Morgunblaðið - 05.11.1976, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1976
Utgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Kommúnistar á íslandi
og Ungverjaland
egar sovézku skriðdrek-
arnir brunuðu inn í Búda-
pest fyrir tveimur áratugum
hófust umfangsmíklar mót
mælaaðgerðir hér á íslandi,
sem víða annars staðar M.a
voru haldnir mótmælafundir og
mikill mannfjöldi safnaðist
saman við sovézka sendiráðið
við Túngötu og fylgdist t.a.m.
með því, þegar nokkrir helztu
forsprakkar kommúnista á
íslandi lýstu yfír stuðningi við
ofbeldisaðgerðir Sovétmanna
með þvi að mæta í móttöku í
sovézka sendiráðinu sömu dag-
ana og blóðbaðíð stóð yfir og
Búdapest brann. í hópi þessara
kommúnistaforsprakka voru
þeir Einar Olgeirsson, Lúðvík
Jósepsson og Magnús
Kjartansson og segir þetta sína
sögu um það, með hverjum
hjarta þeírra raunverulega
slær
Það er afar fróðlegt, ekki sízt
fyrir ungt fólk á íslandi, sem
var u.þ.b. að fæðast eða jafn-
vel ekki komið í þennan heim,
þegar :tburðirnir í Ungverja-
landi urðu, að kynna sér, hver
viðbrögð kommúnistablaðsins,-
Þjóðviljarrs, urðu , þegar ís-
lendingar mótmæltu ofbeldis-
aðgerðum sovézka hervaldsins
í Ungverjalandi í nóvember
1956. Þjóðviljinn lýsti þessum
mótmælaaðgerðum að þann
veg, að hér hefði verið um
„ofbeldisárásir" og „skrílslæti"
að ræða. Sýnishorn af við-
brögðum Þjóðviljans birtist í
Morgunblaðinu í gær og er
ástæða til að rekja hér nokkur
dæmi um þann málflutning.
Frásögn kommúnistablaðsins
af mótmælastöðu við sovézka
sendiráðið, sem um tvö þús-
und manns tóku þátt í hófst á
svofelldum orðum: „í gærgerði
óður Heimdallarskríll árás á
fólk fyrir utan sovézka sendi-
ráðið í Túngötu, æpti og
gargaði, kastaði grjóti og aur,
hrinti fólki og reif utan af þvi
fötin."
Um gestaboð sovézku kúgar-
anna í Búdapest sagði Þjóð-
viljinn: „í gær var sem kunnugt
er 39 ára afmæli rússnesku
verkalýðsbyltingarinnar og var
gestum boðið að vanda í
sovézka sendiráðið af þvi til-
efni En sjálfstæðisflokkurinn
hafði sinn sérstaka viðbúnað;
hann safnaði i gær saman hin-
um alræmda hvítliðaskríl sín-
um, mönnunum, sem lands-
frægir urðu fyrir að berja sam-
landa sína 30 marz 1949 Hér
er átt við þá sem komu lögregl-
unni til aðstoðar, þegar
<ommúnistar réðust á Alþingi
30 marz 1949. Innskot
Morgunbláðsins) fyrir að mót-
mæla hernámsstefnunni,
mönnunum sem koma fram
sem verkfallsbrjótar og upp-
þotsmenn i hverju einasta verk-
falli."
Og Þjóðviljinn sagði enn um
mótmælaaðgerðirnar vegna of-
beldisárása sovézkra herja á
Ungverjaland: „Leiðtogar Sjálf-
stæðisflokksins sviptu eftir-
minnilega af sér grímunni í gær
með hinum skipulögðu of-
beldisverkum hvítliðanna Nú
getur hver Islendingur sann-
færzt um hver hugur fylgir
máli, þegar þessir menn þykj-
ast standa vörð um lýðræði og
mannréttindi, þegar einmitt
nazistaklíkan í Sjálstæðis-
flokknum gengst fyrir ofbeldi
— og þykist með því vera að
mótmæla ofbeldi "
Ekki er ástæða til að rekja
frekar skrif Þjóðviljans frá þess-
um tíma, enda þótt af nógu sé
að taka. En þessi skrif segja
sína sögu Enn eru í forystu
kommúnista á íslandi, þ.e. Al-
þýðubandalagsins, sömu menn
og þágu boð sovézku kúgar-
anna sömu dagana og þeir
murkuðu lifið úr Ungverjum,
m.a. þeir Einar Olgeirsson,
Lúðvik Jósepsson og Magnús
Kjartansson. Halda menn, að
þessir þrír hafi breytt um skoð-
un og lífsviðhorf á þessum 20
árum? Þvi fer fjarri. Allir voru
þeir komnir á þann aldur, þeg-
ar þessir atburðir gerðust, að
þeir höfðu mótað sér fasta lífs-
skoðun og bundið trúss sitt við
heimskommúnismann, hvað
sem á gekk. Þetta staðfestu
þeir með því að heimsækja
sovézka sendiráðið þessa daga.
