovétrfkjanna. En
jafnskjótt og kvisaðist að þau
hefðu fellt saman hugi var þeim
ekki einasta meinað að eigast,
heldur var Bandarfkjamaðurinn
flæmdur úr landinu og hin van-
færa unnusta hans fyrst gerð út-
læg úr kvikmyndaheiminum og þá
send I þrælkunarbúðir, þar sem
hún eignaðist Victoriu. — Nú hafa
samt þau undur og stórmerki
skeð, að þessi Iffsreynsla sovéska
kona hefur Ifka fengið að skreppa
tii Bandarfkjanna. Húneraðheim-
sækja dóttur sfna sem llentist reyndar vestra og er nú gift, — og svo er
ekki ólfklegt að hún heilsi kannski upp á aðmfrálinn sinn. — á
myndinni er hún að kveðja kjölturakkann sinn á flugvellinum f Moskvu.
Athugasemd við auglgsingar
Ýmsir Bretar hafa upp á sfðkastið orðið til þess að amast við
helmmistórum ayglýsingum, sem frönsk stjórnvöld hafa birt f breskum
blöðum og mega heita ein samfelld lofgerðarrolla um Iranskeisara og
stjómarfar hans. Þess eru dæmi að þessar áróðursauglýsingar hafi
verið upp á margar blaðsfður, þ.e. einskonar fylgirit með fyrmefndum
blöðum. Sunday Times birti fyrir skemmstu nokkur óhugnanleg dæmi
um „lýðræðið" á þessum slóðum. í einu segirfrá „ungum pilti, sem var
sakaður um að eiga eintak af kommúnistaávarpi sem kunningi hans
hafði gefið honum. Hann var pyndaður f átta daga samfleytt: fjarlægður
úr klefa sfnum klukkan fjögur á morgnana og dróst sfðan aftur til baka
undir miðnætti og var þá svo af honum dregið að hann gat naumast
matast. Hann játaði að lokum að hafa lesið hið forboðna plagg og
afplánar nú átta ára fangelsisdóm."
Lífs eða liðinn?
NU ERU menn farnir að efa að Francoise Claustre (myndin), sem
skæruliðar f Chad rændu fyrir meira en tveimur árum, sá ennþá
ofanjarðar. Þeir hafa staðfastlega neitað að láta hana lausa nema gegn
lausnargjaldi sem stjórnvöldin
þama hafa jafn ákaft bannað að
yrði innt af hendi. Frú Claustre,
sem er franskur rfkisborgari, hefur
þannig orðið fórnarlambið í póli-
tfskri þráskák sem henni kemur
alls ekkert við. Hún var við rann-
sóknastörf f Tibosti-eyðimörkinni
þegar hún var tekin. Og nú er
orðið það langt um liðið að fréttist
af henni sfðast að ættingjar hennar og vinir eru orðnir uggandi um, að
skæruliðarnir hafi gert alvöru úr þeirri hótun sinni að taka hana af lífi.
Úr vopnabúrinu
SAMKVÆMT nýjustu áætlunum NATO-manna (upplýsir Guardian)
f ramleiða Sovétmenn nú allt að eitt þúsund orustu- pg sprengjuflugvél-
ar af ýmsum gerðum á ári og um 700 herþyrlur f þokkabót. Þá er
framleiðslan á fallbyssum ýmiskonar talin nema um 1.000 stykkum á
ári og skriðdrekaframleiðslan um 3.000 stykkjum. Þessi fjöldafram-
leiðsta á skriðdrekum gerir Sovéthernum ekki einungis kleift að hafa að
jafnaði 40.000 strfðsklára dreka til eigin nota heldur Ifka að fullnægja
eftirspurn ýmissa skjólstæðinga erlendis svo sem eins og hin sfstrfð-
andi Sýrlendinga.
Vesturfararnir
Vonandi látum við þær Fiona Neall og Susan Worsnup sem brosa
hér fyrir myndasmiðinn, ekki gjalda þorskastríðsins þegar þær birtast
hér vestur á Fjörðum í sumar.
