Morgunblaðið - 22.12.1976, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 1976
Ég heftalið mitthlutverk
að vera sameiningarafl í
kirkju en ekki sundrungar
ÞAÐ er kunnara en frá þurfi að segja,
að sr. Jón Auðuns, fyrrv. dómprófast-
ur, hefur sent frá sér bókina „Líf og
lífsviðhorf" þar sem hann fjallar m.a.
mjög opinskátt um trúarlega afstöðu
sína. Sr. Jón Auðuns aðhylltist ungur
sálarrannsóknir, en þó hefur hann
farið sínar eigin götur í þeim efnum.
Sálarrannsóknir og spiritismi hafa á
liðnum áratugum vakið marga til
athugana og umhugsunar og margir
hafa þeir verið sem telja sig fyrir
meðalgöngu sálarrannsókna hafa
öðlazt mikilsverða reynslu.
En eins og oft vill verða um trúmál
eru skoðanir skiptar. Það er ekkert
launungarmál, að lífsviðhorf sr. Jóns
Auðuns og biskupsins yfir íslandi,
herra Sigurbjörns Einarssonar, hafa
ekki farið saman í mörgum veigamikl-
um atriðum kristindómsins sem skiptir
hugsandi fólk máli.
Undanfarið hafa miklar umræður
orðið um bók sr. Jóns Auðuns eins og
eðlilegt er, þar sem mál sitt flytur
kennimaður svo þekktur og umdeildur
sem hann hefur verið. Morgunblaðið
leitaði til biskupsins yfir Islandi og
óskaði eftir því við hann að fá að
ræða við hann um þessi mál, m.a. út
frá bók sr. Jóns Auðuns og tók hann
því Ijúfmannlega. Ekkert er eðlilegra
en allar hliðar svo viðkvæms máls
komi fram í stærsta blaði þjóðarinnar,
ekki sízt með tilliti til þess, að hér eru
á ferðinni helztu andstæðurnar innan
íslenzkrar kirkju. Á það hefur Mbl.
bent.
Morgunblaðið hefur stillt okkur,
mér og sr. Jóni Auðuns, upp sem
öndverðum pólum. Má ætla að
minn póll sé ekki með háu risi,
miðað við það hvernig blaðið
hefur lyft hinum pólnum á sinni
sterku vogarskál. Ég er þessu
ekki sammála. Ég hef aldrei litið
á mig sem neinn pól. Ég hef talið
mitt hlutverk að vera sam-
einingarafl í kirkju en ekki
sundrungar. En hitt er annað, að
ég hef mfnar skoðanir á hvað miði
til styrktar og sameiningar kirkju
og hvað ekki. Og þeirri sannfær-
ingu fylgi ég að sjálfsögðu.
Ég les gjarnan minningabækur
og einhver hefur sagt, að leiðinleg
sjálfsævisaga hafi aldrei verið
skrifuð. Það kann að vera ofmælt,
Hr. Sigurbjörn Einarsson biskup.
— segir
biskupinn
gfir
r
Islandi,
herra Sigurbjörn Einarsson,
í viðtali við Morgunblaðið
en má þó til sanns vegar færa. Sá
sem hefur áhuga á manneskjunni
hefur gaman af að kynnast öðr-
um, og þar á meðal minningum
þeirra. I þessari bók sr. Jóns Auð-
uns hef ég ánægju af því að lesa
um góðar bernskuminningar,
ágæta foreldra, glöð og góð æsku-
og námsár, kynni af merku fólki
og svo framvegis. Lffsviðhorfin
hins vegar, sem fram koma og
skipa mikið rúm, eru mér engin
nýjung, það hef ég allt margheyrt
og lesið hjá höfundi áður.
Ég virði öll lífsviðhorf, sem við-
komandi eru alvörumál, og ræði
fúslega við menn sem hafa aðrar
skoðanir en ég og tel mig oft hafa
gott af því. En ég get ekki neitað
því, að greinargerð höfundar
fyrir lffsviðhorfum sfnum virðist
mér blandin nokkrum þótta í garð
annarra og gallbragð af þvf sumu.
Þetta finnst mér mikil lýti á bók-
inni.
