Morgunblaðið - 11.11.1976, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. NÖVEMBER 1976
Jón Ásgeirsson skrifar um TÓNLIST . . . Árni Johnsen skrifar um LEIKLIST . . . Jóhann Hjálmarsson og Jenna Jensdóttir
Armeníukvöld
ARMENAR eru ævaforn menn-
ingarþjóö og eru, eins og við Is-
lendingar, stoltir af sögu sinni.
Þaö voru undirrituðum nokkur
vonbrigöi að fá ekki að heyra
meira af þeirra eigin list, í stað
þess að hlusta á þá aðallega leika
tónlist Vestur-Evrópu og þá verk
sem bæði eru orðin úr sér gengin
og auk þess ekki talin til betri
tónlistar. Flaututríóið og danspar-
ið voru í raun og veru einu full-
trúar armenskrar menningar. Það
hljóta allir siðaðir menn að vita
að Armenar eru menningarþjóð
og geta spilað Chopin, Boccerini
og Scubert, en við erum þvl miður
mettir af slíku, auk þess sem
„popular" útsetningar og úr-
drættir á góðum og gildum verk-
um, er ekki talin sæmandi góðum
tónlistarmönnum. Tónleikarnir
hófust á píanóleik. Seda Sagaruni
lék verk eftir armenskt tónskáld
að nafni Babadzjanjan, sem komu
vel fyrir og voru vel leikin og
hefði verið fróðlegt að fá fleiri
dæmi um tónsköpun armena I
dag.
Næst á efnisskránni var cello-
leikur. Medea Abramjan er mjög
Tðnllst
eftir JÓN
ÁSGEIRSSON
Háskóla-
tónleikar
aftarlega í salnum, að óhugs-
andi er að hlustendur njóti tón-
flutnings á réttan hátt og hlýtur
auk þess að hafa áhrif á upp-
töku allrar tónlistar. Ef stöðugt
suð er í sal, þar sem framin er
tónlist, hlýtur það að trufla
móttöku og greiningu fin-
gerðarí blæbrigða og einnig
trufla tónflytjendur.
Glymjandinn í samkomusal
Félagsstofnunar stúdenta er
við efri mörk þess sem á við
tónflutning og þegar hávaða-
söm loftræsting bætist við, er
hætt við að ýmislegt fari fyrir
ofan garð og neðan. Fyrstu
Fláskólatónleikarnir í ár voru
haldnir s.l. laugardag og lék
Halldór Haraldsson tvö af
stærri verkum píanóbókmennt-
anna, Kreisleríana op. 1 6 eftir
Schumann og ' Polanaise-
Fantasie op. 61 eftirChopin.
Bæði verkin eru tæknilega
erfið og þrungin af tilfinninga-
semi Köld og yfirveguð túlkun
getur verið glæsileg en án
þeirrar hlýju, sem þessi verk
eru svo rík af, getur slíkur flutn-
ingur verkað hranalegur. Fyrir
undirritaðan er ásláttur Hall-
dórs nokkuð hvass og án syngj-
andi hlýju. Það er eins og
stundum sé ekki til hjá honum
„píanissimo". Laglinan verður
of skýr, allt að því sterk og
missir alla mýkt. Halldór er á
mörkum þess að vera
„virtúós" Hann ræður yfir
tækni, en drottnar þó ekki yfir
henni, og er aðeins tímaspurs-
mál, ef hann vinnur eins og
hann hefur gert undanfarin ár,
hvenær hann nær því marki.
Á VEGUM Tónleikanefndar Há-
skóla íslands hafa undanfarin
ár verið haldnir tónleikar, sem
um margt hafa verið forvitni-
legir. Það sem einna helzt hef-
ur skyggt á þessa tónleika er
óvistlegur og glymjandí sam-
komusalur, sem auk þess er
innréttaður með hávaðasamri
loftræstingu. Loftræstingarsuð
er að verða fastur undirleikur á
tónleikum, t.d. í Háskólabíó er
suðið svo sterkt, sérstaklega
Halldór Haraldsson.
góður cellisti, skapmikil og
skemmtileg. Skemmtilegast fyrir
undirritaðan var Adagio og
allegro eftir Boccerini en önnur
verk voru að mestu umskriftir,
vel leiknar en á engan hátt sam-
boðnar eins góðum listamanni og
Medea Abramjan er. Islenskir
tónleikagestir vilja góða tónlist og
er ljóst, að Sagaruni og Abramjan
hefðu getað miðlað þar af miklu
og góðu efni. Dansparið og flautu-
leikarnir voru góð skemmtun og I
athöfnum þeirra brá fyrir mynd
af fjarlægum slóðum furðusagna
og ævintýra, mynd, sem geymist
þegar annað efni þessara tónleika
er horfið í formlausa og litlausa
auðn gleymskunnar.
Sviðsmynd úr Vojtsek.
Vojtsek í Þjóðleikhúsi
Vojtsek eftir Georg Bucher
Þýðandi: Þorsteinn Þorsteinsson
Leikstjóri: Rolf Hádrich.
Frumsýning: 7. nóv. s.l.
