Morgunblaðið - 22.12.1976, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ. MIÐVIKUDACUR 22. DESEMBER 1976
25
In memoriam:
Krístín Jóhannesdóttir
kennarí frá Skáleyjum
Kristfn Jóhannesdóttir,
F. 28. mars 1906
D. 15. des. 1976.
Aö morgni 15. des. kom tilkynn-
ing um aö hún Dia, eins og hún
var kölluð í vinahópi, væri komin
á Landakotsspítala mikið veik.
Síðdegis þann sama dag fékk ég
andlátsfregnina. Día hafði fengið
hvíld frá öllum veikindunum sem
hún hafði orðið að þola undanfar-
in ár. Þessi kona sem aldrei
sleppti verki úr hendi hafði ekki
gengið heii til skógar í tugi ára,
en nú síðustu árin höfðu þó verið
mjög erfið því að þá var hún svipt
getu til lestrar og allrar vinnu og
má naérri geta að slík reynsla er
erfið.
Kristln Jóhannesdóttir fæddist
28. mars 1906 í Skáleyjum á
Breiðafirði.
Hún lauk prófi frá Kennara-
skóla Islands 1929 og hóf kennslu-
störf I Múlasveit í Austur-
Barðastrandarsýslu haustið eftir,
siðan sneri hún út í eyjarnar
aftur og kenndi I Flatey á Breiða-
firði veturna 1930—33.
En leiðir liggja til allra átta og
hennar leið lá að Látrum i Aðai-
vik, N-Is. Þar kenndi hún í 10 ár
eða frá 1933—43. Þá hófust kynni
hennar og foreldra minna og hélst
mikill vinskapur þar á milli til
dauðadags.
Foreldrar minir bjuggu I nýju
húsi og þar var leitað eftir hú-
snæði fyrir kennarann. Það
fékkst og hún var komin á heimili
foreldra minna áður en ég fædd-
ist.
Þegar foreldrar minir fluttu til
Skutulsfjarðar, N-Is., vorið 1943
vildi svo til að þar losnaði kenn-
arastaða og Dia sótti um stöðuna
þar og fékk áfram húsnæði hjá
foreldrum minum þar til þau
fluttu til Reykjavikur 1951.
Fyrir mér var það því sjálfsagð-
ur hlutur að um leið og farfugl-
arnir kvöddu á haustin þá heils-
aði hún Día og var hjá okkur yfir
veturinn en fór svo á vorin um
það leyti sem farfuglarnir birtust
á ný. Það mátti þvi segja að hún
væri eins og farfuglarnir nema
hvað hún var hjá okkur gagnstætt
þeim.
Það kom sér líka mjög vel að fá
þessa góðu vinkonu og leiðbein-
anda til að stytta skammdegið.
Þótt hún ætti oft við vanheilsu
að striða lét hún það aldrei koma
niður á starfi sínu. Hún var
óvenju hörð af sér og ósérhlifin.
Ég var lánsöm að hafa hana sem
kannarann minn öll barnaskóla-
árin og mikið var hún góður kenn-
ari.
Eftir að ég varð sjálf kennari
hefur mér oft verið hugsað til
þess sem Dia gerði í sínu starfi og
sannfærst um að dómur minn um
ágæti hennar sem kennara var
réttur.
Hún var opin fyrir öllum nýj-
ungum I kennslumálum og sótti
öll þau námskeið sem völ var á.
Hún var ein með þeim fyrstu
sem notaði hljóðaðferð við
lestrarkennslu og lagði mikið upp
úr vinnubókagerð í lesgreinum.
Hún kynnti sér vikivaka Helga
Valtýssonar og kenndi þá, hún
færði upp leikrit á hverjum vetri
með nemendum sinum og lagði
mikla áherslu á framsögn.
Nemendur hennar fengu yfirleitt
allir þjálfun í því að koma fram
fyrir fólk. Ekki lét hún iþróttirn-
ar afskaptar þó.tt enginn væri
Iþróttasalurinn við barnaskóla
Skutulsfjarðar, þá var bara borð-
um ýtt upp að vegg og dregin
fram ýmis tæki til fimleika og æft
eftir þvi sem kostur var á i svo
ófullkomnu húsnæði.