Ég rekst til dæmis á mjög sér-
stæða útleggingu á því, að
biskupsskrifstofan hefur í með-
förum til hægðarauka orðið
biskupsstofa. Vel getur verið, að
blessaður Jón Helgason geti
brosað að einhverju sem við berj-
umst við í okkar heimi og víst get
ég unnt honum þess, en hins veg-
ar geri ég ráð fyrir því, að hann
njóti nú ánægjulegri félagsskapar
en svo, að hann þurfi að leita sér
að hlátursefnum í okkar ófull-
komna heimi. En útlegging á
þessum hégóma minnir mig á það,
að einhver þóttist sjá óheillavæn-
legt stórmerki á bak við titilsfðu
nýju sálmabókarinnar. Dul-
skyggni Islendinga er ekki að
ófyrirsynju annáluð.
Við gætum þá ef til vill vikið
ögn nánar að sálmabókinni frá
1972 og umtali um hana, m.a. f
bók sr. Jóns.
Sálmabók sú, sem móðir sr. Jóns
Auðuns mun lengst af hafa haft á
borði hjá sér og haft á henni
mikið eftirlæti, er sálmabókin frá
1885. I þeirri bók voru 26.sálmar
eftir sr. Matthfas Jochumsson af
650 sálmum alls. t sálmabókinni
frá 1972 eru um það bil tvöfalt
fleiri sálmar eftir sr. Matthfas eða
50 af 532 sálmum. Sálmabókin frá
1945 hafði nokkru fleiri sálma
eftir hann, eða 63, en hún var lfka
stærri, eða með 687 sálmum alls.
Svo að hlutur sr. Matthíasar
hefur ekki verið fyrir borð borinn
miðað við eldri sálmabækur. Að
halda þvf fram er hrein ímyndun.
Talað er um f bók sr. Jóns Auð-
uns, að ljóð Davíðs Stefánssonar,
„Þú mikli eilifi andi,“ hafi verið
tekið út og þá er spurningin: er
ástæða til að halda í sálmabók
ljóði sem aldrei hefur verið, svo
vitað sé, flutt við guðsþjónustu f
þau nær þrjátfu ár, sem það var f
sálmabókinni? Það má gera flest
að árásarefni ef mönnum býður
svo við að horfa. Sálmabókin frá
1972 er verk nefndar. Ég get full-
yrt, að engum sálmi var hafnað
nema með atkvæði Tómasar
Guðmundssonar. Ég er ekki með
þessu að koma allri ábyrgð á hann
einan, en hitt má staðhæfa, að
enginn réð meira um gerð bókar-
innar en hann. Og verður Tómas
varla sakaður um kreddufjötra
eða einsýni, hvað sem kann að
vera um dr. Jakob Jónsson, sr.
Sigurjón Guðjónsson og mig.
Gúðmundur Hagalfn vék að þvf f
skrifum sínum vegna bókar sr.
Jóns Auðuns, að nokkrum perlum
hefði verið rutt í burtu úr sálma-
bókinni. Það er fjarstæða. Margir
sálmar eru kærir kynslóð sem lif-
ir með þeim. Hitt vita allir, að sr.
Matthías lét eftir sig margar ljóð-
perlur, þar á meðal trúarlegs
eðlis, sem ekki gegna hlutverki f
sálmabók og margt er til af kveð-
skap sem slær á trúarlega strengi
bæði í fornum og nýjum kveð-
skap, sem á ekki erindi f sálma-
bók, þótt góður sé út af fyrir sig.
Enda þótt afstaða þfn til sálar-
rannsókna og spiritisma sé
mörgum kunn langar mig þó að
biðja þig að gera grein fyrir
henni hér og nú.
Já. Þú spyrð um spiritisma. Höf-
undur vitnar f samtal við Guð-
rúnu Lárusdóttur, þar sem hún
sagði, að sér hefði fundizt systir
sfn látin standa við hlið sér þegar
hún skrifaði tiltekna minningar-
grein. Ætli flestir menn gætu
ekki borið um eitthvað þessu líkt?
Sr. Jón segir orðrétt: „Spiritismi
er sannfæring um að farvegir geti
verið opnir milli lifandi manna og
látinna — og annað ekki.“ Ef
þetta er rétt þá hefur spiritismi
ekki verið mikil nýlunda, því að