Magnús Kjartansson hafði og
forystu um stjórnmálaskrif
Þjóðviljans á þessum tíma og
réð því þeim skrifum, sem hér
hefur verið vitnað til. Tólf árum
seinna gekk Magnús Kjartans-
son enn erinda sovézkrar kúg-
unarstefnu, þegar hann fagn-
aði því sérstaklega í blaði sínu
og lét í Ijós þá einlægu ósk, að
Tékkar og Slóvakar mættu
aldrei eignast frjáls blöð og
frjálsa flokka, að þessar kúg-
uðu þjóðir mættu aldrei eignast
sitt Morgunblað og sinn Sjálf-
stæðisflokk Þessar vonir og
óskir Magnúsar Kjartanssonar
voru settar á prent í sömu
mund og sovézku skriðdrekarn-
ir ruddust inn I Prag siðla sum-
ars 1968. Þannig gekk Magn-
ús Kjartansson þá erinda
Sovétmanna alveg eins og
hann og féjagar hans höfðu
gert 1 956, þegar Búda og Pest
stóðu i björtu báli.
Allt er þetta lærdómsrík saga
og það er alveg sérstök ástæða
fyrir ungu kynslóðina að kynna
sér þessa sögu. Hún gerir
henni kleyft að sjá í gegnum
blekkingarvefinn og sjónhverf-
ingarnar, sem leiðtogar
kommúnista nú eins og þá
reyna að spinna. Og þessi saga
gerir æskunni einnig kleyft að
skilja betur nauðsyn þess að
vernda sjálfstæði íslands með
þátttöku í varnarsamstarfi
frjálsra þjóða Og sagan frá
Búdapest og Prag gerir unga
fólkinu líka kleyft að skilja
hvers vegna það var nauðsyn-
legt að stofna til Atlantshafs-
bandalagsins á sínum tíma.
Það sitja nefnilega samskonar
kúgarar við völd í Moskvu eins
og í Berlín á tlmum Adolfs
Hitlers.
BIRGIR Ísl. Gunnarsson,
borgarstjóri, efndi til hverfa-
fundar í Vesturbænum, þ.e.
Nes- og Melahverfi, Vestur-
og Miðbæjarhverfi, í Átthaga-
sal Sögu á Mánudagskvöld,
svo sem frá hefur verið sagt í
Mbl. Honum barst fjöldi fyrir-
spurna úr sal og fer hér á eftir
úrdráttur úr þeim og svörum
borgarstjóra:
Hreénn Halldórsson spurði hvort
hitaveituæð yrði lögð að nýja íbúða-
hverfinu vestur á Eiðsgranda og hvort
áform væru um að leggja hitaveituæð
á Grandann og i Örfirisey
Borgarstjóri sagði að svo yrði gert
Fyrsti áfangi vesturbæjaræðar, frá
Melatorgi vestur Hringbraut og norður
Ánanaust, yrði lagður næsta sumar
Væri það gert bæði til að skapa mögu-
leika á meiri byggð i Vesturbænum og
til að bæta úr i gömlu hverfunum, þar
sem vitað væri að vatnsþrýstingur væri
of lágur þegar álag er mest i vestur-
hluta Landakotshæðar og þar um slóð
ir Um leið og þessi nýja hitaveituæð
kæmi, þá mundi jafnframt skapast
möguleiki á að leggja hitaveituæð í
Grandann og Örfirisey, sem að verður
stefnt, þó sú framkvæmd hafi ekki
verið tímasett enn.