I frímínútum var hún oft með
okkur við leikjakennslu og ef
veðrið var vont var Vefaradans-
inn dansaður eða ýmsir leikir
teknir sem höfðuðu til þess að
læra hinar ýmsu námsgreinar i
leikformi. Hún fékkst því við
margt í sínu kennslustarfi fyrir
tugum ára, sem enn er verið að
vekja athygli á sem árangursrika
aðferð við kennslu.
Día kenndi I Skutulsfirði til árs-
ins 1956 en þá gerðist hún kenn-
ari við barnaskóla Isafjarðar og
kenndi þar á meðan heilsan leyfði
eða til ársins 1973.
Kennslan var hennar líf og hún
gekk að þvi starfi með slíkum
brennandi áhuga að þótt heilsu
hrakaði skyldi staðið meðan
nokkur kraftur var til.
Kennsluferli hennar lauk með
því að hún féll niður í kennslu-
stofunni að loknum starfsdegi og
var þá flutt beint úr skólanum á
sjúkrahúsið og varð óvinnufær
eftir það.
Ég og systur minar 3 höfum
margs að minnast þegar við hugs-
um til baka til þeirra ára sem hún
var á heimili foreldra okkar. Það
var alltaf tilhlökkunarefni að fá
hana Díu á haustin og við tengd-
umst henni sterkum vináttubönd-
um. Eftir að hún varð sjúklingur
var hún samt alltaf hjá foreldrum
mínum um jólin og þau voru ein-
mitt búin að bjóða henni heim
þessi jól þegar heimboð kom frá
æðri stöðum.
Mig iangar þvi að ljúka þessum
línum með fyrsta erindinu úr
jólasálmi eftir Valdemar Briem
sem Día hélt mikið upp á.
1 dag er glatt f döprum hjörtum,
þvf Drottins Ijóma jól.
t niðamyrkrum nætur svörtum
upp náðar rennur sól.
Er vetrar geisar stormur strfður,
þá stendur hjá oss friðarengill blfður,
og þegar Ijósið dagsins dvfn,
oss Drottins birta kringum skín. :,:
Ég og fjölskylda mín vottum
systkinum hennar og öðrum ætt-
ingjum okkar innilegustu samúð
Matthildur Guðmundsdóttir
„Gullintónar vaka
og glaðir bernskuleikir
ei gleymast langan, þungan ævidag.
Og tigin lyftist aldan
með tregaljóð f fangi
sem texta við hið bjarta sólskinslag."
Guðf. frá Hömrum.
Þegar árin verða fleiri, verður
æskuminning hver svo undarlega
skýr og björt.
Þær verða eins og tónar úr
fögru lagi, sem verður því áhrifa-
meira, sem tónar þess hafa lifað
lengur í minni.
„Og einn er hver sér um sefa.“
Það verður öðrum skíragull, sem
hinum tókst aldrei að móta né
skira úr grjóti hversdagsins.
Hver minning um Kristinu
kennara, — Stinu úr Skáleyjum,
— er einmitt slikt minjagull
löngu liðinna daga. Ég þekkti
hana aðeins unga, eina þeirra,
sem vakti virðingu fyrir hinu
fagra og góða, þrá eftir menntun
og frama, löngun til leikja á ljóða-
ströndum og ódáinseyjum sannra
mennta. Hún var ein úr hópnum
stóra í Skáleyjum, - barna
Jóhannesar Jónssonar og Mariu
Gisladóttur. Hópi sem við litum
öll upp til, krakkarnir I Múla-
sveit.
Þau sköpuðu sér umhverfi, sem
við dáðum og þráðum i senn.
Leituðu frama og fjár, en umfram
allt frama í starfi, í leik, í mennt
og félagsmálum. Báru af, gáfu
fagurt fordæmi, djörf og draum-
lynd í senn, þorðu að risa gegn
gömlum hefðum, en geymdu þó
leikja hins horfna, sem geyma
skyldi langan ævidag.
Hinn nýi tími, ný öld, hið unga
ísland, átti sinn árroða yfir þess-
um hópi systkina í eyjunum.
Söngur, sögn og ljóð, tækni fjöl-
miðla símans og útvarpsins,
stjórnmál, líknarmál, uppeldis-
mál, félagsleg forysta, búnaðar-
framfarir, uppeldismál og skáld-
skapur, allt átti þá og síðar sinn
fulltrúa meðal þessara systkina,
sem umfram allt mátti tákna með
orðunum:
„Vormenn Islands", „gróandi
þjóðlif “.
