Morgunblaðið - 09.11.1976, Blaðsíða 12

MORLUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. NÖVEMBER 1976
12
Þeir spurðu 1 Portúgal:
7. grein
„Af hverju getum við ekki
fengið meira af saltfiski?”
eftir JÓHÖNNU KRISTJÓNSDÓTTUR
„Af hverju getum við ekki
fengið meira af saltfiski?“ var
spurning, sem kvað við, þegar
þeir heyrðu f Portúgal hvaðan
ég væri ættuð. Saltfiskurinn er
sjaldséður sögðu margar hús-
mæður mér, sést ekki í verzlun-
um nema með höppum og
glöppum. A veitingahúsum er
saltfiskur matreiddur á portú-
galska vfsu, steiktur og borinn
fram með lauk, tómat og
olfvum og stundum hrlsgrjðn-
um, dýrari en eðlar nautasteik-
ur. Þungbærast finnst fólki ef
það nær ekki f saltfisk fyrir
jólin: þar f landi hefur saltfisk-
urinn sömu þýðingu f hugun-
um og hangikjötið hjá landan-
um.
Og skýringin á þvi af hverju
skemmti sér og Coimbra syngi.
Coimbra er háskólaborg i mið
Portúgal. Þeir höfðu lika fyrir
satt að það væri kominn tölu-
verður kurr í þá í norðurhluta
landsins, ekki vegna þess hve
mikið þeir vinna, heldur vegna
þess að þeim finnst þeir vinna
fyrir suðurhlutann líka.
Skóframleiðsla Portúgaia
er einnig að verða með þvi
bezta sem gerist I Evrópu.
Framleiddar eru allar gerðir af
skótaui og eru þar ýmsar teg-
undir sem mér sýndist að hent-
uðu vel íslenzkum aðstæðum,
svo sem loðfóðruð stigvél,
sterklegir gönguskór, bráðfall-
egir rúskinnsskór og svo mætti
lengi telja. Vegna þess hve mik-
hefja byggingu nýrrar verk-
smiðju, hafa látið teikna hana
og biða eftir grænu ljósi að
byrja. Þá vænkast hagur þeirra
og framleiðslan mun þá geta
stóraukist. Framleiðsla Ajax er
nú sem svarar 18 millj. ísl.
króna á ári, en reiknað er með
að verðmæti verði um 60
milljónir þegar nýja verksmiðj-
an er komin í gagnið. Nú eru
framleidd þarna 8 þús. pör á
mánuði af kvenskóm og Dan-
mörk, Noregur og Svíþjóð hafa
sýnt áhuga á vænum rúskinns-
skóm sem framleiddir eru
þarna. Þá var mér tjáð að
danskur umboðsmaður hefði
tekið að sér að koma þessum
skóm á framfæri hérlendis. I
löngum ranghölum Ajaxverk-
smiðjunnar og ýmsum útihús-
um vinna nú um 70 manns. Þeir
bræður tóku við verksmiðjunni
árið 1958 og höfðu áður unnið
þar um árabil, þar sem faðir
þeirra kom henni á laggirnar
fyrir æðilöngu.
Síðar þennan sama dag var
brunað til Aveiro, sem er all-
stór bær fyrir sunnan Oporto.
Þar er vefnaður og fataiðnaður
í þó nokkrum mæli og við fór-
um þar I eina verksmiðju, Pim-
arlan, þar sem framleiddur er
fatnaður af öllu tagi á konur og
karla. Þar hittum við einn af
framkvæmdastjórunum sem
heitir því algenga nafni Soares.
Hann sagði að hann hefði kom-
ið til íslands og gist á Hótel
Sögu. Það hefði verið í júní-
mánuði og honum hefði fundist
afskaplega sérkennilegt að
aldrei varð dimmt á íslandi.
Pimarlan fyrirtækið hefur nú
fengið allgóða pöntun frá Is-
lenzku fyrirtæki og sagðist
Soares frkv.stj. vonast eftir að
þau viðskipti myndu síðan auk-
ast. I verksmiðjunni vinna um
eitt hundrað manns við að
sauma, sníða og hanna karl-
manna- og kvenfatnað af öllu
tagi. Aðallega er flutt- út til
Bandaríkjanna og Kanada en
fyrirtækið er einnig að komast
inn á Norðurlandamarkaðinn.
Soares segir, að Norðurlanda-
búar séu töluvert miklu kröfu-
harðari en til dæmis Portúgalar
sjálfir hvað snertir vörugæði og
Frarnhald á bls. 47
Þriðju verðlaun fékk mynda-
stytta af Puskhin. Önnur verð-
laun fékk stytta af Puskhin að
lesa bók eftir Lenin. Og fyrstu
verðlaun fékk stytta af Lenin
að lesa bók eftir Puskhin.
Til Oporto komumst við heil-
ar á húfi, en þangað er oft erfitt
flug, ókyrrt loft en það er bót í
máli að ferðin tekur ekki nema
um fjörutíu mínútur.