Bílastæði inni
á hverri lóð
Sæmundur Friðriksson spurði
hvort nokkur ákvæði væru hjá borginni
lum að þeir, sem hefðu fengið réttindi
til bílskúra, en ekki reist þá, ættu að
hafa bilastæði á lóðunum í staðinn
Margir girtu út að lóðamörkum og
bílar þeirra og gesta þeirra yrðu svo að
vera á götunni Það gæti skapað
hættu Ætti að gera mönnum að skyldu
að hafa rými mni á lóðinni, hefðu þeir
ekki bílskúra Einnig spurði hann um
óræktarsvæðið við Hofsvallagötu og
Kvisthaga, sem skárra væri að setja ýtu
á og sá í en ekki neitt Þá spurði hann
hvort borgin hefði fylgzt með upp-
fmningu á negldum hjólbörðum þar,
sem hægt er að draga naglana inn.
Hann þakkaði borgarstjóra skriflegt,
ítarlegt svar við fyrirspurn á siðasta
hverfafundi, en kvaðst enn ekki sann-
færður um að Nesveginn vestan Hófs-
vallagötu ætti að leggja niður. Loks
spurði Sæmundur hvort borgin ætti að
verulegu leyti það land, sem áformað
er í nýju aðalskipulagi að leggja undir
byggð í austur- og vesturátt
Borgarstjóri sagði, að í eldri hverfum
borgarinnar hefðu ekki verið ákvæði
þess efnis að skylda borgarbúa eða
húseigendur til að hafa bílastæði inni á
lóðum. En í öllum nýrri hverfum
borgarinnar hefði, eftir að hin mikla
þörf fyrir bílastæði var orðin Ijós, lóða-
höfum verið settir skilmálar um að
setja bilastæði á lóðir sinar og gilti það
jafnt um einbýlis- og fjölbýlishús Þvi
væri hér erfitt um vik í gamla bænum,
en æskilegt væri að lóðahafar gerðu
þetta engu að siður. Borgin gæti ekki
gert annað en beita fortölum og sýna
mönnum fram á, að það væri ekki sízt
þeim sjálfum i hag að nýta hluta lóða
sinna undir bílastæði Þá sagði borgar-
stjóri, að reynt hefði verið að leggja
höfuðáherzlu á að ganga frá þeim auðu
og óbyggðu svæðum, sem eru inni á
milli húsa, skv áætlun um umhverfi
og útivist Og kvaðst hann mundu
sérstaklega láta athuga svæðið milli
Hofsvallagötu og Kvisthaga, sem upp-
haflega var ætlað undir leikvöll.
Uppfinningu Einars Einarssonar á
negldum hjólbörðum kvað borgarstjóri
borgina hafa fylgzt með og styrkt að
nokkru leyti, en uppfinningin væri ekki
komin á það stig, að framleiðslu væri
að vænta á slikum hjólbörðum á næst-
unm Skipulagsbreytingar á Nesvegi
kvað borgarstjóri þannig hugsaðar, að
umferð frá Seltjarnarnesi færi ekki um
Nesveginn, og voru skipulagsmenn
sammála um þær
Borgin á sjálf
landið
Þá skýrði borgarstjóri frá því, að
borgin ætti mestallan hluta fyrirhugaðs
byggingarlands austur af borginni,
sem hann hefði sýnt Muni þar mestu
að Reykjavikurborg er eigandi að
Korpúlfsstöðum, en allmikið af þessu
svæði tilheyrði þeirri jörð Ríkið á all-
stórt landsvæði kring um radióstöðina
í Gufunesi og á Keldnaholti og standa
yfir viðræður milli rikis og borgar um
að makaskipti fari fram, þannig að
borgin geti tekið þetta land til bygging-
ar Kvað borgarstjóri það sýna fram-
sýni forfeðra okkar að þeir keyptu þessi
lönd fyrir áratugum
Nokkrir íbúar við Neshaga spurðu
hvenær lóðin kringum Neshaga 1 6 og
Coca Cola-húsið yrði malbikuð Bílar
þyrluðu þar upp ryki og mulningi,
vegfarendur hefðu hrasað yfir gang-
stétt og norðvestanrokið feykt moldinni
á nærliggjandi hús
Borgarstjóri sagði, að þetta væri ekki
framkvæmd borgarinnar heldur ætti
lóðahafinn að ganga þarna frá Kvaðst
hann mundu koma þessari kvörtun
áfram til lóðahafa
Meiri tilbreyting