Vel gerð bókmennta„kynning“
er leikritið Vojtsek, sem Þjóðleik-
húsið frumsýndi s.l. sunnudag og
það sem gerir þetta ófullgerða
leikhúsverk eftirminnilegt er
góður leikur I hlutverkum sem
annars bjóða ekki upp á mikla
möguleika og höfða lítið til
fslenzkrar reynslu.
Bókmenntakynning segi ég
vegna þess að kynning á góðri bók
getur aldrei orðið nema svipur
hjá sjón af sjálfri bókinni. Texti
Vojtsek finnst manni á svo
margan hátt vera óunninn, þótt
sprettir komi I verkinu að helzt
virðist þar vera skuggi þess sem
til hafi staðið. Aðalhlutverkið
hefur ekki mikinn möguleika með
slöppum texta, en Hákon Waage
lyftir því upp með góðum leik og
leysir vel af hendi erfitt
viðfangsefni. Ég hef ekki séð
Hákon Waage eins eðlilega yfir-
vegaðan f yfirspenntu hlutverki
og hann skilar sínum hlut
trúverðugum.
Kveikjan að Vojtsek er morð-
mál í Þýzkalandi upp úr 1820, er
rúmlega fertugur maður, Jóhann
Kristján Vojtsek, myrðir ástkonu
sína.
Vojtsek þýzka rithöfundarins
Georgs Buchner í samnefndu leik-
riti myrðir barnsmóður sína
vegna afbrýðisemi og annarra
tilhneiginga sem lítil skil eru gerð
í verkinu nema í formi ofskynj-
ana Mörg listræn leikhúsverk
Lelkllst
eftir ÁRNA
JOHNSEN
hafa verið unnin upp úr söguleg-
um glæpum og gott dæmi á inn-
lendum vettvangi er Svartfugl
Gunnars Gunnarssonar, en trú-
lega hefur Buchner, sem lézt 23
ára gamall frá leikritinu Vojtsek,
aðeins verið búinn að byggja
rammann að verki sfnu, því'f það
vantar trúverðugri texta til þess
að fylgja eftir þeirri örvæntingu
og uppgjöf sem hinn hræddi
Vojtsek stendur frammi fyrir,
maður sem er á hlaupum undan
sjálfum sér og yfirþyrmandi
stéttaskiptingu, maður af lægstu
stigum fátæktar síns þjóðfélags.
En þegar hann getur rétt konu
sinni, þó ekki sé nema
smápeninga, brosir hann andar-
tak við heimi sfnum.
Kristbjörg Kjeld sýnir
frábæran leik í hlutverki Maríu,
barnsmóður Vojtsek og ástkonu
Tambúrmajorsins, Gunnars
Eyjólfssonar, sem skilar vel hlut-
verki stássbúna hanans í mannlífi
samfélaganna og kostulegur er
samleikur Róberts Arnfinnssonar
og Baldvins Halldórssonar í hlut-
verkum höfuðsmannsins og
doktorsins. Doktorinn er enn ein
perlan f sérstæðu smáhlutverka-
safni Baldvins að stærri hlutverk-
umólöstuðum.
Fyrir þá sem þekkja til hlitar
verk Buchners, kann þetta verk
að vera forvitnilegt og fyrir þá
þjóð sem á aðstæður leikritsins í
menningararfi sínum, Þjóðverja.
Varla fyrir aðra nema að tak-
mörkuðu leyti.
Gildi listaverks á að sjálfsögðu
ekki að vera háð þjóðerni eða
landfræðilegri stöðu, en sum
listaverk er ekki unnt að skilja
nema að þekkja söguna, órofa
samtvinnaða þætti atburðarásar-
innar sem rætur verksins standa
í. I þessu tilviki margklofið
Þýzkaland í allt að þvf sjálfstæð
hertogadæmi og stórhertogadæmi
þar sem aðallinn býr yfir almúg-
anum með allt öðru fasi og mál-
hætti. M.a. þess vegna er erfið-
leikum háð að þýða verkað eðli-
lega yfir á fslenzku. Buchner átti
beittan stíl ef svo bar undir og þó
að hann hafi lýst því yfar að hann
ætlaði ekki að skipta sér af
pólitík, ofbauð honum svo niður-
læging hessneskrar alþýðu í
heimalandi sfnu, Stórhertoga-
dæminu Hessen-Darmstadt, að
áður en langt um leið var hann
búinn að semja Sveitapóstinn,
flugrit, sem var herhvöt til bænda
og hefur af þýzkum bókmennta-
fræðingum verið talið hvassasta
pólitfska erindi á þýzka tungu þar
til Kommúnistaávarpið kom út 14
árum síðar. Lögreglan náði að
uppræta meginhluta þess, en
Buchner varð að flýja land og
síðustu tvö æviárin lifði hann i
Strasburg og Zurich þar sem
hann lézt i ' taugaveikifaraldri
1837 nýorðinn háskólakennari út
á doktorsritgerð sfna I anatómíu
Framhald á bls. 18
Kristbjörg Kjeld og Hákon Waage 1 hlutverkum sfnum. Dreng Marfu og Vojtsek leikur Hjalti Bjarnason.