Þær eru báðar sextán ára og skól-
inn þeirra er I félagi við nokkra
aðra skóla I Yorkshire að gera út
leiðangur hingað til mannfræði
rannsókna. Frá þessu segir í
klausu í Yorkshireblaðinu Spen-
borough Guardian, sem upplýsir
ennfremur að leiðangurinn muni
telja allt að fimmtíu manns af
báðum kynjum. Komutimi: 22.
júlí. Aðalbækistöðvar: Furufjörð-
ur.
Sitt litið afhverju
Sovétmenn þverbrjóta daglega ákvæði Helsingforssáttmálans um
frjálsa fréttamiðlun. segir i skeyti frá Bonn. með þvf að halda til dæmis
ótrauðir áfram að trufla fréttasendingar vestrænna útvarpsstöðva
austur á bóginn. . . Michael nokkur Murphy, 25 ára gamall Englending-
ur sem ætlar á reiðhjóli kringum hnöttinn á tveimur árum, kom til
Sydney fyrir skemmstu. Hann var þá
14.000 milur undir hjól og vera átta mánuði á
ferðinni. . . Húsið i Brauna i Austurríki. sem Adolf
Hitler (mynd) fæddist i, verður gert að skóla fyrir
vanþroskuð börn, að aðstoðarbæjarstjórinn
þama á staðnum tilkynnti á dögunum. . . Viku-
blaðið Observer hefur það eftir blökkumanni,
sem stundað hefur nám við Patrice Lumumba
háskólann i Moskvu, að öruggasta leiðin til þess
að gera ungt fólk að kommúnistum sé að senda
það til dvalar í Paris. Og ef menn langar að snúa
því til kapitalismans? „Sendið það til
Moskvu". . . Mannfólkinu fjölgar sifellt hægar i
Evrópu, segir i skýrlu frá einni af stofnunum
Sameinuðu þjóðanna, sem bætir
þvi við að með sama áframhaldi muni ibúum álfunnar byrja að fækka
innan 30 ára. . . Fertugur hjúkrunarmaður i Maastricht i Hollandi hefur
verið sakaður um að deyða níu aldraða sjúklinga á heilsuhælinu sem
hann starfaði við. Hann upplýsir sjálfur að hann hafi ætlað að bana
fimmtán og verið að þessu i gustukaskyni.
búinn að leggja
e
a gerðist llka ....
SVIK & PRETTIRBi
SOVÉTMENN hafa löngum stát-
að af því, að svonefndir ofbeldis-
glæpir væru miklum mun fátíðari
í Sovétríkjunum en á vesturlönd-
um. En Sovétmenn eiga við aðra
grein glæpa að stríða. Það eru
fjársvi. Og þau munu
furðu almenn. Hér eru
nokkur nýleg dæmi:
Bófaflokkur 64 starfs-
manna á búum og í niður-
suðuverksmiðjum í Azer-
badsjan höfðu sem nam
12 milljónum dollara |
(h.u.b. 2050 millj. fsl. kr.)
þannig af ríkinu, að þeir
seldu því grænmeti, sem
ekki var til. Einhverjir
sama sinnis i Litháen
komu fataefni fyrir millj-
ón dollara (170 millj. kr.)
undan til Georgíu og
^eldu það þar. Sú glæpa-
slóð varð rakin til sex
• •
Oreigar á
glapstigum
k

borga. Á einum stað kræktu vöru-
bílstjórar sér í álitlega launaupp-
bót á þeim forsendum, að þeir
væru búnir að aka burt tveimur
milljónum tonna af snjó. Eftir á
taldist rannsóknarmönnum svo
til, að varla hefði fyllt þá tölu þótt
snjóað hefði samfellt i 20 ár á þvi
svæði, sem um ræddi. Og svona
mætti telja lengi. Og fjársvikarar
eru ekki aðeins á samyrkjubúum
og í verksmiðjum. Þeir þrífast
ekki sízt í skriffinnskubákninu.
Þar gefast ótalin færi að „hag-
ræða“ tölum og afla sér auka-
tekna með þvi móti. Og þetta fær-
ist heldur í vöxt. Má nefna það til
dæmis, að á fyrra helmingi ársins
1974 fjölgaði fölsuðum skýrslum
ferfalt frá því, sem var árið áður.