Við hófum rannsóknir okkar
með því að fara í nokkrar skó-
verksmiðjur. I þeirri fyrstu var
aðstaðan einna bezt, verksmiðj-
an var til húsa I lágreistu húsi á
stærð viðtvöfaldan bílskúr. Þar
var sem annars staðar mjög
hreinlegt þótt aðstaðan væri
fjarskalega þröng. Þessi verk-
smiðja heitir Pontual og þar er
lögð áherzla á margar gerðir af
léttum sandölum, og einnig
Ijómandi snotrir kuldaskór úr
skinni. Þarna unnu um sextlu
manns, stúlkur voru i meiri-
hluta. Fyrirtækið flytur út til
Sovétríkjanna, Brasilíu og Eng-
lands og er nýburjað að reyna
að koma sér á framfæri í Dan-
mörku og Svíþjóð. Eigandinn
sagði að sýnishorn hefðu verið
send til íslands, en svar hefði
ekki borizt. Um fimmtíu pró-
sent framleiðslunnar fer til út-
flutnings, en hitt á innanlands-
markað. Þeir geta framleitt eitt
þúsund sandala á dag, en mun
minna af kuldastígvélunum. I
næstu verksmiðju sem heitir
Kolibri er aðaláherzlan lögð á
uppreimaða leðurklossa og
gönguskó sem fara í útflutning.
Danir, Norðmenn og Svíar eru
farnir að sækja töluvert í að fá
slíkt skótau. Þarna unnu um 50
manns og þar var kvartað und-
an því að vegna þröngs húsa-
kosts væri ekki unnt að auka
framleiðsluna svo að neinu
næmi. Þar af leiðandi hefur
ekki verið hægt að anna eftir-
spurninni erlendis frá, en nú er
verið að hefja undirbúning
nýrrar verksmiðju. Fram-
kvæmdastjóri Kólibrí sagði að
hver verkamaður gæti fram-
leitt sem svaraði fjórtán pörum
af kulda- og gönguskóm á dag.
A þriðja staðnum, Ajax, réðu
ríkjum fjórir bræður, og þar
eru einvörðungu framleiddir
kvenskór, gönguskór og spari-
skór. Húsakosturinn þar er
ekki upp á marga fiska, en það
er bót I máli að þeir bræður
hafa fengið leyfi fyrir því að
Skóverksmiðjan Protual.
er ekki meira á boðstólunum af
saltfiski um þessar mundir er
meðal annars sú, að tslendingar
kaupa fjarska lítið af varningi
frá Portúgal og því hafa þeir
ekki treyst sér til að auka kaup-
in, þar sem gjaldeyrissjóðir eru
til þurrðar gengnir og efna-
hagsástandið erfiðara en orð fá
lýst. En litlum vafa er undir-
orpið að tækist að kynna hér og
koma á framfæri varningi frá
Portúgal myndu möguleikar
okkar á meiri saltfisksölu auk-
ast stórlega og það hlýtur vissu-
lega að vera okkar hagur, ekki
síður.
Á það ber og að Hta að
fráleitt er í rauninni að við
hundsum þetta ágæta við-
skiptaland okkar en verzlum
þess I stað við lönd, sem fást
ekki til að líta við okkar vörum.
Því var meðal annars tilgangur-
inn með boði frá þeim í Portú-
gal að reyna að kynna ýmsar
þær vörur, sem líklegar væru
tíl að geta náó hér nokkurri
sölu.
Það er kunnara en frá þurfi
að segja að Portúgalar fram-
leiða ákaflega göfug vín, sem
eru á við það bezta sem gerist í
heiminum. Það eru einkum
borðvín, svo og portvínið sem á
vitahlega sinn uppruna þar. Nú
munu framleidd um þrjú þús-
und merki portvíns í landinu og
hefur verið ákveðið að reyna að
sameina eitthvað af vörumerkj-
unum, þar sem það hefur verið
sérstaklega útflutningssölu
nokkur fjötur hversu möfg
púrtvínsmerkin eru. Aðalfram-
leiðslusvæði vínsins er í Douro-
dalnum í norðurhluta landsins.
Douro rennur um Oporto riæst
stærstu borg landsins og um-
hverfis hana blómstrar iðnaður
frá gamalli tlð. Þeir hafa fyrir
satt að Oporto vinni, Lissabon
ill hluti iðnaðarframleiðslunn-
ar, sérstaklega I vini, skóm og
vefnaði er þarna I norðurhlut-
anum er ákveðið að ég fari i
Oporto I nokkra daga og bregði
mér I skoðunarferð I nokkrar
verksmiðjur. Með mér var yfir-
maður Fundo de Fomento de
Exportacao, Eva Blovsky, sem
reyndist hin mesta hjálpar-
hella. Hún reyndist vera flug-
hrædd eins og ég og það tengdi
okkur strax góðum böndum.
Hún er gift tékkneskum manni
sem sagði okkur nokkra létta
Rússabrandara frá Tékkóslóva-
kíu meðan við biðum þess að
verða kallaðar út í flugvélina.
Einn var á þá leið að einhverju
sinni var ákveðið I Sovét að láta
gera myndastyttu af Puskhin
og veita þrenn verðlaun fyrir.