Morgunblaðið - 16.05.1976, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. MAl 1976
29
Þennan kost við gróðurhúsarækt-
un á íslandi meta hollendingar
einna mest enda eru t.d.
sívaxandi 'erfiðleikar við ræktun
græðlinga á suðlægum slóðum af
þessum ástæðum.
4. Notkun gerfilýsingar í stór-
um stíl getur gefið betri og
öruggari framleiðslu vegna þess
hve auðveldara er að stjórna þess-
um þætti ræktunarskilyrða.
Þannig dregur úr framleiðslu,
þegar skýjað er og dimmt í lofti
og er þá hugsanlegt að kveikja á
ljósunum, jafnvel á sumrin.
5. Lágur sumarhiti gerir það
einfaldara að stjórna hitastigi á
sumrin og gefur það betri og
meiri uppskeru en þar sem sólrík
og heit sumur næstum stöðva vöxt
í gróðurhúsum nema gripið sé til
kostnaðarsamra aðgerða til að
skyggja eða kæla húsin með
frystitækjum. Þó er sá galli á gjöf
Njarðar, að þessi kostur er mest
áberandi í júlí og ágúst, þegar
markaðurinn erlendis er venju-
lega yfirfullur af garðávöxtum og
blómum og verðið í lágmarki.
Framleiðsla á græðlingum af chrysanthemumplöntum á stórri
vlræktarstöð I Hollandi.
ÓKOSTIR.
1. Skammir dagar og lítið
ljósmagn um 4—5 mánuði vetrar.
Vetrarræktun þarfnast mikillar
fjárfestingar i ljósaútbúnaði og
mikiis raforkukostnaðar.
2. Þörfin fyrir hita og lýsingu er
mest á þeim árstíma, sem álagið
er einnig mest vegna annarrar
orkunotkunar. Hins vegar má lýsa
á þeim tímum sólarhringsins, sem
notkun er minnst.
3. ísland er fjarri stærstu
mörkuðunum og það er dýrt að
flytja afurðirnar flugleiðis um
langan veg. Það er mjög vanda-
samt að flytja blóm, plöntur og
græðl’nga langar leiðir. Umbúðir
þurfa að vera vandaðar og það
þarf t.d. að vera rétt hitastig fyrir
græðlingana á leiðinni. Auk þess
er erfitt að komast inn á hina
stóru blóma- og grænmetis-
markaði erlendis.
4. Til þess að flytja út blóm á
markað i löndum Efnahagsbanda-
lagsins þurfa EFTA lönd að borga
12% í toll af blómplöntum og
þessu er erfitt að hagga.
Ef við berum saman ræktun i
gróðurhúsum í Hollandi og hér þá
ætti enginn munur að vera á því,
nema að orkuverð ætti að vera
okkur svo í hag, að það jafnaði
kostnaðinn við flugfarmgjöldin
og 12% tollinn.
Hins vegar kemur i ljós, þegar
miðað er við ræktun allan ársins
hring að lýsingarþörfrn er svo
mikil, að orkukostnaður við
gróðurhúsaræktun er raunveru-
lega hærri hér en í Hollandi þrátt
fyrir gas og oliu. Svo er best að
gera sér grein fyrir þvi, að
rafmagnsverð á íslandi er þrátt
fyrir allt hátt þegar miðað er við
mörg önnur nágrannalönd. Það er
hitunarkostnaðurinn sem okkur
reynist lægri.
í útreikningi hollendinga er
orkuverð fyrir hita og ljós ca.
16% af heildarreksturskostnaði
ylversins.
TILBOÐ HOLLENDINGA
Hollendingar leggja til að sett
verði upp 3.5 ha gróðurhúsablokk
(Venlo gerð) til framleiðslu á
Chrysanthemum græðlingum til
útflutnings. Hollendingar hafa
boðist til að reisa húsin og ganga
alveg frá þeim ásamt öllum lögn-
um; koma upp útbúnaði til gjör-
lýsingar og veita tæknilega aðstoð
við ræktun og sölu græðlinga. Þá
bjóðast þeir til að veita lán fyrir
öllum kostnaði við að setja ylverið
á fót, bæði ‘innlendan og
erlendan. Meginhluti lánsins er á
mjög hagstæðum kjörum og er
það liður í viðleitni Hollands-
stjórnar til að auka útflutning og
draga úr atvinnuleysi heimafyrir.
Auk þess hafa tvö fyrirtækjanna,
gróðurhúsafyrirtækið og raf-
magnsfyrirtækið boðist til að að
eiga 25% af væntanlegu hlutafé,
eða ca. 35 mkr.
Allur erlendi stofnkostnaður-
inn án tolla og skatta er um 500
mkr. Þar við bætist ca. 10% vegna
innflutningskostnaðar á efni og
ýmiss kostnaðar. Framleiðsla fyr-
irtækisins myndi verða um ein
milljón græðlinga á viku. Árlegur
reksturskostnaður við það er
áætlaður 166 mkr. og eru þá með-
taldar afskriftir og vextir (5%).
Áætlaðar tekjur miðað við full
framleiðsluafköst eru um 144
mkr. og er því árlegur rekstrar-
halli um 22 mkr. eða ca 13% af
brúttóumsetningu.