Nýrri tölur veit ég ekki. Og yfir-
leitt er erfitt að gera sér grein
fyrir þvi hve fjársvikin eru út-
breidd, þvi heildartölur eru
aldrei birtar. Hins vegar er áreið-
anlegt, að þetta eru algengustu og
þrálátustu glæpir i Sovétríkjun-
um. Þess verður þó að gæta að
Sovétmenn telja ýmislegt til fjár-
og eignasvika, sem ekki yrði kall-
að það á vesturlöndum. Það eru
til að mynda einkaframtak, milli-
ganga og miðlun ýmiss konar,
veiðiþjófnaður, skjalafals og
fleira þess háttar.
Ástæðurnar til allra
þessara „eignasvika" eru
vafalaust margar og
flóknar. Sumir halda því
þó fram að helzta
ástæðan sé sú, að ríkið
ræður yfir allri fram-
leiðslu. Þess vegna þyki
sjálfsagt að stela. Enginn
sérstakur verður fyrir
því. . .
Ljóst er, að sovézk
stjórnvöld líta fjársvikin
alvarlegum augum. Gat
Brésnef þess sérstaklega
á flokksþinginu í marz,
að herða þyrfti viður-
lögin við „þjófnaði á sameign“
yfirleitt. Það yrðu þá engar
smárefsingar. Nú þegar eru
verstu fjársvikarar aæmdir til
dauða, en minni spámenn fá
allt að 15 ára fangelsisdóma.
Er sérstök fjársvikadeild í lög-
reglunni til að hafa uppi á
þessum bófum. En varlega verður
að fara að þvi öllu. Yfirvöid eru
hálffeimin við það að byrja háv-
aðasama herferð gegn fjársvikur-
um.
— CHRISTOPHERS S. WREN
POLITÍKI
Nýtt vopn og gamalt þð — eiturlyfin
Chua Sian Chin, menntamálaráð-
herra I Singapore. lýsti yfir þvl fyrir
nokkrum vikum, að eiturlyfjaneyzla
ungmenna þar væri orðin svo al
menn, að kalla mætti „faraldur".
Þetta mun sizt ofmælt. og er það til
marks, að stuttu áður komst upp. að
fullur fjórðungur nemenda I Amer-
Iska skólanum I Singapore neytti
eiturlyfja að staðaldri. Veldur þetta
yfirvöldum þungum áhyggjum. Sú
hugsun veldur þeim þó jafnvel enn
meiri áhyggjum, að kommúnistar
kunni að eiga upptökin að hinum
skyndilegu vinsældum eiturlyfjanna.
Það er gamalt og þrautreynt ráð
manna I austurlöndum að fella and-
stæðinga slna á löstum þeirra. Fara
t.d. furðumargar sögur af þvi I Kína,
að hirðmenn ungra keisara mældu
upp I þeim lesti þeirra og spilltu
keisurunum þannig en drógu jafn-
framt undir sig völd þeirra með
hægðinni. Hirðmenn þessir voru
jafnan geldingar og hafa þeir trúlega
hugsað sem svo. að úr þvl, að þeir
hefðu látíð ánægju sína fyrir völdin
væri vel hugsanlegt. að keisarinn léti
völdin fyrir ánægjuna.
Yfirvöldin I Singapore hefur grun-
að það alllengi, að kommúnistar
hygðust mýkja almenning þar með
eiturlyfjum svo. að hægara yrði að
vlkja rikisstjórninni frá, þegar þar að
kæmi. Hefur Chua menntamálaráð-
herra, sem fyrr var getið, lýst yfir
þessari skoðun áður, og beðið menn
að vara sig á spellvirkjunum. Einkum
kvaðst hann óttast, að reynt yrði að
spilla lögreglunni og hernum, „und-
irstöðum rlkisins", eins og dæmi er
um úr strlðinu I Vietnam. Vill Chua
herða stórlega lögin um eiturlyf og
láta taka af llfi alla þá. sem hafa
meira en 15 grömm af heróini I
fórum slnum.
Áhyggjur af þessu tagi þjaka
stjórnir vlðar en I Singapore. Stjórn-
in I Malaysiu heldur þvl lika fram, að
kommúnistar hyggist spilla æsku
landsins. Og vist mun orðið, að
kommúnistiskir skæruliðar á landa-
mærum Thailands og Malaysiu séu i
slagtogi með bófaflokkum heima-
manna, sem stunda eiturlyfjasmygl
og —sölu.