Og Kristin Jóhannesdóttir var
kennarinn I hópnum og hafði val-
ið sér uppeldi að kjörgrein.
Ég man hana fyrst á fögrum
vormorgni i Skáleyjum. Þótt ótrú-
legt sé, þá bað hún mig að lána sér
bók, þar sem ég var að vakna sem
gestur í rúmi, sem bróðir hennar
hafði gengið úr fyrir mig um nótt-
ina. Við urðum bæði undrandi, og
hún flýtti sér brott, þegar hún
uppgötvaði mistökin og að bróðir-
inn, sem bókina átti, var víðs
fjarri.
En mynd hennar við mennta-
leitina, göfgustu leit lífsins, lifir
enn í vitund minni. Er þar orðin
tákn þeirrar æsku, sem skólarnir
hafa týnt.
Næst var hún orðin kennari —
farkennari í sveitinni minni —
sveit, sem þá þyrsti i mennt, fróð-
leik og framfarir — en er nú í
eyði.
Hún kenndi fleira en náms-
greinar og bókfræði. Hún kenndi
líka hringleiki, dans og vikivaka.
Allt þetta, sem fólkið fyrir sunn-
an kunni og gerði það svo „flottar
fyrirmyndir."
Ég man hana í leikjunum: „I
dag er 1. maí“, „Ég úti gekk um
aftan", „Sjö fagrar meyjar". En
þó aldrei betur en í: Gekk ég upp
á hamarinn, sem haést af öllum
ber og „Margt er það i steinunum,
sem mennirnir ekki sjá.“ Ég sé
það núna, hve allt þetta var í raun
og veru mikið uppeldi, göfgandi
hugsun, dulúðug tilfinning, ofin I
söng hversdagsins, hreyfingu
vikivakans — en þó sérstaklega
hún sjálf. Og þótt ég væra bara
vormaður og smali og allt annað
er nemandi, þá fékk ég að vera
með úti á fiötinni á kvöldin eða
hún kenndi okkur þetta í ung-
mennafélaginu okkar, sem hét
Vísir og væri nú bráðum hálfrar
aldar gamait, ef það lifði.
Hversu oft hefi ég blessað hana
í huganum á minni mennta og
kennslubraut síðar og gefið
mínum nemendum, það sem
nefna mætti molana af nægta-
borði farkennarans i Múlasveit
fyrir nær þvi hálfri öld.
„Gullantónar vaka
og glaðir bernskuleikir
ei gleymast langan, þungan
ævidag."
Annað, sem ég vil minnast hér
og þakka, var, hve vel þessi unga
kennslukona kunni að einbeita
sér að vaðfangsefnum sínum.
Hvort sem hún las i bók eða
blaði, saumaði, kenndi eða vann,
þá fann ég, að hún leit ekki upp,
lét ekki trufla sig. Og hún lét ekki
umhverfið, glaum né köll hafa
minnstu áhrif. Hún taldi ekki alla
viðhlæjendur vini.
Ég sagði fóstru minni frá þess-
um háttum kennslukonunnar úr
Skáleyjum.
Hún svaraði stutt og ógleyman-
lega:
„Hún er menntuð stúlka."
Fátt hefur vakið mér meiri að-
dáun, dýpri skilning á menntun
en þessi ómáanlega minning til
eftirbreytni án orða:
„Þitt er menntað afl og önd,
eigir þú fram að bjóða:
Hvassan skilning, haga hönd,
hjartað sanna og góða."
Eftir það var Kristin kennari
mér tákn hinnar hljóðlátu, fast-
mótuðu, menntuðu konu.
Eitt var þó það ljóð, sá dans og
Ieikur, sem mér virtist vera henni
næst. Að vissu leyti hennar saga,
Framhald á bls. 29

HARRULLUR
Hárrúllurnar frá SHARP eru gjöf sem gleður
Glæsilegar umbúðir
Hárrúllukassinn er næst bezti
vinur konunnar
áéJSimk. Hljómdeild
WtoKARNABÆR
r LAUGAVEGI 66, 1. HÆÐ simitraskiptibofði2ðiss