Ég vil aftur minna á, að i þessu
dæmi er 12% tollur til Efnahags-
bandalagsins, sem ef til vill mætti
semja um. Auk þess má lækka
byggingarkostnaðinn um 10% ef
húsin yrðu reist af íslendingum. í
þessum útreikningum er orku-
verð fyrir hita 250 kr/mJ og fyrir
rafmagn 3 kr./kwst., en rafmagns-
verð gæti lækkað niður í 2 kr.
Þess má geta, að rekstrarkostnað-
ur vegna lýsingar er um 54 mkr. á
ári og án hans og tolla væri út-
koman því mjög hagstæð.
Mikil þörf er á rannsóknum á
þvi, hvort draga megi úr þessum
lýsingarkostnaði, en ekki er að
búast við svörum við þeim vanda-
málum á næstunni eins og ég lýsti
áður.
HUGSANLEG
STAÐSETNING
Mikið hefur verið rætt um stað-
setningu og fyrirkomulag á slíku
ylræktarveri. Þar þarf helst að
vera fyrir hendi hár hiti, 140—
150°C, en þó er hægt að nýta
lægra hitastig með meiri hitalögn-
um. Annað hvort er hægt að
beisla ákveðna borholu, t.d. eins
og gert er í Bjarnarflagi eða við
Kröflu, og framleiða bæði raf-
magn og hita. — eða tengja inn á
dreifingarkerfi rafmagnsveitna
og t.d. kerfi Hitaveitu Reykjavík-
ur.
Mjög mikilvægt er að staðsetn-
ingin sé í námunda við flugvöll
þaðan sem flogið er til útlanda.
í þessu sambandi hefur helst
komið til greina Ölfusdalur við
Hveragerði eða Engi í Reykjavik.
Einnig hefur verið rætt um aðrar
staðsetningar á slíkum ylræktar-
verum, t.d. norðanlands sérstak-
lega við Húsavik.
KOSTNAÐUR VIÐ
YLRÆKTARVER AF
„TILRAUNASTÆRГ
Á það verður að leggja áherzlu,
að hér er um að ræða svokallaða
„Pilot plant" stærð eða fram-
leiðslutilraun og að margir þættir
eru ókunnir og koma ekki í ljós
fyrr en búið er að reyna rekstur
af þessari stærðargráðu. Ef vel
tekst til um tilraun af þessari
stærð virðast stækkunarmögu-
leikar mjög miklir. Því er ekki að
neita að tilraun í þessum mæli
kostar einhverja milligjöf.
1 Hollandi er gasverð til kynd-
ingar á gróðurhúsum niðurgreitt
og til skamms tfma var t.d. í Bret-
landi greiddur verulegur styrkur
með gróðurhúsabyggingum. Nú
eru víða veitt hagstæð lán og ýmis
fyrirgreiðsla, enda eiga gróður-
húsaeigendur i miklum örðugleik-
um vegna hins vaxandi orku-
verðs, en það tekur alltaf nokk-
urn tfma fyrir afurðaverð að
fylgja auknu kostnaðarverði.
Ekki er ég að mæla með því, að
við fslendingar tökum upp halla-
Framhald á bls. 47.
ðslu blóm plantna, sem fara fram við Garðyrkjuskóla rfkisins að Reykjum.
Yfirlitssýning sænsku listakonunnar
SIRI DERKERT
er opin í sýningarsölum Norræna hússins dag-
lega kl. 1 4;00 — 22:00 til 23. maí n.k.
Sunnudaginn 16. maí kynnir CARLO
DERKERT, listfræðingur sýninguna kl. 16:00
Verið velkomin. Norrænahúsið.
NORFÆNA HUSIO POHJOLAN TAIO NORDENS HUS
KARNABÆR
hljómplötuúrval
Allan White
John David Souther
Seals & Crofts
Fancy
Fire Fall
Patrick Moras
Todd Runt Gren
Pasport
Roy Buchanan
America
Wings
Leon & Mary Russell
Nils Lofgren
Steve Marriott
Doobie Bros
Led Zeppelin
Genesis
Sailor
John Miles
Michael Pinder
Status Quo
Jean-Luc
Joe Walsa
Billy Gobham
Bill Wyman
Nazareth
Kiss
Wishbone Ash
King Fish
Marvin Geye
Man
Three Dog Nitht
Neil Sedaka
Nektar
Bad Company
10cc
Buffy Saint Marie
David Bowie
Ranshkly
Black Rose
Get closer
Turns you on
Fire Fall
I
Faithfull
Infinty Machine
Street Called
Straight.
Hideaway
Speed og Sounds
Wedding Album
Gry Hough
Marriott
Takin it to the Streets
Presence
Trick of the Tail
T rouble
Rebel
Promise
Blue for you
Ponty-Aurora
Argue with a sick Mind
Life & Times
Stone Alone
Closeenough
for Rockn'Roll
Destroyer
Lockedin
Kingfish
I want you
The well Connection
American Past Time
Steppenout
Rectcled
Run with the Pack
How Dare You
Sweet America
Station to Station
Póstsendum