Malaysiu byggja ýmsar þjóðir. En
skæruliðar og hermdarverkamenn
eru flestir kinverskir. Er haldið að
þeir hyggist fyrst og fremst reyna að
spilla mönnum af malayaættum. Það
er þvi von, að malayum litist ekki á
blikuna. Þvl þeir eru sannfærðir um
ætlun kommúnista. Ekki alls fyrir
löngu var yfirmaður lögreglunnar i
Malaysiu skotinn til bana á götu úti.
Þótti þá aðeins koma tvennt til
greina um morðingjana: að þeir væru
marx-leninistar, eða þeir væru eitur-
lyfjasalar og hefðu viljað ná frá lög-
reglunni leyndarskjölum um sig.
Hvort tveggja er liklegt. Það er
áreiðanlegt. að skæruliðar og vana-
legir bófar á þessum slóðum vinna
saman að einhverju leyti. Geta
kommúnistar fært séi bófana i nyt
með ýmsum hætti. Þeir geta látið
nautgripasmyglara smygla fyrir sig
vopnum, leynifélög ræna banka til
styrktar baráttunni, koma fölsuðum
peningum i umferð og dreifa heróini
um allar jarðir.
Á siðustu öld léku Bretar það
óþokkabragð við Kinverja, sem f rægt
er, að þeir vöndu þá á ópium en
fengu bæði fé og völd i staðinn. Það
var kannski mál til komið, að Kin-
verjar flyttu þetta þjóðráð út aft-
ur. . .
— DENNIS BLOODWORTH
VINNUAFL
MERCEDES Benzbilar eru vinsæl stöðutákn. Hafa
þeir löngum þótt beztu dæmin um verksnilli Þjóð-
verja. En Þjóðverjar eru frábærir iðnaðarmenn.
Ekki hefur frétzt, að Benzbílum hafi farið aftur
upp á siðkastið. Þó er það svo, að Þjóðverjar geta
ekki lengur smiðað þá hjálparlaust og verða að
leita liðs með öðrum þjóðum, sem fram að þessu
hafa þótt lakar verki farnar — sumar að minnsta
kosti. Um þessar mundir er sem sé fimmtungur
starfsmanna Benzverksmiðjanna útlendingar.
Segja forráðamenn verksmiðjanna, að starfsemin
legðist niður, ef ekki væru útlendingarnir.
Svipað er ástatt í fleiri Evrópurikjum en Þýzka-
landi. Nú er meiri kreppa í Vesturevrópu en um
langt skeið áður og atvinnuleysi þó nokkurt. Samt
vinna i Evrópulöndum margar milljónir svo-
nefndra gis’tiverkamanna, eða farandverkamanna.
Eru þeir taldir 10 milljónir alls.
Það er ekki langt frá því, að þeir komu. En
undanfarin sjö ár hafa Tyrkir, Grikkir, Júgóslavar,
ítalir, Norðurafríkubúar, Spánverjar og Portúgalir
farið úr átthögum sinum i stórum stil og fengið sér
vinnu í norðlægum löndum. Árið 1974 voru 7.5
milljónir farandverkamanna í Evrópuríkjum.
Langflestir þeirra deildust í níu lönd. Þessir menn
voru þá u.þ.b. 9% alls vinnuafls i Vesturevrópu.
Tala þeirra varð hæst 11 milljónir. Þá settu stjórn-
völd Evrópuríkja skorður við innflutningnum og
tóku ekki við fleirum.
Þegar hæst stóð voru 2.6 milljónir
gistiverkamanna í Þýzkalandi. Voru
þeir hvergi fleiri. i Frakklandi voru 1.9 millj.
og 1.8 millj. voru í Bretlandi. Þetta voru 11%
alls vinnuafls í Frakklandi og Þýzkalandi, en
7.5% vinnuafls i Bretlandi og 28% i Sviss og
Luxembourg. ítalir voru fjölmennastir; voru
þeir milljón manns. Júgóslavar voru 770 þús-
und, Tyrkir 700 þúsund, Portúgalir 588
Framhald á bis. 43
••» t « I» l l( I I I I 1 I I I I IIIMfll M I V I II t I I V I I I I
Tíu milljónir
verkamanna
á f araldsfæti