í byggingar
Pétur Ágústsson vitnaði í
byggingarsamþykkt Reykjavikur, þar
sem segir að byggingar, sem reistar
eru i eldri hverfum, skuli vera i sam-
ræmi við þær byggingar, sem fyrir eru
Og hann spurði hvers vegna hefði
verið veitt leyfi fyrir byggingu blokkar
við Kaplaskjólsveg, sem ekki er i sam-
ræmi við skipulag á staðnum
Kvaðst borgarstjóri sammála Pétri
um að við uppbyggingu í eldri hverfum
ætti nýja byggðin að vera í samræmi
við skipulag á staðnum Tvær blokkir
væru þarna, önnur við Sundlaug Vest-
urbæjar og hin við enda Kaplaskjóls-
vegar Nú væri það smekksatriði
hvernig mönnum fyndist að slík hús
ættu að vera Taldi borgarstjóri of fljótt
að dæma um útlit þessara húsa. Þau
væru ekki fokheld enn, a m k ekki
annað Á hinn bóginn sagði borgar-
stjóri að sér fyndist vel mega vera mein
tilbreyting i byggingu fjölbýlishúsa og
breyta mætti til frá þessum hefð-
bundna stíl og kassabyggingum
Sýndust honum arkitektarnir þarna
hafa reynt að lyfta fjölbýlishúsabygg-
ingunum nokkuð upp og komið með
frumlegar og skemmtilegar hugmynd-
ir Ættu kannski fremur að stuðla að
því að gera umhverfið líflegra en að
steypa allar byggingar í sama mót.
Þá svaraði hann sama fyrirspyrj-
anda, sem taldi að verðmæti húseigna
við hlið Kaplaskjólsvegar 93 — 97
hefðu rýrnað um 15—20% við til-
komu þeirra húsa, og og hitakostnaður
aukizt um 5—10%. og spurði hvort
ekki fengist lækkun fasteignagjalda
Kvaðst borgarstjóri alls ekki sammála
fyrirspyrjanda. um að hús í nágrenninu
lækkuðu í verði þótt hús kæmu við
hliðina Það væri einkenni borgarsam-
félags að byggt væri æði þétt og
borgarbúar yrðu að reikna með að
byggt væri á auðum og óbyggðum
svæðum Við sölu mundi koma í Ijós
að ekki sé víst að verðrýrnun hefði
orðið Fasteignamat ríkisins fram-
kvæmdi fasteignamatið og ef fasteign
hefði rýrnað verulega í verði, þá væri
sjálfsagt möguleiki á að fá hana endur-
Frá hverfa-
fundi borgar-
stjóra 1 Mið-
og Vesturbæ
metna En borgin legði síðan fasteigna-
skatta á þennan gjaldstofn Borgar-
stjóri kvaðst þó ekki telja það raunhæft
að ætla að fasteignir lækkuðu í verði,
þó byggt væri í nágrenninu
Eitt dagvistunar
rými kostar
1,4 millj.
Ásgeir Sigurðsson spurði hvers
vegna hefði verið veitt byggingarleyfi
fyrir blokkinni við enda Kaplaskjóls-
vegar, sem borgarstjóri hefði fyrir 3
árum sagt á fundi að ekki yrði gert.
Birgir ísl. Gunnarsson kvaðst ekki
minnast þeirra ummæla Þvert á móti
hefði hann á fundi á þessum stað fyrir
3 árum kynnt nýlega samþykkt skipu-
lag þessa svæðis, sem sýndi einmitt að
gert var ráð fyrir blokkarbyggingu á
þessum stað og raunar ibúðablokk við
Sundlaug Vesturbæjar líka. svo og fjór-
um einbýlishúsum á horni Hofsvalla-
götu og Ægissiðu Lengra út með göt-
unni ætti að koma leikskóli og bensin-
stöðin að færast nokkuð til vesturs.
Um það stæðu nú yfir samningar við
Olíufélagið
Þórdfs Ásgeirsdóttir spurði hvenær
borgin ætlaði að bæta úr brýnni þörf
fyrir dagvistunarpláss. Borgarstjóri
svaraði því á sama hátt og á fyrri
hverfafundum, sem hér hefur verið
greint frá En þar kom m.a fram að i
vetur yrðu teknir i notkun tveir leikskól-
ar í Seljahverfi og Hólahverfi, dag-
heimili væri í undirbúningi í Hóla-
Byggingar við Kaplaskjólsveg, sem komu til umræðu á hverfafundinum.
Skúrinn við Sörlaskjói, sem fyrirspyrjandi vildi losna við.